کُردستان از دیرباز به دلیل نبود اشتغال و کارخانجات صنعتی و همچنین مرزی بوده این استان، با شغلهای تعریف نشده و غیراستاندارد مواجه بوده که شناخته شده ترین آنها «کولهبری» است.
شغل کولهبری را اگر بخواهیم در جملهای توصیف کنیم، اینگونه میتوان گفت که "کوله بر کسی است که به دلیل نبود شغل استاندارد، در مناطق مرزی کُردستان از آنسوی مرز بار، کالا و وسایل مختلف خریداری شده توسط تاجران را به زحمت و مشقت بر روی دوش خود و با قبول کردن مخاطرات مختلف به خاک ایران وارد میکند و در قبلا آن هزینه ناچیزی که در حقیقت معاوضه "جان با نان" است، دریافت میکند."
در سالهای اخیر نیز به دلیل بحران بیکاری در کُردستان و همچنین بالا رفتن حجم مبادلات مرزی و تجاری، کولهبری به شغلی اصلی و البته کسب نان حلال برای مرزنشینان تبدیل شده است.
البته در سالها و ماههای اخیر هرزچندگاهی مرزهای کُردستان به دلایل مختلفی بسته شدند که رزق و روزی این افراد زحمت کش را عملاً تعطیل کرد.
از جمله حامیان همیشگی این افراد زحمت کش، سردار رجبی فرمانده سپاه کُردستان بوده که حتی تعبیر کولهبری را برای این افراد جایز نمیداند و از خبرنگاران میخواهد تا این نوع از کسب و کار را «بازارچههای موقت مرزی» بنامند تا خدشهای به شخصیت این افراد وارد نشود.
سردار رجبی با اعلام حمایت صدردصدی از این افراد و شغل کولهبری، میگوید: دولت و مسئولین باید در فکر ایجاد اشتغال برای این افراد باشند تا دیگر جان و زندگی خود را برای کسب و کار به خطر نیندازند.
حمایتهای همیشگی سپاه از مرزنشینان و بازارچههای موقت مرزی، امید بزرگی برای مردمان این مناطق در راستای امرار معاش و همچنین اطمینان از امنیت کامل مرزهای استان است.
در این راستا نیز دولت در کُردستان بازارچههای موقت مرزی را به رسمیت شناخته و درصدد ساماندهی آن برآمده است.
"علیرضا آشناگر" معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار کردستان در کمیسیون اصلی برنامه ریزی هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان کردستان گفت: این معابر تنها ممر و مفر درآمد و معیشت مرزنشینان استان است که در حال ساماندهی این معابر هستیم.
آشناگر به رایزنی های گسترده مسوولان استان کردستان با مسوولان ارشد کشور برای بازگشایی دایمی معابر کولبری اشاره کرد و افزود: با چالش هایی در زمینه فعالیت این معابر مواجه شدیم که با رایزنی های صورت گرفته به صورت موقت، مشکل این معابر حل شده است.
همچنین سود ناشی از فعالیتهای اقتصادی بازارچههای موقت مرزی لازم است در زمینه ایجاد اشتغال برای خود این افراد و بهبود معیشت آنها هزینه شود که مورد تاکید مسئولین دولتی نیز است.
داستان کولهبری، معابر مرزی و مخاطرات آن از جمله بخشهای لاینفک مردم کُردستان و علی الخصوص مرزنشینان غیور این خطه از ایران زمین است که در پی کسب روزی حلال، جان و زندگی خود را به خطر میاندازند.