گروه اجتماعی- این روزها در تهران و کلان شهرهای کشور بدون اطمینان و با ترس نفس می کشیم تا نکند سم بی تدبیری را ناخواسته ببلعیم.
به گزارش افکارخبر، سال ها است که کلان شهرهای کشور از جمله تهران با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کنند. باد و باران و مه و خورشید و فلک در کارند و طرح ها و لایحه ها می آیند و می روند اما دردی از آلودگی هوای پایتخت و سایر کلان شهر ها دوا نمی کنند.
یکی از این طرح های نافرجام طرحی است به نام LEZ یا منطقه کم انتشار آلاینده که از دو سال پیش مطالعات آن آغاز شد و تقریبا از ابتدای امسال سخن از جایگزینی آن با طرح زوج و فرد بود. طرحی که نه تنها جایگزین زوج و فرد نشد بلکه با اجرایی نشدنش آنچنان وضعیت آلودگی هوا رو به وخامت رفت که زوج و فرد به درب منازل کشیده و مدارس تعطیل شد.
در حال حاضر حدود 225 منطقه کم انتشار در 11کشور عضو اتحادیه اروپا شامل کشورهای آلمان، دانمارک، سوئد، ایتالیا، هلند، مجارستان، اتریش، بلژیک، انگلستان، نروژ و سوئیس وجود دارد.
LEZ تردد خودروها را براساس وضعیت سیستم سوخت‌رسانی، تنظیم می‌کند و خودروها با ارزیابی چهار شاخص مجوز تردد می گیرند: سطح تکنولوژی تولید، سن خودرو ، وضعیت معاینه فنی و وضعیت آلایندگی خودرو.
در این صورت در صورت می توان تردد خودروها را به ۴ دسته هیبریدی، انژکتوری، کاربراتوری و فاقد معاینه فنی تقسیم کرد به طوری که خودروهای دسته اول در رده آبی، هیچ منعی برای تردد در محدوده کاهش ندارند، خودروهای دسته دوم در رده سبز، فقط در روزهای ناسالم، از صبح تا عصر، منع تردد دارند، خودروهای رده سوم در کلاس زرد، در تمام طول سال از صبح تا عصر منع تردد دارند و در نهایت در رده قرمز در طول شبانه روز، برای تردد در محدوده طرح LEZ منع ورود دارند.
برخی با اجرای آن موافق و برخی مخالفند. برخی آن را موثر و برخی آن را بی فایده می دانند.
محمد حقانی در این رابطه ضمن اعلام مخالفت خود تصریح می کند: آلودگی هوا را باید از هوا کنترل کرد نه از زمین. هنگامی که تعداد خودروهای سطح شهر زیاد باشد و اهتمامی برای توسعه شبکه مترو و ترغیب مردم برای استفاده از این سیستم حمل و نقلی پاک وجود ندارد؛ وضعیت آلودگی هوا در تهران پا برجا است.
این موضوعی است که پرویز سروری رییس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای اسلامی شهر تهران نیز در فهوای کلام خود آن را تایید می کند و می گوید: طرح LEZ دردی از آلودگی هوای تهران دوا نمی کند. ضمن این که امکان تردد برای برخی از افرادی که تمکن مالی ندارند در برخی از پهنه های شهر گرفته می شود.
اما موافقان اجرای این طرح همانند اقبال شاکری این طرح را نه تنها خوب ارزیابی می کنند بلکه به آن به چشم یک فرصت می نگرند.
شاکری با تاکید بر این که طرح LEZ نسبت به طرح زوج و فرد بسیار اثرگذار است، می گوید: این طرح هر چند به صورت جزیی کیفیت خودروها نه پلاک آنها را در نظر می گیرد. در صورتی که در این طرح علاوه بر سال ساخت و معاینه فنی به سایر جزییات کیفی خودروها نیز توجه شود یک فرصت است تا خودروسازان نسبت به تولید خودروهای با کیفیت دغدغه داشته باشند و مردم نیز به سمت تهیه خودروهایی با ویژگی های کیفی ترغیب شوند.
هر چند که مخالفان LEZ آن را طرحی برای ثروتمندان می دانند اما در پاسخ به این انتقاد نیز رییس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران عنوان می کند: در طرح ترافیک امکان ارایه سوبسید به افرادی که توان مالی ندارند یا نمی توانند به صورت روزانه این طرح را تهیه کنند وجود ندارد. اما در طرح LEZ دولت می تواند با ارایه سوبسید به افرادی که توان مالی برای تهیه خودروهای استاندارد ندارد در راستای کیفی کردن خودروهای مورد استفاده در سطح شهر قدم بردارد.
