به گزارش افکارنیوز، دغدغه‌ها و روزمرگی‌های زندگی امروز و دور شدن از زندگی آرام گذشته باعثمی‌شود تا نداشتن خواب راحت و آرام شادابی فرد را تحت تأثیر قرار دهد تا به دنبال راهکارهایی برود که خواب آرام را برایش به ارمغان بیاورد.

آغوش آرامش بخش خواب هر روز و هر شب، بی‌چشم داشت و منت، پذیرای تن خسته از روزمرگی‌های ما است. شب هنگام که جادوی سیاه خواب آرام و آهسته چشمان‌مان را در خماری رؤیاهای بی‌پایان خود فروبرده و دروازه‌های دنیایی سحرانگیز را به رویمان می‌گشاید، شاپرک خیال فرصتی برای پرواز بر بلندای أسمان آرزوها می‌یابد، و هر از گاهی نیز در تاریکی اسرار آمیز ترس‌ها، خاطرات فراموش شده و خواسته‌های بجا و نابجا گم می‌شود. می‌پرد و می‌رقصد تا به آنجایی که دستان هوشیاری را به آن راهی نیست.

و این گردش غریب شبانه را آنقدر تکرار کرده و به آن خو گرفته‌ایم که شاید کمتر فرصتی را صرف اندیشیدن و کنکاش درباره آن می‌کنیم، غافل از اینکه همین چرخه تکراری و از چشم افتاده خود نمودی است از نظم و اعجاب شگفت آوری که عالم خلقت را درخود پیچیده و محصور کرده است.

خواب

خواب همواره موضوع چالش برانگیزی بوده است و با وجود پیشرفت‌های بسیار در کشف اسرار آن هنوز هم ناگفته‌های بسیاری از آن باقی مانده است. هر انسان بزرگسال تقریباً یک سوم زندگی خود را در خواب سپری می‌کند. البته نباید نباید تصور کرد این مدت از عمر به بطالت سپری شده است چرا که خواب برای سلامت و باز سازی بدن و بخصوص سیستم ایمنی، دستگاه عصبی و سیستم عضلانی و اسکلتی ضروری است. در همین ارتباط می‌توان به حدیثی از امام صادق(ع) اشاره کرد که خواب را مایه سلامتی جسم می‌دانند.

مراحل خواب

حتما اصطلاحی به نام " نوار مغزی " را شنیده اید. متخصصان برای بررسی و ثبت فعالیت مغز در هنگام خواب، تعدادی گیرنده را روی بخش‌های مختلف پوست سر و اطراف چشم کار می‌گذارند. کار این گیرنده‌ها دریافت اطلاعات مغزی و ثبت آنها به شکل امواجی با طول موج و دامنه متفاوت بر روی نگاره نوار مغزی است. به این دلیل که فعالیت مغز در زمان خواب و بیداری متفاوت است طول موج‌های ثبت شده در نوار مغزی هم در زمان خواب و بیداری کاملا متفاوت است.

متخصصان با بکارگیری این شیوه به بررسی نحوه فعالیت مغز در زمان خواب پرداخته و موفق به شناسایی مراحل مختلف خواب شده‌اند. زمانی که بیدار و کاملا هوشیار هستیم در نوار مغزی امواجی با طول موج ۱۵ تا ۱۷هرتز ثبت می شود. زمانی که چشمان خود را بسته و در حالت آرامش و سکون فرو می‌رویم امواج کند تر آلفا با طول موج ۸ تا ۱۲ هرتز در نوار مغزی دیده می‌شود.

نکته! که به همان اندازه که فعالیت مغزی کاهش یافته و در حالت آرمیدگی قرار بگیریم امواج مغزی ثبت شده هم کندتر و کندتر می‌شوند.

مرحله ۱: مرحله اول خواب که سبک ترین مرحله نیز است در واقع گذار از حالت بیداری به خواب است. تبدیل امواج آلفا به امواج تتا(با طول موج ۶ تا ۸ هرتز) و دیدن یکسری توهمات بینایی که شبیه به رؤیا است از ویژگی‌های این مرحله است. اگر فرد را در این مرحله که حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد از خواب بیدار کنیم احتمالا می‌گوید که اصلاً خواب نبوده است.

