به گزارش افکارنیوز، این مشکل به طور عمده در دیواره ی وریدهای قسمت تحتانی ساق پا دیده می‌شود. ورید هاى ساق پا کار دشوارترى دارند، چرا که باید خون را در مسیری طولانى، در خلاف جهت جاذبه زمین و فشار وزن بدن به جلو برانند. در وریدها دریچه هاى یک طرفه اى قرار دارند که کار آنها پیشگیرى از بازگشت خون به عقب است. اگر این دریچه ها کار خود را به خوبى انجام ندهند، خون به عقب بازمی گردد و در وریدها تجمع می یابد و سبب تورم آنها مى شود. واریس هنگامی ‌رخ می‌دهد که این دریچه‌ها دچار نارسایی شده باشند و به فعالیت طبیعی خود ادامه ندهد.

بعضی از سیاه‌رگ‌های واریسی به طور عمیقی درون ساق پا قرار داشته و قابل مشاهده نیستند. وریدهاى متورم و بادکرده به دو شکل دیده مى شوند: وریدهاى واریسى و وریدهاى تارعنکبوتى(که در پزشکى بدان تلانژیکتازى گفته مى شود).

وریدهاى واریسى بزرگ تر بوده و به رنگ آبى تیره یا ارغوانى هستند و اغلب در سطح پوست، به صورت پرپیچ و خم دیده مى شوند.. بزرگ ترین و طولانى ترین ورید سطحى، ورید صافن بزرگ است که از سمت داخلى مچ پا وارد کشاله ران مى گردد.

وریدهاى تارعنکبوتى، کوچک ترند و شبیه تارهاى عنکبوت به نظر مى رسند و رنگ آنها آبى یا قرمز است. این ورید ها به سطح پوست نزدیک بوده و درد و تورم ندارند زمانى که دریچه ها در مسیر این ورید و یا اتصالات آن با سایر وریدها خراب مى شوند، خون، تجمع یافته و یا در شاخه هاى وریدى به عقب بازمى گردد و واریس را ایجاد مى کند.

وریدهای واریسی معمولا بصورت طنابهایی برجسته و آبی رنگ درست زیر سطح پوست دیده می شوند. در هر قسمتی از بدن می توان این وریدها را دید، اما بیشتر پاها درگیر می شوند. وریدهای متورم و پیچ در پیچ قابل رویت که گاهی به وسیله مویرگ های پرخونی به نام وریدهای با نمای عنکبوتی شکل احاطه شده اند، همان وریدهای واریسی سطحی هستند. این وریدها دردناک و ظاهرا بد شکل هستند، اما معمولا بی ضرر هستند. گاهی اوقات این وریدها متورم می شوند حین تماس حساس هستند.

مانع جریان خون می شوند که در این صورت باعثتورم ناحیه، خارش پوست و درد در ناحیه مبتلا می شوند.

پاهای ما علاوه بر شبکه ورید سطحی یک شبکه وریدی داخلی یا عمیق هم دارد. در مواردی نادر، ورید داخلی پا به حالت واریسی در می آید. این وریدهای واریسی عمقی معمولا دیده نمی شوند، اما می توانند باعثتورم یا درد در سراسر پا بشوند. در وریدهای واریسی عمقی ممکن است لخته های خون هم تشکیل شود.

واریس نسبتا شایع است و بسیاری از مردم در خانواده خود این مشکل را دارند. احتمال بروز واریس در زنان ۲برابر مردان است.

دلایل ایجاد واریس

وریدهاى متورم واریسى و تارعنکبوتى بسیار شایع هستند. بیش از ۴۰ درصد زنان بالاى ۵۰ سال به این بیمارى دچارند. عوامل این بیمارى شامل موارد زیر است:

- توارث: به نظر مى رسد که تمایل به این بیمارى به ویژه در سنین جوانى، در میان برخى خانواده ها بیشتر باشد. برخى زنان با دریچه هاى وریدى با کارایى پایین تر و یا دیواره هاى عروقى ضعیف تر به دنیا مى آیند.

