آیا عربستان می‌تواند منطقه را با ایران تقسیم کند؟

مؤسسه امریکن انترپرایز در مطلبی نوشت: موضوعی که طی هفته گذشته بیش از هر چیز در نشست باراک اوباما – رئیس جمهور آمریکا – با رهبران شورای همکاری خلیج فارس در ریاض مورد توجه قرار گرفت، نحوه مواجهه این کشورها با ایران بود.

 
اوباما دلیل تشدید تنش میان ایران و عربستان را رقابت این دو کشور برای ایفای نقش رهبری در منطقه از طریق حمایت مالی و نظامی از جنگ‌های نیابتی در سوریه، عراق و یمن می‌داند و معتقد است ریاض و تهران باید یاد بگیرند "منطقه را بین خود تقسیم کنند." بر همین اساس، در نشست ریاض نیز اوباما بار دیگر ضرورت اتخاذ یک رویکرد جدید برای وارد کردن ایران در مناسبات منطقه را مورد تاکید قرار داد. اما این به چه معناست و آیا مادامی که حکومت ایران یک حکومت انقلابی است، آمریکا باید چنین آرزویی داشته باشد؟
 
در ادامه این مطلب آمده است: سید حسین موسویان – مشاور سابق حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، و استاد دانشگاه پرینستون – هفته گذشته پیش از برگزاری نشست ریاض در یادداشتی با اشاره به اینکه ایران برنده رقابت با شورای همکاری خلیج فارس است، نوشت: جامعه بین‌الملل بویژه اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان باید یک نظام همکاری منطقه‌ای را با حضور ایران، عراق و شورای همکاری خلیج فارس ایجاد کنند؛ نظام جدیدی مانند «سازمان امنیت و همکاری اروپا» که در سال 1975 در دوران جنگ سرد برای تسهیل گفتگو برسر منافع امنیتی مشترک اروپا ایجاد و مورد حمایت آمریکا و شوروی سابق قرار گرفت.
 
بدون توجه به نقش ناچیز و قابل اغماضی که سازمان امنیت و همکاری اروپا در پایان دادن به جنگ سرد ایفا کرد، باید پذیرفت که ایده موسویان ایده جدیدی نیست. خود رهبران ایران از زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 همواره اعلام کرده‌اند که خاورمیانه و خلیج فارس باید به صورت جمعی و به وسیله خودِ کشورهای منطقه اداره شوند. ضمن اینکه این ایده اگرچه در ظاهر ایده معقول و مناسبی به نظر می‌رسد، اما انگیزه پنهان در آن را نباید نادیده گرفت. تهران هم به دلایل ایدئولوژیک و هم با این هدف که بتواند موازنه قدرت را در منطقه دوباره به نفع خود تغییر دهد، همواره تلاش کرده است آمریکا را از حیاط خلوت خود بیرون کند.
 
امریکن انترپرایز در ادامه نوشت: از زمان جنگ اول خلیج فارس در سال 1991 برای آزادسازی کویت، قدرت نظامی آمریکا با امنیت خلیج فارس گره خورده است و با سپری که آمریکا در طول این سالها برای محافظت از اسرائیل و متحدان عرب ما و انزوای همزمان ایران در این منطقه گسترانده، تهران چاره‌‌ای جز تقویت قدرت بازدارندگی خود از طریق ساخت و آزمایش موشک‌های بالستیک و اتحاد با حزب‌الله لبنان و گروه‌های نظامی مشابه منطقه نداشته است. جمهوری اسلامی ایران در این مدت قطعا به لحاظ نظامی می‌توانست به همسایگان خود و متحدان غربی آنها آسیب بزند؛ اما – دست‌کم تاکنون -- در جایگاهی نبوده است که برای امنیت منطقه چارچوب تعیین کند.
 
این مؤسسه آمریکایی در ادامه تحلیل خود مدعی شد: کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به لحاظ توانمندی‌های نظامی متعارف - بویژه قدرت هوایی – از برتری محسوسی نسبت به ایران در سطح منطقه برخوردارند؛ چراکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی به تنهایی بیش از شش برابر ایران برای امور دفاعی خود هزینه می‌کنند. بنابراین، حتی اگر ارتش کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به بهترین شکل ممکن نتوانند از جنگ‌افزارهای نظامی مدرن خود استفاده کنند، باز هم دلیل چندانی برای هراس از ایران ندارند.
 
در ادامه این تحلیل آمده است: اما در این توازن نظامی، نقش موشک‌های بالستیک بسیار تعیین‌کننده است. ایران به رغم تلاشهای بازدارنده سازمان ملل و آمریکا، با سرعتی زیاد در حال تولید و بهینه‌سازی موشک‌های کوتاه‌برد است. اینجاست که باید بگوییم کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بدون حمایت مستقیم آمریکا برای مقابله با قدرت موشکی روزافزون ایران با مشکلات زیادی مواجه خواهند شد. 
 
مؤسسه امریکن انترپرایز در ادامه مدعی شد: رقابت ایران و عربستان یک رقابت کلاسیک برای تسلط بر امنیت منطقه نیست. در حال حاضر، نگرانی اصلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تلاش ایران برای تغییر نظم سیاسی و مذهبی منطقه است. ایران از طریق "جبهه مقاومت" خود که هم‌اکنون از بصره تا بیروت را در بر می‌گیرد و بیم آن می‌رود که به زودی به یمن و بحرین نیز سرایت کند، در حال صادر کردن ایدئولوژی خود در سطح منطقه است. 
 
بنابراین، همانند شرایطی که در دوران جنگ سرد وجود داشت، طراحی یک ساختار امنیتی جدید در حالیکه یک یا چند کشور منطقه برای ساقط کردن دولت‌های دیگر منطقه تلاش می‌کنند، بسیار دشوار خواهد بود و در این شرایط، تنها گذاشتن کشورهای منطقه برای اینکه خودشان به تنهایی با این چالش مقابله کنند، ضمن به خطر انداختن امنیت آنها، به رقابت تسلیحاتی شدیدتری در این منطقه خواهد انجامید. حتی اگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای واکنش موثرتر در برابر فعالیت‌های ایران به تسلیحات نامتعارف مجهز شوند نیز با توجه به گروه‌هایی که عربستان و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در سوریه و در سطح منطقه با آنها مرتبط هستند، این مسئله در درازمدت به نفع منافع آمریکا و کشورهای منطقه نخواهد بود.
 
در پایان تحلیل این مؤسسه آمریکایی برای مجاب کردن دولتمردان آمریکا به منظور حفظ حضور نظامی خود در خاورمیانه آمده است: خاورمیانه به لحاظ امنیتی یک منطقه منحصر به فرد است و حذف حضور مهم آمریکا در این منطقه، مشکلاتی بیش از آنچه که اوباما فکر می‌کند رویکرد جدید آمریکا آنها را حل می‌کند، برای این منطقه به وجود خواهد آورد. این منطقه هنوز به نظارت یک ابرقدرت برای کنترل زیاده‌روی‌های دو طرف نیاز دارد. بویژه با توجه به بازی جدیدی که روسیه در سوریه آغاز کرده است، تقسیم منطقه مطمئنا به هدفی که ما انتظار داریم، نخواهد انجامید.