دکتر لطیف کمال در مراسم افتتاحیه "کارگاه منطقهای مدیریت زیستمحیطی ریزگردها و مقابله با بیابانزایی" که شنبه، ۲۸ خرداد در تالار امام رضا(ع) اهواز برگزار شد، گفت: کارشناسان محیط زیست عراقی بسیار در تلاش هستند که دلایل افزایش گرد و غبار در منطقه، به خصوص در شرق خاورمیانه را شناسایی کنند.

به گفته او منطقه با کاهش بارش باران مواجه شده و به این ترتیب خاک موجود در اراضی منطقه نیز سست و ناپایدار شده است: در ۲۰ سال گذشته میزان بارش باران در منطقه بسیار کاهش یافته و این موضوع موجب شده میزان آب رودخانه‌ها و رطوبت موجود در منطقه نیز کاهش یابد.

غربی ها مقصرند

کمال معتقد است که تولید گازهای گلخانه ای موجب کاهش بارندگی در خاورمیانه شده است: ایجاد گازهای گلخانه‌ای و پراکنده کردن این گازها در جو از سوی کشورهای بزرگ صنعتی از مهم‌ترین دلایل تغییرات جوی و کاهش نزولات آسمانی در منطقه است. کاهش رطوبت منطقه و آب رودخانه‌ها موجب شده اراضی خشک شوند و فرسایش بادی صورت گیرد؛ به این ترتیب با وزش باد شاهد حرکت ریزگردها هستیم.

پیش از این هم محمود احمدی نژاد، رییس جمهور ایران گفته بود غربی ها برای خشکسالی در ایران و منطقه برنامه دارند.

به گزارش ایسنا، معاون وزیر محیط زیست عراق دلیل دیگری هم برای افزایش گرد و غبار دارد: متاسفانه صدام حسین از سال ۱۹۹۰ اقداماتی را در عراق آغاز کرد که موجب شد بسیاری از تالاب‌های موجود در این کشور خشک شوند و این فرد سهم زیادی در بیابان‌زایی در منطقه داشت. با کاهش آب و رطوبت تالاب‌های عراق و وزش باد از سمت شمال‌غرب به سمت جنوب و شرق، شاهد بروز پدیده گرد و غبار بوده‌ایم. با توجه به بررسی‌هایی که در وزارت محیط زیست عراق انجام شد به این نتیجه رسیدیم که خشک شدن تالاب‌ها مهم‌ترین علت وقوع پدیده گرد و غبار است؛ از زمان خشک شدن تالاب‌ها، میزان وقوع گرد و غبار و مدت زمان ماندگاری ریزگردها در کشور عراق چند برابر افزایش یافته، به گونه‌ای که به عنوان مثال در سال ۲۰۰۸ بیش از ۱۲۲ طوفان خاک را در عراق تجربه کرده‌ایم که کمترین غلظت آن هزار میکروگرم بر مترمکعب بوده است.

به گفته او بر اساس بررسی‌های ماهواره‌ای انجام شده، بیش از ۱۸ هزار کیلومتر مربع از اراضی کشور عراق خشک شده‌اند: به این ترتیب نتیجه می‌گیریم که حجم مشکل گرد و خاک در عراق بسیار بیش‌تر است.

افزایش مرگ و میر بر اثر گرد و خاک

معاون وزیر حفاظت از محیط زیست عراق هشدار می دهد: بر اساس آمارگیری انجام شده در سال‌های گذشته تعداد فوت‌شدگان در کشور عراق ۱۷ درصد بیش‌تر از میزان میانگین بوده که این موضوع هشدار دهنده است. در صورت اسمترار طوفان‌های خاک در عراق، سلامت مردم و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی منطقه به صورت مستقیم تحت تاثیر این معضل قرار می‌گیرد.

در این نشست همچنین استاندار خوزستان گفت: میزان وقوع گرد و غبار در سه ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه ۲ برابر افزایش یافته که این شرایط نگران‌کننده است.