- ایستادن به مدت طولانى: یک بررسى در مورد کارگران دانمارکى در دسامبر ۲۰۰۵ نشان داد زنانى که ۷۵ درصد مدت زمان کار خود را به حالت ایستاده و یا در حال راه رفتن گذرانده بودند، تقریباً دو برابر زنانى که مدت زمان کمترى بر روى پاهایشان ایستاده بودند، نیاز به درمان واریس پیدا کردند. پژوهشگران تخمین مى زنند در بزرگسالانی که سنین فعالیت و اشتغال را مى گذرانند، ایستادن هاى طولانى مدت مسئول بیش از ۲۰ درصد موارد پیدایش واریس است.

- سن: خطر واریس با افزایش سن زیادتر مى شود. رگ هاى خونى و عضلات پشت ساق پا که در موقع راه رفتن با فشار بر وریدها، بازگشت خون را به سمت قلب تسهیل مى کنند، با گذشت زمان ضعیف تر مى شوند. کمتر از ده درصد زنان زیر ۳۰ سال و بیش از ۷۵درصد زنان بالاى ۷۰ سال به واریس مبتلا هستند.

- جنسیت: زنان بیش از مردان مستعد واریس هستند و باردارى عامل اصلى آن است. در دوران باردارى، وریدهاى ساق پا پرتر بوده و راحت تر پاره مى شوند، زیرا حجم خون و فشار شکمى در این دوران افزایش مى یابد و هورمون ها سبب گشاد شدن رگ هاى خونى مى شوند. هرچه حاملگى به پایان خود نزدیک مى شود، خطر واریس افزایش مى یابد.

- وزن: وزن اضافى به ویژه در اطراف شکم، فشار اضافى را بر وریدهاى ساق پا تحمیل مى کند. زنانى که اضافه وزن دارند، نسبت به زنان لاغر بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند و این خطر در مورد زنان چاق سه بار بیشتر است.

علائم واریس

وریدهاى تارعنکبوتى بیشتر به لحاظ زیبایى ناراحت کننده هستند، حال آن که وریدهاى واریسى علاوه بر ظاهر طناب مانند، مشکلات متعدد دیگرى نیز به همراه دارند. در صورتى که مبتلا به ورید واریسى هستید، پس از ایستادن یا نشستن طولانى، در ساق پاهایتان احساس درد مبهم، سنگینى، سوزش، فشار و یا ضعف خواهید کرد. معمولاً بالا نگاه داشتن ساق هاى پا به بهبود این مشکل کمک مى کند. ممکن است شب ها گرفتگی دردناک عضلات پشت ساق پا را تجربه کنید.

پاها و مچ پاهایتان ورم مى کند و ممکن است پوست اطراف ناحیه واریس دچار خارش و خشکى شده و یا بر روى آن بثوراتى پیدا شود و یا رنگ آن به قهوه اى یا آبى تغییر کند. ورید هاى واریسى بزرگ تر لزوماً علائم شدیدترى ندارند. در واقع، بسیارى از مردم مدت ها قبل از بروز تغییرات قابل رویت در ورید هایشان، سایر علائم را تجربه مى کنند.

اگر ورید هاى واریسى درمان نشوند، علائم بدتر شده و گاه عوارضى چون پارگى، زخم پوستى و ترومبوفلبیت(thrombophlebitis یا التهاب وریدى همراه با لخته شدن خون) پیدا مى شود.

موارد زیر را نیز به خاطر داشته باشید و در صورت بروز آنها حتما به پزشک مراجعه کنید:

اگر تورم بیش از حد یا وقتی پوست روی وریدهای واریسی پوسته پوسته شد، زخمی شده تغییر رنگ داد یا مستعد خونریزی شد احتمال ابتلا به درماتیت(التهاب پوست) ناشی از توقف خون در رگ وجود دارد. ممکن است در این صورت برای اجتناب از گرفتاری بیشتر و پیشگیری از مشکلات جدی در گردش خون جراح، ناچار به برداشتن وریدهای مبتلا شود. اگر وریدهای واریسی قرمزرنگ هستند باید به پزشک مراجعه شود زیرا احتمال دارد به فلبیت(التهاب رگ) مبتلا باشید. اگر بر اثر حادثه ای وریدهای واریسی پاره یا بریده شوند برای کنترل خونریزی و پیشگیری از عوارض باید به پزشک مراجعه شود.