همچنین احمد دنیامالی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران اجرای LEZ را عمل به گفتارهای قانونی در کاهش آلودگی هوا می داند و می گوید: اصل موضوع در این طرح حرکت به سمت رعایت قانون است یعنی آنچه داریم ولی به آن عمل نمی‌کنیم.
وی تاکید می کند: این طرح در کاهش مصرف سوخت تاثیر مستقیم دارد و می تواند آغازگر تولید خودروهای پاک در کشور باشد.
اما چرا طرحی که تردد خودروها را بر اساس کیفیت خودروها هر چند به صورت جزئی در نظر می گیرد تا کنون نتوانسته است جایگزین طرحی شود که تنها پلاک خودروها را در نظر می گیرد؟
محمد حقانی رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در این مورد به افکار می گوید: دلیل این امر در وهله اول اختلاف نظر موجود بین راهور و شهرداری تهران بود زیرا در این طرح راهور باید در اجرا خودروها را مدیریت می کرد لذا نیاز به برخی نرم افزارها بود اما راهور هنوز آمادگی این را نداشت که در مبادی ورودی به LEZ بتواند خودروها را کنترل کند.
گویا در وهله اول معضل به کمبود زیرساخت ها برای کنترل تردد خودروها بازمی گردد به گونه ای که زیرساخت های اجرایی طرح زوج و فرد نیز نمی تواند کمکی به اجرای این طرح کند.
هر چند که حقانی عنوان می کند با تدارک این زیرساخت ها طرح قابلیت اجرا دارد اما به نظر نمی رسد در وضعیت آلودگی هوای موجود این دلیل به تنهایی بتواند دلیل منطقی ای برای پس زدن این طرح باشد.
اقبال شاکری رییس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران به خبرنگار افکار در این رابطه می گوید: باید از شورای عالی ترافیک گلایه کرد. این شورا در ابتدا با این طرح موافقت کرد اما در ادامه تعلل و کوتاهی را در برابر اجرای این طرح پیشه کرد.
وی در ادامه می گوید: با برطرف شدن اختلاف نظر شهرداری تهران و راهور، شورای عالی حمل و نقل و ترافیک باید رسما آغاز این طرح را اعلام می کرد اما این اقدام را انجام نداد.
اما آخرین اظهار نظر در ارتباط با چرایی اجرا نشدن طرح LEZ از سردار تقی مهری رئیس پلیس راهور ناجا است که در این رابطه می گوید: طرح زوج و فرد توسط شورای عالی ترافیک در گذشته تصویب شد و در حال حاضر در شورای عالی هماهنگی ترافیک که ریاست آن را وزیر کشور برعهده دارد تصمیم گرفته شده طرح زوج و فرد باقی بماند.
وی با اشاره به چرایی این تصمیم اظهار می کند: اجرای طرح LEZ نیاز به برسی های بیشتر برای ممانعت از ایجاد تبعات عمومی و نیز فراهم کردن برخی از زیرساخت ها دارد.
با انجام برخی بررسی ها می توان فهمید منظور راهور از ایجاد زیرساخت ها نه تنها زیرساخت های سخت افزاری همانند گسترش دوربین ها در مبادی ورود به طرح است بلکه زیرساخت های قانونی نیز است. به گونه ای که سردار مهری در این رابطه می گوید: طرح LEZ در کشورهای اروپایی در شرایطی به اجرا در آمده که حتی خودروهای سفر سالانه ملزم به دریافت معاینه فنی هستند. این در حالی است که در کشور ما این الزام هر پنج سال یک مرتبه در قانون ذکر شده است، مدت زمانی که در کشور های اروپایی برای اسقاط و عمر مفید خودرو در نظر می گیرند.
به نظر می رسد مجموع دلایل قانونی، سخت افزاری و حتی اقتصادی در اجرای این طرح دخیل است که می توان جمع بندی این موضوع را در اظهار نظر سرهنگ مراد رادی معاونت آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ دید.
