تک نرخی‌شدن ارز در چالش گریز قیمت‌های بازار

به گزارشافکارخبر،برنامه بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز با رویکرد نزدیک کردن تدریجی و آهسته نرخ ارز رسمی به نرخ بازار بود.

این سیاست از مدت‌ها پیش در دستور کار قرار گرفت و روند‌ ماه‌های اولیه امسال به‌گونه‌ای بود که نرخ رسمی افزایش و نرخ بازار ثبات نسبی داشت.

اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی در این باره مدتی پیش گفته بود: با استفاده از تجربه بسیار موفق سال ۱۳۸۱ در یکسان سازی نرخ ارز، مسیری را که بانک مرکزی طی می‌کند مسیر آزموده شده گذشته است و درست است که در حال حاضر نرخ ارز مرکز مبادلات وجود دارد اما از مدت‌ها پیش این نرخ مبادله‌ای با مدیریت و تعدیل‌های روزانه و هفتگی در جریان است و امیدواریم با این اقدامات بسترها برای یکسان‌سازی نرخ ارز فراهم شود.

کمیجانی تاکید کرد: تلاش می‌کنیم شوکی در بازار ارز ایجاد نشود و تجربه یکسان‌سازی سال ۸۱ برای اینکه هزینه‌های گذر از ارز دو نرخی به ارز واحد کاهش یابد ایجاد بسترهای لازم برای اجرا است.

به گزارش فارس، فاصله نرخ رسمی و بازار از ۴۹۷.۵ تومان در اول اردیبهشت ماه به ۲۸۷.۵ تومان در ۲۵ تیر ماه رسید، اما بعد از آن و به رغم تحولات سیاسی مثبت در حوزه بین‌الملل، برخلاف تصور قیمت دلار در بازار آزاد افزایش یافت.

از ۲۵ تیر ماه تا امروز(۱۱ شهریور) نرخ رسمی دلار ۴۲ تومان افزایش داشته اما نرخ بازار ۱۷۴ تومان رشد کرد و همین مساله فاصله نرخ رسمی و بازار را به ۴۱۹.۵ تومان رسانده است.

به نظر می‌رسد در این مدت نرخ بازار سعی در حفظ اختلاف خود با نرخ رسمی داشته و بانک مرکزی هم سیاستی در جهت کاهش بیشتر این فاصله به مرحله اجرا درنیاورده است.

دو دلیل اصلی افزایش نرخ ارز

در همین راستا علت افزایش نرخ ارز در بازار و افزایش فاصله نرخ رسمی از بازار را پرسیدیم که حسینی هاشمی کارشناس ارشد بانکی به فارس گفت: افزایش نرخ رسمی ارز دو علت دارد که علت اول آن آگاهی فعالان اقتصادی و بازار نسبت به وضعیت ارزی کشور است.

وی افزود: به دلیل کاهش ۱۵ درصدی صادرات غیرنفتی و افت درآمدهای نفتی همه می‌دانند ورودی‌ ارز به کشور کاهش یافته و در ماه‌های آینده هم این کاهش حفظ خواهد شد، به همین دلیل پیش‌بینی همه افزایش نرخ ارز است.

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: از طرف دیگر تقاضا برای ارز در این مدت کاهش نیافته است؛ این موارد علامت به بازار می‌دهد که منابع ارزی در آینده به حدی نیست که قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

حسینی هاشمی عامل دوم فاصله گرفتن نرخ رسمی ارز از بازار را سختی دریافت ارز مبادله‌ای و پوشش محدود نیازهای ارزی دانست و گفت: تقاضای محدود ارز دولتی با تاخیر زیاد پاسخ داده می‌شود؛ بنابراین بازار آزاد با وجود قیمت بالاتر، جذابیت بیشتری برای جذب تقاضاها دارد.

* بانک مرکزی با روش کاهش تدریجی فاصله نرخ‌ها به ارز تک‌نرخی نمی‌رسد

حسینی هاشمی در پاسخ به این سوال که در چنین شرایطی بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز چه اقدامی را باید انجام دهد، گفت: با این روش بانک مرکزی نمی‌تواند به ارز تک نرخی برسد؛ در خوشبینانه‌ترین حالت اگر نرخ ارز رسمی و بازار یکسان شود، کوتاه‌مدت خواهد بود.