راهکارهایى براى ییشگیری از واریس و مراقبت از خود

نوع خفیف واریس معمولا به درمان نیاز ندارد. در این موارد در خانه با انجام کارهایى مى توان درد و ناراحتى را تسکین داد. وریدهاى واریسى سطحى به طور طبیعى به درمان نیاز ندارد، اما نباید از آنها غافل شد. ممکن است پزشک براى تسکین درد و فراهم کردن راحتى براى بیمار جوراب هاى الاستیک مخصوص واریس را توصیه کند. این جوراب ها به عضلات پاى شما کمک مى کنند که با تمرکز فشار در نزدیکى وریدها خون را به سمت بالا پمپ کنند. باید صبحها بعد از بیدار شدن و قبل از این که از بستر حرکت کنید، این جوراب ها را بپوشید. در بستر که هستید پاها را بلند کنید و بالا ببرید، سپس جورابها را بپوشید. جوراب ها نباید در قسمت مچ پا یا کشاله ران فشار وارد کنند و تنگ باشند. در طول روز چندین بار به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه پاى خود را بالاتر از سطح بدن نگه دارید. گاهى پزشک براى تسکین تورم و درد، داروهاى ضدالتهاب مثل آسپرین یا بروفن را تجویز مى کند. اگر احساس کردید پوست اطراف وریدهاى واریسى زخمى شده یا تغییر شکل داده اند یا اگر بدون نشانه هاى خارجى احساس درد مداوم دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید؛ چراکه ممکن است وریدهاى عمقى شما مبتلا شده باشند. در بیشتر موارد لازم نیست وریدهاى واریسى برداشته شوند. اگر واریس خیلى اذیت کرد با چند روش مى توان آنها را برداشت. وریدهاى عنکبوتى را براحتى مى توان به وسیله لیزر برداشت. در مواردى که واریس حالت خفیفى دارد، جراح با روش اسکلروتراپى درمان را انجام مى دهد یعنى ماده اى شیمیایى به نام عامل اسکلروزینگ به درون ورید تزریق مى شود تا دیواره هاى آن روى هم بخوابد و دیگر نتواند خون را جابه جا کند و به عبارتى ورید واریسى از مسیر خون حذف شود و خون از وریدهاى دیگر به حرکت درآید. در موارد شدیدتر با عمل جراحى ورید مبتلا به واریس برداشته مى شود. متاسفانه هیچ درمانى نمى تواند از تشکیل واریس مجدد جلوگیرى کند. قبل از اقدام درمانى باید با جراح عروق مشورت کنید تا راه درمانى مناسب برایتان در نظر گرفته شود.

وریدهاى واریسى ساق پا نیاز به هیچ گونه درمانى ندارند، مگر اینکه علائم بروز کنند. در بسیارى موارد، روش هاى مراقبت از خود براى کاهش فشار وریدهاى ساق پا، تقویت جریان خون و پرهیز از استفاده از روش هاى موثرتر و یا به تاخیر انداختن آن ها کفایت مى کند. این روش ها به قرار زیر هستند:

۱) پاهایتان را بالا نگاه دارید. روزى چند بار با نگه داشتن پاها در بالاى سطح قلب به مدت ۱۵ دقیقه، به آن ها استراحت دهید. بدین ترتیب ورید هاى شما ناچار نخواهند بود که در خلاف جهت جاذبه کار کنند.

۲) فعالیت ساق پا را تغییر دهید. اگر براى مدت طولانى مى نشینید یا مى ایستید، چندین بار براى مدتى کوتاه به قدم زدن سریع بپردازید. عضلات پشت ساق پایتان را با فعالیت هاى فیزیکى از قبیل قدم زدن هاى سریع و تمرین هاى استقامتى تقویت کنید.

۳) از مسکن استفاده کنید. استامینوفن، آسپیرین یا ایبوپروفن مى توانند دردهاى خفیف وریدهاى واریسى را که گه گاه بروز مى کنند، تسکین بخشند.

