- بازار ارز ایران این روزها نوسانات مختلفی را تجربه میکند و حالا قیمت دلار در بازار آزاد از مرز ۳۵۰۰ تومان گذشته است. ماه قبل در چنین روزهایی، قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۳۳۸۵ تومان بود، اما در حال حاضر نرخ بالای ۳۵۰۰ تومان را نشان میدهد. به عبارت دیگر، در مدت یک ماه قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۴ درصد افزایش نشان میدهد، یعنی از ارزش پول ملی ایران ظرف ۳۰ روز بیش از ۴ درصد کاسته شده است.
البته ولیاله سیف، رییسکل بانک مرکزی در جدیدترین اظهارنظر خود عنوان کرده که دلیل این رشد قیمتها در بازار ارز، به دلیل افزایش تفاضا در بازار بوده است و پس از ژانویه، نرخ دلار کاهش پیدا میکند. اما با این حال، برخی از از فعالان بازار معتقدند که افزایش قیمت دلار به بیش از ۳۵۰۰ تومان، اتفاق خیلی عجیب و غریبی نیست و نرخ تعادلی ارز، همان ۳۵۰۰ تومان است. در همین رابطه «افکارنیوز» به گفتوگو با علیاصغر، رییس اسبق کانون صرافان پرداخت که در ادامه میخوانید.
*در حال حاضر نرخ ارز در بازار آزاد به رقم بالای ۳۵۰۰ تومان رسیده و تقریبا مدتی است که در این رقم ثابت مانده است. البته رییسکل بانک مرکزی دلیل این موضوع را افزایش تقاضا برای ارز دانسته است و عنوان کرده که پس از ژانویه نرخ دلار تقلیل پیدا میکند. شما هم چنین نظری را دارید؟
ببینید دلیل افزایش قیمت ارز در بازار، موضوع خیلی عجیب و غریب نیست. ما ابتدای امسال دلار ۳۰۰۰ تومانی را داشتیم. شما که تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی حدود ۱۸ درصد را قبول دارید. خب این ۱۸ درصد باید خود را یک جایی نشان دهد. یعنی این اثر به صورت روزانه ۱۵ ریال، در ماه ۴۵ تومان و در سال ۵۰۰ تومان میشود. نرخ دلار بسیار طبیعی بود که ۳۵۰۰ تومان که تا پایان امسال باشد. یعنی طبیعیترین حالت این بود که دلار ۳۰۰۰ تومانی ابتدای امسال به ۳۵۰۰ تومان برسد. منتها اگر نرخ دلار بیشتر از این رقم بخواهد بشود، به دو عامل دیگر برمیگردد؛ یکی کم بودن عرضه و مشکلاتی که از نظر کاهش قیمت نفت
داریم یا مشکلات دیگری که ارز نداریم تزریق کنیم. یک دلیل دیگر هم میتواند این باشد که دلار ۳۰۰۰ تومانی ابتدای امسال، عدد واقعی نبوده است.
شما اگر سال گذشته را به خاطر داشته باشید، ابتدای سال ۱۳۹۲ نرخ دلار حدود ۳۲۰۰ تومان بود، بنابراین ما باید فرض را بر این بگذاریم که قیمت ۳۰۰۰ تومانی ابتدای امسال قیمت واقعی نبوده است. ولی اگر فرض کنیم ۳۰۰۰ تومان قیمت واقعی بوده باشد و تفاضل نرخ تورم داخلی و خارجی هم بگیریم، بسیار طبیعی است که تا پایان امسال دلار ۳۵۰۰ تومان باشد.
* یعنی شما فکر میکنید نرخ دلار روی این رقم میماند؟
من دلیلی برای پایین آمدن نرخ دلار نمیدانم.
* به عبارتی، شما نرخ تعادلی دلار را ۳۵۰۰ تومان میدانید؟
تا پایان امسال بله.
* وضعیت بازار ارز را در سال ۱۳۹۴ چطور میبینید؟
این موضوع باز برمیگردد به نرخ تورمی که در سال ۱۳۹۴ بانک مرکزی اعلام کند و نرخ تورمی که آمریکا داشته باشد و تفاضل این دو نرخ تورم، به نرخ ارز اضافه میشود.
* نرخ ۲۸۵۰ تومانی دلار که دولت برای بودجه در نظر گرفته است، فکر میکنید رقم معقولی است؟
من موافق اینکه ارز دو نرخی یا چند نرخی باشد، نیستم؛ چراکه این موضوع به نفع اقتصاد کشور نیست. ارز باید تکنرخی باشد و نرخ آن را هم بازار تعیین کند. هر نوع نرخ دستوری در درازمدت آثار نامطلوبی خواهد داشت.