سرهنگ مرادی با اشاره به موانع و مشکلات اجرای این طرح عنوان می کند: مهمترین مانع قانونی برای اجرای این طرح مهلت پنج ساله معافیت خودروهای نوساز از گذراندن مراحل معاینه فنی است. همچنین نبود زیر ساخت های نرم افزاری و سخت افزاری مناسب همانند نبود مراکز انجام معاینه فنی مکانیزه در کل کشور، نبود سوخت استاندارد و ایستگاه های سوخت رسانی مطابق با یوروهای مدنظر، فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از تاکسی و اتوبوس و مینی بوس نیز از جمله موانع اجرای طرح LEZ است.
وی همچنین چالش های صنعت خودروسازی را از جمله موانع اجرایی نشدن این طرح می داند.
با نگاهی به اخبار می توان دریافت که مسئولان در رده های مختلف برای رفع هر یک از این موانع از مجاب کردن خودروسازان به عرضه خودروهای با کیفیت تا تلاش برای نوسازی ناوگان و اصلاح قانون معاینه فنی تلاش هایی کرده اند تلاش هایی که با تصمیم های دیگر خنثی شده است.
قانون معاینه فنی از دو سال به پنج سال افزایش می یابد و اولین زیرساخت لازم برای اجرای LEZ را از بین می برد به گونه ای که تا مدت ها مراکز معاینه فنی در نبود خودروها خاک می خورد و ولی آذروش مدیر عامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران آمار مراجعه به مراکز معاینه فنی خودروها را نگران کننده توصیف می کند.
در چنین شرایطی چگونه می توان انتظار داشت این مراکز به سمت مکانیزه شدن در سراسر کشور پیش روند.
از سوی دیگر شهرداری تهران عنوان می کند در 6 سال گذشته دولت حتی یک دستگاه اتوبوس به تهرانی ها نداده و همواره بین دولت و شهرداری ها در ارایه مطالبات توسعه خطوط مترو اختلاف نظر بوده است. این در حالی است که اگر موضوع سلامت شهروندان است این دستگاه خود می تواند منتظر دولت نماند و بودجه ای را که صرف توسعه بزرگراه ها در سال های گذشته هزینه کرده است در توسعه مترو هزینه کند. بزرگراه هایی که طبق طرح جامع حمل و نقل رو به تکمیل است در حالی که مترو تنها 15 درصد پیشرفت داشته است.
از سوی دیگر دولت مطالبات شهرداری ها را نمی دهد و آن را در طرح تحول سلامت هزینه می کند تا به شیوه ای نابخرادانه بودجه پیشگیری را در بخش درمان هزینه کند.
با این طیف تصمیم گیری ها نیز تصمیم هایی که برای توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی گرفته شده خنثی می شود. و در حالی که از کارشناسان تا مسئولان در حال راضی کردن خودروسازان برای عرضه محصولات با کیفیت هستند و حتی کمپین مردمی نخریدن خودروهای بی کیفیت راه اندازی شده است دولت مجوز پیش فروش خودرو های تولید شده در ماه های گذشته را می دهد و در کمال تعجب مردم نیز استقبال می کنند.
تمامی این موارد در حالی است که رییس سازمان محیط زیست کشور بالاخره با اوج گرفتن آلودگی ها در کلان شهر ها از جمله تهران؛بالاخره در تاریخ 9 دی از مجلس درخواست می کند در بررسی لایحه هوای پاک و اصلاح قانون معاینه فنی تعجیل کند.
اقدامی که به گفته محمد حقانی باید بسیار پیش از این زمان رخ می داد و حتی این سازمان به عنوان دستگاهی نظارتی حتی می توانست مقابل مجلس شورای اسلامی برای داشتن هوایی پاک فریاد بزند و درخواست تعجیل را سریع تر ارایه کند.
شاید اگر رسم ناخوشایند قوانین اجرا نشده و تصمیم هایی که هر یک دیگری را خنثی می کنند نبود امروز شاهد اجرایی شدن LEZ بودیم. طرحی که شاید برای اولین مرتبه به کیفیت خودروها در تردد اشاره می کند. کیفیتی که می تواند تهرانی ها و ساکنان سایر کلان شهرها را از بنزین آلوده، طمع خودروسازان، بی تفاوتی دستگاه های نظارتی همانند سازمان محیط زیست و مجلس شورای اسلامی و بی تدبیری در ارایه تصمیم های متضاد و چندگانه نجات داده و طرحی که می تواند آغازگر تولید خودروهای با کیفیت و سوخت استاندارد باشد.