مرحله ۲: در این مرحله که هنوز مرحله سبک خواب محسوب می‌شود شاهد امواج مغزی با طول موج ۷ تا ۴ هرتز همراه با افت و خیزهای ناگهانی در نگاره ثبت شده هستیم. مرحله دوم خواب حدود ۲۰ دقیقه طول کشید و آرام آرام دمای بدن و ضربان قلب کاهش می‌یابد.

مرحله ۳: در این مرحله است که فرد خفته وارد خواب عمیق شده و بیدار کردنش با دشواری همراه است. امواج مغزی بسیار کند دلتا با طول موج ۱ تا ۲ هرتز ۲۰ تا ۵۰ درصد از نگاره مغزی را تشکیل می دهند.

مرحله ۴: عمیق‌ترین خواب در این مرحله تجربه می‌شود و به سختی می‌توان شخص را از خواب بیدار کرد. بیش از ۵۰ درصد از نوار مغزی ثبت شده در این مرحله خواب را امواج کند دلتا تشکیل می‌دهند. با اینکه بیدار کردن شخص در این وهله از خواب دشوارتر از هر زمان دیگری است اما صداهایی چون گریه نوزاد یا یک اسم آشنا می‌تواند باعثبیدار شدن از خواب شود.

مرحله ۵: در افراد بزرگسال حدود یک ساعت بعد از به خواب رفتن تغییری شدید و مشخص در امواج ثبت شده در نوار مغزی دیده می‌شود. در حالیکه فرد هنوز در خواب است چشمان او در زیر پلک حرمت کرده و مغز فعالیتی در حد فعالیت زمان بیداری را نشان می‌دهد. این مرحله از خواب با چهار مرحله قبل تفاوت‌های بسیاری دارد که در قسمت بعد به آنها اشاره می‌کنیم.

توجه: چهار مرحله اول را خواب بدون حرکت سریع چشم یا خواب غیررم(NREM)، و مرحله پنجم، خواب با حرکات سریع چشم یا خواب رم(REM) نامیده می‌شود.

تفاوت های خواب رم و غیر رم

خواب غیر رم با کاهش ضربان قلب و تنفس همراه بوده و طی آن ماهیچه‌ها به حالت آرمیده در می‌آیند. طی این دوره فعالیت مغزی کاهش یافته و حرکات چشمی دیده نیم شود. اگر شخص را در این مرحله از خواب بیدار کنید در ۵۰ درصد موارد گزارش می‌دهد که در حال خواب دیدن بوده است آن هم خواب هایی که بیشتر مربوط به مسائلی است که در طول روز و در بیداری اتفاق می افتد.

اما در طول خواب رم مغز فعالیت شدیدی در حد زمان بیداری نشان داده و چشم ها در حال حرکت هستند. عضلات که حرکات ارادی مان را با آنها انجام میدهیم به حالت فلج در آمده و فرد قادر به تکان دادن آنها نخواهد بود.

در خواب رم مغزی بیدار و فعال را در بدنی فلج می‌بینیم. اگر کسی در این مرحله از خواب بیدار شود حتما می‌گوید که در حال خواب دیدن بوده است. خواب‌هایی که می‌توان به آنها نام رؤیا را داد چرا که با تصاویر روشن و البته غیر منطقی و دارای بار هیجانی همراه هستند همانند رویای شترها درباره خوردن لپ لپ دانه‌های پنبه!

اختلال های خواب

• محرومیت از خواب: گاهی افراد آگاهانه یا نا آگاهانه خود را در معرض کم خوابی قرار می‌دهند، مانند کاری که اکثر دانشجویان در شب‌های امتحان انجام می‌دهند. یکی از علائم بارز محرومیت از خواب کسل و بی انرژی بودن در روز بعد است طوری که تمامی عملکرد فرد تحت تاثیر قرار می گیرد. هر فرد بزرگسالی به ۸ الی ۱۰ ساعت خواب راحت شبانه نیاز دارد تا بتواند روز یعدی خود را با حالتی شاداب و بدون نیاز به چرت زدن سپری کند.