* به نظر شما، آیا رانت در بازار ارز همچنان وجود دارد؟
هر نوع دو نرخی بودن برای هر کالایی که یک نرخ آن برای عموم مردم و یک نرخ آن، مخصوص گروهی خاص باشد –حالا آن گروه خاص چه محق باشد و چه نباشند -، تبدیل به رانت میشود. حالا اینکه این رانت چه مقدار است، بستگی به این دارد که چه مقدار از آن به صورت دلار ۲۸۵۰ تومانی تزریق شود. خب تفاضل این رقم با بازار آزاد یک نوع رانت است.
* در سالهای گذشته از اعداد و ارقامی از رانت در بازار ارز صحبت میشد. آیا خبرهای جدیدی هم وجود دارد؟
ببینید این اعداد و ارقام را خود من در یکی از صحبتهایم در سال ۱۳۹۰ عنوان کردم و عدد ۴۰ میلیارد دلار رانت را مطرح کردم. منتها من آن زمان رییس کانون صرافان بودم و اعداد و ارقام را داشتم و میدانستم چقدر دارند تزریق میکنند، ولی الان من واقعا نمیدانم چقدر تزریق میکنند.
* شما به تکنرخی بودن ارز اشاره کردید. فکر میکنید دولت چرا در طول یکسال و نیم فعالیت خود هنوز نتوانسته به سمت یکسانسازی نرخ ارز برود؟
در سال ۱۳۹۰ آقای بهمنی، رییسکل وقت بانک مرکزی جلسهای تشکیل داده بود و ما هم در آن جلسه بودیم. من همین حرفها را مطرح کردم و بعد ایشان گفتند که پیشنهاد شما چیست. من پیشنهاد دادم. آن بسته پیشنهادی همین الان هم کارساز است. یعنی همیشه میشود به یک نوعی ارز را تکنرخی کرد. منتها اینکه چرا ارز را تکنرخی نمیکنند، اصلا به فضای بینالمللی بستگی ندارد. ما که نمیگوییم بیایید دلار ارزان بدهید که شما بگویید دلار کم است و نمیتوانیم ارز ارزان بدهیم.
ما که نمیگوییم چرا شما دلار زیاد تزریق نمیکنید؟ این چیزها بستگی به فضای بینالمللی و درآمدهای نفتی ندارد. ما میگوییم شما هر چقدر ارز دارید را به یک قیمت بدهید. دلیلی وجود ندارد که به یک عده خاص، ارز را به یک قیمت خاص بدهید، اما بقیه مردم ارز را از بازار آزاد تهیه کنند. اگر قرار است به برخی از کالاها مثل دارو سوبسید داده شود، لزومی ندارد که از طریق ارز باشد. میشود ارز را آزاد خرید و بعد کمک به بیمه کرد.
با نرخ ارز که نمیشود بازی کرد. یعنی در واقع باید دست از سر نرخ ارز بردارند و آن کمکهایی که به گروه خاص میخواهند بکنند، از طریق شرکتهای بیمه یا از طریق بیمارستانها انجام دهند؛ وگرنه اگر بگویند ما میخواهیم به بیماران ارز را ارزان بدهیم، باید بگویم که اتفاقا به دست بیماران نمیرسد و آن رانتخواران و دلالان خاص از همان زاویه وارد میشوند و این امتیاز به دست مستحق و بیمار نمیرسد، بلکه یک منفذی برای رانتخوار میشود. ما باید قیمتها را واقعی کنیم و کمکها به صورت مستقیم باشد.
در حال حاضر بدترین مساله برای بازار، نوسان قیمتها است؛ وگرنه اگر نوسان نباشد و بازار به صورت طبیعی بالاتر یا پایینتر قرار گیرد، مردم خودشان را با بازار تنظیم میکنند. نوسان قیمتها باعث رانتخواری و پر شدن و خالی شدن جیب گروهی میشود و این مشکلات را برای جامعه بهوجود میآورد.
رییس اسبق کانون صرافان در گفتوگوی تفصیلی با «افکارنیوز»:
نرخ تعادلی ارز ۳۵۰۰ تومان است / دلیلی برای پایین آمدن نرخ دلار وجود ندارد
اگر قرار است به برخی از کالاها مثل دارو سوبسید داده شود، لزومی ندارد که از طریق ارز باشد. میشود ارز را آزاد خرید و بعد کمک به بیمه کرد.