به گفته سید جعفر حجازی افزایش شدت گرد و غبار در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این معضل با خشکسالی ارتباطی مستقیم دارد و شدت آن همچنان رو به افزایش است: اگر با کاهش شدت گرد و خاک مواجه بودیم، نگرانی از بابت این موضوع موقت بود، ولی افزایش غلظت و میزان ماندگاری ریزگردها در استان این موضوع را می‌رساند که باید در این مورد و در سطح بین‌المللی به صورت جدی چاره‌اندیشی شود.

افزایش کانون های گرد و غبار در عراق در ۴ سال گذشته

درحالی که معاون وزیر محیط زیست عراق گفت اقدامات صدام حسین، باعثگرد و غبار بوده است، اما استاندار خوزستان می گوید در چهار سال گذشته، کانون های گرد و غبار در عراق افزایش داشته است: در چهار سال گذشته تعداد کانون‌های گرد و غبار در کشور عراق افزایش یافته که این موضوع نگران‌کننده است و اگر در این زمینه اقدامی جدی انجام نشود به این مفهوم است که تعداد روزهای غبارآلود افزایش خواهند یافت.

استاندار خوزستان وعده داد که بیابان‌زدایی ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی خوزستان که از مصوبات دور دوم سفر هیات دولت به خوزستان است، در بازه زمانی پنج ساله و با مشارکت وزارت نفت انجام می‌شود: البته بیابان‌های خوزستان تنها ۵ درصد در تولید گرد و غبار تاثیر دارند.

به گفته حجازی شهروندان استان‌های خوزستان، ایلام و کرمانشاه به صورت میانگین ۲ تا ۳ روز در هفته با معضل گرد و خاک مواجه هستند: امیدواریم در آینده شاهد نزولات آسمانی در منطقه باشیم تا با پرآب شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها و مرطوب شدن اراضی این فرصت به دست آید که اقدامی جدی برای کاهش گرد و خاک انجام شود.

عوارض گرد و غبار

در این مراسم، علی محمد شاعری، قائم‌مقام سازمان حفاظت محیط زیست گفت: عدم مدیریت مناسب اراضی، کاهش پوشش گیاهی و تخریب جنگل‌ها در کشور عراق، تغییر در مدیریت منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، وقوع جنگ و ناامنی در عراق و تغییر در فرهنگ کار و زندگی مردم در این کشور از دیگر عوامل موثر در وقوع پدیده گرد و غبار بوده است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در روند فعالیت‌های مردم اخلال ایجاد می‌کند.

او اخلال در خطوط مخابراتی، ایجاد مشکل در کانال‌های آب‌رسانی و افزایش مصرف برق و آب، مختل شدن فعالیت ناوگان هوایی، ریلی و زمینی، شیوع انواع بیماری‌های خونی، تنفسی و پوستی و افزایش ناباروری در جامعه از عوارض پدیده گرد و غبار عنوان کرد و گفت: همچنین این پدیده موجب تخریب خاک و کاهش حاصلخیزی، کاهش اکسیژن موجود در رودخانه‌ها، کوچ پرندگان و کاهش زاد و ولد جانوران می‌شود.

همچنین تورج همتی، مدیر کل حفاظت از محیط زیست خوزستان گفت: گرد و خاک در ایران بر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی تاثیرگذار بوده و موجب بروز خسارت‌های اقتصادی، اجتماعی، بیولوژیکی و فیزیکی شده است. همچنین این پدیده در روند فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی نیز اخلال ایجاد کرده است. به دلیل وقوع این پدیده بسیاری از شهروندان خوزستانی راهی بیمارستان‌ها می‌شوند و کودکان، افراد سالمند و بیماران فضای باز را به سختی تجربه می‌کنند.

او همچنین گفت: خوزستانیها مدتهاست رنگ آسمان را ندیدهاند و تفاوت صبح و غروب را احساس نمیکنند.