وی با بیان اینکه بین نرخ ارز رسمی و بازار رانت وجود دارد، افزود: بانک مرکزی یک شبه و بدون اعلام قبلی نرخ را به نرخ بازار برساند؛ آن وقت بعد از یک دوره کوتاهی ثبات به وجود خواهد آمد.

این کارشناس اقتصادی گفت: بانک مرکزی با توجه به منابع ارزی نمی‌تواند همه تقاضاهای عمده بازار را پوشش دهد و به همین دلیل تقاضا، به‌ویژه تقاضا برای ارزهای غیربازرگانی(ارزی مسافری، ارز دانشجویی) از بازار آزاد تامین می‌شود و متاسفانه این تقاضاها نرخ ارز در بازار آزاد را تعیین می‌کند.

پیشنهاد تک‌نرخی کردن ارز به روش دفعی و یکباره

وی ادامه داد: اگر بانک مرکزی نرخ ارز را یک دفعه یکسان کند، همه ارزها به یک نرخ فروخته خواهد شد و دیگر بازار آزاد مزیتی نسبت به ارز رسمی نخواهد داشت.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام همانند سال ۷۱ منجر به رشد شدید نرخ ارز نخواهد شد، گفت: در همان سال اگر بانک مرکزی با قیمت‌های جدید جلو می‌رفت، نرخ ارز در آن سال از ۱۴۰ تومان به ۳۰۰ تومان نمی‌رسید.

وی ادامه داد: فرض کنیم بانک مرکزی اعلام کند از فردا نرخ ارز رسمی ۳۴۰۰ تومان. آن وقت همه دارندگان ارز و همه صرافی‌ها با نرخ ۳۴۰۰ تومان می‌فروشند. با این اقدام تقاضای کاذب از بین خواهد رفت و کسری بودجه دولت که اثرات ثانویه تورمی دارد، کاهش می‌یابد.

حسینی هاشمی درخصوص نزدیک کردن تدریجی نرخ رسمی و بازار، گفت: این روش جواب نمی‌دهد، ممکن است در مقاطع کوتاهی فاصله‌ها کم شود اما این به دلیل رکود حاکم در فضای اقتصاد است نه اینکه عرضه و تقاضا در تعادل قرار دارد.

وی تصریح کرد: اگر تحریم‌ها برداشته شود و تولید افزایش یابد، قطعا تقاضا برای ارز افزایش خواهدی یافت اما آیا عرضه هم متناسب با آن رشد خواهد کرد؟ قطعا اینگونه نیست.

این کارشناس اقتصادی گفت: اگر بانک مرکزی یکباره نرخ رسمی را به نرخ بازار برساند، می‌تواند بخش عمده ارزهای بازار را به سبد ارزی خود بازگرداند و مجموعه عرضه ارز بانک مرکزی بیشتر می‌شود.

*مقایسه سال ۸۱ با ۹۴ درست نیست

وی در خصوص مبنا قرار دادن عملکرد موفق یکسان‌‌سازی نرخ ارز در سال ۸۱ برای دوره فعلی، افزود: در آن زمان منابع ارزی کشور مناسب بود و نیازی به هجوم به سمت ارز رسمی نبود، بنابراین مقایسه سال ۸۱ با سال ۹۴ درست نیست.

حسینی هاشمی اظهارداشت: اگر دولت با تمام منابع و امکانات خود تقاضای ارز را پوشش دهد، می‌تواند برای بازار نرخ هم تعیین کند اما هم‌اکنون دولت از بازار نرخ می‌گیرد.

* نتیجه افزایش تدریجی نرخ ارز رسمی در شرایط فعلی افزایش نرخ ارز آزاد است

وی تاکید کرد: با توجه به محدودیت منابع ارزی و شرایط اقتصاد، اگر بانک مرکزی نرخ رسمی را به صورت تدریجی و آهسته افزایش دهد، نتیجه آن افزایش نرخ بازار خواهد بود زیرا نمی‌تواند در نرخ‌هایی که اعلام می‌کند، بخش عمده تقاضاها را پوشش دهد.

*جدول نرخ دلار بازار آزاد و رسمی