شهدای کربلا از اولاد 'ابی طالب' که نام آنها در زیارت 'ناحیه' آمده، ۱۷ نفر و از اولاد ابی طالب که نام آنها در زیارت 'ناحیه' نیامده، ۱۳ نفر است که سه کودک نیز از بنی هاشم شهید شدند و از میان این ۳۳ نفر، ۱۰ نفر از فرزندان امیرالمومنین(ع)، چهار نفر از فرزندان امام حسن(ع)، سه نفر از فرزندان سیدالشهدا(ع)، ۱۲ نفر از فرزندان عقیل و چهار نفر نیز از فرزندان جعفر بودند.

غیر از امام حسین(ع) و بنی هاشم، شهدایی که نام آنها در زیارت ناحیه مقدسه و برخی منابع دیگر آمده، ۸۲ نفرند و غیر از آنان، نام ۲۹ نفر دیگر در منابع متاخر آمده است.

تعداد شهدای کوفه و از یاران امام ۱۳۸ نفر بود که ۱۴ نفر از آنان را غلامان تشکیل می دادند.

شهدایی که سرهای آنها بین قبایل تقسیم و از کربلا به کوفه برده شد، ۷۸ نفر بودند.

سیدالشهدا(ع) هنگام شهادت ۵۷ سال سن داشتند. پس از شهادت آن حضرت در روز عاشورا ۳۳ زخم نیزه و ۳۴ ضربه شمشیر، غیر از زخم های تیر بر بدن آن حضرت مشاهده شده و َ۱۰ نفر بر پیکر مطهر امام حسین(ع) اسب تاختند.

امام حسین(ع) بر بالین هفت نفر از شهدا یعنی ' مسلم بن عوسجه '، ' حر '، ' واضح رومی '، ' جون '، ' عباس '، ' علی اکبر(ع) ' و ' قاسم ' پیاده رفتند.

در روز عاشورا ' علی اکبر(ع) '، ' عباس(ع) ' و ' عبدالرحمن بن عمیر ' را قطعه قطعه کردند و سر سه شهید را به جانب امام حسین(ع) انداختند که این سه نفر عبارتند بودند از: ' عبدالله بن عمیر کلبی '، ' عمرو بن جناده ' و ' عابس بن ابی شبیب شاکری '.

مادر ۹ نفر از شهدای کربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسران خود بودند.

اسامی این مادران عبارت است از: ‌ ' رباب ' مادر ' علی اصغر(ع) '، حضرت زینب(س) مادر ' محمد ' و ' عون '، ' رمله ' مادر قاسم بن حسن، ' بنت شلیل جیلیه ' مادر عبدالله بن حسن، ' رقیه ' دختر امیرالمومنین(ع) و مادر ' عبدالله بن مسلم ' و مادران ' محمدبن ابی سعیدبن عقیل '، ' عمروبن جناده '، ' عبداللّه بن وهب کلبی ' بنا به روایتی که ثابت نیست ' لیلا ' مادر علی اکبر(ع).

پنج کودک به نام های علی اصغر علیه السلام(عبدالله) شیرخوار امام حسین(ع)، ' عبدالله بن حسن '، ' محمدبن ابی سعیدبن عقیل '، ' قاسم بن حسن ' و ' عمرو بن جناده انصاری ' در کربلا شهید شدند.

پنج نفر از شهدای کربلا به نام های ' انس بن حرثکاهلی '، ' حبیب بن مظاهر '، ' مسلم بن عوسجه '، ' هانی بن عروه ' و ' عبداللّه بن بقطر عمیری ' از اصحاب رسول خدا(ص) بودند.

همچنین َدر رکاب سیدالشهدا(ع) ۱۵ غلام شهید شدند که این افراد عبارت بودند از ' نصر ' و ' سعد ' از غلامان امام علی(ع)، ' منجح ' غلام امام مجتبی(ع)، ' اسلم ' و ' قارب ' غلامان امام حسین(ع)، ' حرث' غلام حمزه، ' جون ' غلام ابوذر غفاری، ' رافع ' غلام مسلم ازدی، ' سعد ' غلام عمر صیداوی، ' سالم ' غلام بنی المدینه، ' سالم ' غلام عبدی، ' شوذب ' غلام شاکر، ' شیب ' غلام حرثجابری، ' واضح ' غلامِ حرثسلمانی.

بر این تعداد، ' سلمان ' غلام امام حسین(ع)، که در ' بصره ' به شهادت رسید نیز باید اضافه شود.

' سواربن منعم ' و ' موقع بن ثمامه صیداوی ' دو نفر از یاران امام حسین(ع) بودند که در روز عاشورا اسیر و شهید شدند.

چهار نفر از یاران امام حسین(ع) نیز در کربلا پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند که اینان ' سعد بن حرث' و برادرش ' ابوالحتوف '، ' سوید بن ابی مطاع '(که مجروح بود) و ' محمد بن ابی سعیدبن عقیل ' بودند.

هفت نفر شامل علی اکبر(ع)، ' عبدالله بن حسین '، ' عمروبن جناده '، ' عبدالله بن یزید '، ' عبیدالله بن یزید '، ' مجمع بن عائذ ' و ' عبدالرحمن بن مسعود ' در حضور پدر خود شهید شدند.

برخی زنانی که در کربلا حضور داشتند از دختران حضرت علی(ع) به نام های ' زینب '، ' ام کلثوم '، ' فاطمه '، ' صفیه '، ' رقه ' و ' ام هانی ' بودند و ' فاطمه ' و ' سکینه ' نیز دختران سیدالشهدا(ع) از حاضران در کربلا بودند و بقیه زن ها به نام های ' رباب '، ' عاتکه '، مادر ' محسن بن حسن '، دختر ' مسلم بن عقیل '، ' فضه نوبیه '، کنیز خاص امام حسین(ع) و مادر ' وهب بن عبدالله ' در روز عاشورا در کربلا بودند.

پنج نفر از زنان خیام حسینی که به طرف دشمن بیرون آمده و حمله یا اعتراض کردند عبارتند بودند از: کنیز ' مسلم بن عوسجه '، ' ام وهب ' زن ' عبدالله کلبی '، مادر عبدالله کلبی، زینب کبری(س) و مادر عمرو بن جناده بودند.

و تنها زنی که در کربلا شهید شد ام وهب همسر عبدالله بن عمیر کلبی بود.

برگرفته از: کتاب فرهنگ عاشورا نوشته حجت الاسلام جواد محدثی