اول چیزی که خدای متعال خلق کرد چه بود؟

سرویس مذهبیافکارنیوز- محمد بن عطیة گوید: مردى از دانشمندان اهل شام به نزد امام باقر علیه السّلام آمده عرض کرد:

اى ابا جعفر آمده‏ ام مسأله‏ اى از شما بپرسم که مرا درمانده کرده از اینکه کسى را بیابم که بتواند آن را برایم تفسیر و معنى کند، و از سه گروه پرسیده ‏ام و هر یک به نحوى پاسخ مرا داده غیر از آنچه گروه دیگر پاسخ داده است؛

امام علیه السّلام فرمود: مسأله تو چیست؟
عرض کرد: پرسشم این است که نخستین چیزى را که خدا آفرید چه بود؟ چون من از یکى پرسیده ‏ام و او گفته است: «قدر» بوده، و دیگرى گفته: «قلم» بود، و سومى گفته «روح» است.
امام باقر علیه السّلام فرمود: اینها(هیچ کدام) چیز درستى نگفته‏ اند و من به تو خبر می دهم که همانا خداى تبارک و تعالى بود و جز او چیزى وجود نداشت، و کسى نیز پیش از عزت او نبود(که عزت خدا مستند باو باشد) و این است معناى گفتارش: «منزه است پروردگارت پروردگار عزت از آنچه(مشرکان) توصیفش کنند» ۱ و آفریننده پیش از آفریده بود، و اگر نخستین چیزى را که از خلق خویش آفرید چیزى بود که از چیز دیگر گرفته بود هرگز دنباله ‏اش قطع نمی شد و با این وضع پیوسته چیزى با خدا بود و هیچ گاه نمی شد که خدا مقدم بر آن چیز باشد، ولى خدا بود در وقتى که چیزى جز او نبود، ونخست آن چیزى را آفرید که همه چیزها از آن است، و آن آب استکه همه چیزها از آن است، و هر چیز را به آب منسوب ساخت ولى آب را به چیزى نسبت نداد که بدان منسوب گردد، و باد را نیز از آب آفرید سپس باد را بر آب مسلط کرد و باد شکم آب را شکافت تا اینکه از آب کفى پدید آمد بدان اندازه ‏اى که می خواست‏ پدید آید، پس از آن کف زمینى سفید و پاک آفرید که در آن شکاف و سوراخ و بلندى و پستى و درختى نبود، پس از آن، آن را بر هم پیچید و بر زیر آب نهاد، سپس خداوند آتش را از آب آفرید پس آتش دل آب را شکافت تا از آب دودى برخاست بدان اندازه که خدا می خواست، و خدا از آن دود آسمانى صاف و پاکیزه خلق فرمود که نه در آن شکافى بود و نه سوراخى و این است گفتار او که فرماید: «…

آسمان که خدایش ساخت، و سقف آن را بالا برده و پرداخت، و شبش را تاریک و روزش را برون آوردم» ۲ فرمود: در آن وقت نه خورشیدى بود نه ماهى و نه اختران و نه ابرى، سپس آن را در هم پیچید و بر زیر زمینش نهاد، آنگاه این دو آفریده خود را مرتب ساخت و آسمانها را پیش از زمین برافراشت، و این است گفتارش عز ذکره که(دنبال آیات فوق) فرماید: «و زمین را پس از آن گسترش داد» یعنى آن را پهن کرد.

مرد شامى عرض کرد: اى ابا جعفر(پس معناى این آیه چیست که) خداى تعالى فرماید: «آیا ننگرند کسانى که کافرند که آسمانها و زمین پیوسته بودند و از هم بازشان کردیم» ۳
امام باقر علیه السّلام به او فرمود: شاید تو پندارى که آنها به هم بسته و چسبیده بودند و آنگاه یکى از آنها از دیگرى جدا شد؟
عرض کرد: آرى،
حضرت به او فرمود: از پروردگار خویش آمرزش بخواه زیرا گفتار خداى عز و جل(که فرماید): «بهم پیوسته بود» یعنى آسمان بود و باران نمى ‏بارید، و زمین بسته بود و دانه نمی رویانید، و چون خداى تبارک و تعالى خلق را آفرید و از هر جاندارى در آن جایگیر فرمود آسمان با آمدن باران از هم گشوده شد و زمین با رویاندن دانه. شامى گفت: گواهى‏ دهم که براستى تو از فرزندان پیمبرانى و همانا علم و دانش تو از علم و دانش آنها است.

پی نوشت:
۱ - سوره صافات / آیه ۱۸۰.
۲ - سوره نازعات / آیه ۲۷-۲.
۳ - سوره انبیاء / آیه ۲۹.
4-الروضة من الكافي / ترجمه رسولى محلاتى، ج‏۱، ص135.