به دلیل تغییرات شیمیایی که فقط در طول شب و در هنگام خواب شبانه در بدن رخ می دهد هیچ گاه خواب روز نمی‌تواند جایگزین کسری خواب شب گذشته باشد.

• بی خوابی: گاهی افراد از مقدار خواب خود شکایت می‌کنند و معتقدند که قادر به خوابیدن به آن اندازه که لازم است نیستند. گاهی هم کیفیت خواب ضعیف است و سبک بودن خواب یا مرتب از خواب بیدار شدن دلیل نارضایتی فرد از خوابش است. البته قضاوت درباره بی‌خوابی امری کاملا ذهنی است چرا که گاهی در آزمایشگاه مشخص می‌شود که فردی که احساس بی‌خوابی می‌کند اتفاقا از خواب بسیار خوبی برخوردار است و به اندازه افراد معمولی می‌خوابد. ولی به هر حال بهترین فرد برای قضاوت در این باره خود فرد است.

•حمله خواب: این اختلال بسیار نادر بوده و از هر یک‌هزار نفر یک نفر از حالت بسیار شدید و ناتوان کننده آن رنج می‌برد. شخص مبتلا در طول روز به طور مکرر دچار حملات خواب آلودگی شدیدی می‌شود و گاهی اوقات هم تحت هر شرایطی که باشد به طور ناگهانی به خواب می‌رود. حملات حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه طول کشیده و این افراد را در فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا کار با ابزار خطرناک در معرض خطر قرار می‌دهد.

• وقفه تنفسی: در این اختلال که به ندرت مشاهده می‌شود، تنفس فرد در حین خواب قطع شده و سطح اکسیژن خون پایین می‌آید. با کاهش اکسیژن خون هورمون‌های مربوط به مواقع اضطراری در بدن ترشح شده و همین باعثبیدار شدن شخص و از سرگیری تنفس می‌شود. خیلی از افراد ممکن است در طول شب دچار وقفه تنفسی شوند اما این وقفه‌ها آنقدر کم تعداد است که به خواب فرد لطمه‌ای نمی زند.

ولیکن در بیماران وقفه تنفسی در طول یک شب ممکن است صدها وقفه تنفسی رخ دهد و هر بار هم شخص مبتلا باید از خواب بیدار شده و مجدداً شروع به تنفس نماید، و به دلیل کوتاه بودن مدت زمان این بیداری‌ها، مبتلایان معمولاً متوجه آنها نشده و فقط در روز بعد احساس خواب آلودگی شدید می کنند. از دیگر اختلالات خواب می توان به فلج خواب(بختک)، راه رفتن در خواب، کابوس‌های شبانه، زیاد یا کم خوابیدن، نرفتن به مراحل عمیق خواب و سخت به خواب رفتن اشاره کرد.

توصیه هایی برای خواب راحت شبانه

• برنامه‌ای منظم و همیشگی برای ساعت خواب و بیداری داشته باشید.

• به جای خوردن یک شام سنگین غذایی سبک و زود هضم میل نمایید.

• از مصرف الکل و کافئین قبل از خواب بپرهیزید.

• تا حد ممکن از مصرف داروهای خواب آور بپرهیزید چرا که در دراز مدت شما را دچار بی‌خوابی کرده و چرخه خواب و بیداریتان را مختل می‌کند.

• به طور منظم ورزش کنید اما از انجام حرکات سنگین ورزشی قبل از خواب بپرهیزید.

" قبل از خواب دوش گرفته، یک لیوان شیرگرم میل کرده و تمامی افکار منفی و استرسهای خود را در پشت در اتاق خواب رها کنید. با یک موسیقی آرام و خواندن صفحاتی از کتاب مورد علاقه، به استقبال یک خواب عمیق و راحت بروید.