۴) جوراب هاى ساق بلند کشى بپوشید. این جوراب ها با تحت فشار قرار دادن وریدهاى ساق پا از بازگشت خون به عقب جلوگیرى مى کنند. اگر علائم خفیف باشند، جوراب هاى ساق بلند معمولى کفایت مى کنند. اگر علائم شدیدتر باشند، پزشک شما جوراب هاى ساق بلند فشاردهنده اى را تجویز خواهد کرد که از مچ پا تا ران ها خاصیت کشسانی(سفتی) آنها کاهش مى یابد. این جوراب ها باید صبح ها قبل از برخاستن از رختخواب پوشیده شوند.

۵) از پوشیدن هرگونه لباس و پوشش تنگ در ناحیه کمر یا ساق پا خوددارى کنید.

چگونه مى توان از تشکیل واریس جلوگیرى کرد؟

- به طور منظم ورزش کنید. تناسب وزن و فعالیت بهترین راه براى قوى نگهداشتن عضلات پا و به حرکت درآمدن خون در بدن است.
- وزنتان را کنترل کنید و از چاقى بپرهیزید.
- از غذاهاى کم چرب، کم نمک و کم شیرین استفاده کنید. آب زیاد بنوشید.
- اگر کارتان طورى است که باید در طول روز سرپا بایستید، هر از گاهى پاهاى خود را به حالت کشش درآورده و نرمش دهید تا جریان خون زیاد شود و فشار وریدى کاهش یابد.
- از مصرف دخانیات خوددارى کنید. تحقیقات نشان داده است سیگار باعثافزایش فشارخون و بدترشدن واریس مى شود.
- اگر باردار هستید به جاى آن که به پشت بخوابید روى پهلوى چپ بخوابید تا فشار وارده از رحم روى وریدهاى لگن به حداقل برسد. این وضعیت باعثمى شود جریان خون به جنین هم راحت تر برسد

واریس و تغذیه

یکی از علل به وجود آورنده واریس، فشارهای درون لوله گوارشی مثلا به دلیل ابتلا به یبوست است. برطرف کردن یبوست گام نخست در بهبود این بیماری است. یبوست فشار وارده بر سیاه‌رگ‌های ساق پا را افزایش می‌دهد و منجر به تشکیل واریس می‌شود. رژیم غذایی غنی از فیبر، سبب کاهش یبوست و پیش‌گیری از بروز واریس می‌شود.

برای حجیم کردن مدفوع و پیش‌گیری از یبوست، مصرف غلات سبوس دار، نان سبوس‌دار، ماکارونی و برنج توصیه می‌شود. غلات غنی از فیبر نامحلول، مدفوع را حجیم کرده و آب را در خود نگه می‌دارند، در نتیجه مدفوع حاصل، نرم‌تر و بزرگ‌تر بوده و آسان‌تر از دستگاه گوارش عبور می‌کند. بدین ترتیب فشار کمتری به وریدهای پا وارد می‌شود. این نکته حائز اهمیت است که افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید همراه با افزایش دریافت آب، حداقل به میزان ۶ لیوان در روز باشد.

سبزیجات دارای برگ سبز و انواع کلم به وسیله تامین فیبر نامحلول به ویژه در طول دوران بارداری اهمیت دارد. چرا که در این زمان، سطوح بالای هورمون پروژسترون، سبب آهسته کردن انقباضات روده بزرگ می‌شود و احتمال بروز یبوست را افزایش می‌دهد.

مرکبات به ویژه پرتقال و گریپ فروت همچنین شاتوت، توت فرنگی، فلفل دلمه ای و انواع سبزیجات دارای برگ سبز تامین کننده ویتامینC هستند. این ویتامین برای حفظ استحکام کلاژن ضروری است. کلاژن ماده‌ای است که به حفاظت از دیواره رگ‌ها کمک می کند. فقدان ویتامین C در رژیم غذایی منجر به پارگی وریدهای کوچک و بدتر شدن واریس وریدها می‌شود.

از نظر تغذیه ای مهم ترین کارها برای بهبود واریس، برطرف کردن یبوست و کاهش وزن اضافی در افراد چاق است.