نعل وارونه آمریکایی در یمن

 مصاحبه مطبوعاتی مشترک جان کری با عادل الجبیر، وزرای خارجه امریکا و عربستان، در روز پنج‌شنبه 25 آگوست و در جده عربستان دو وجه عمده داشت. وجه اول مصاحبه او جنبه حمایت تمام قد از آل‌سعود در تجاوز نظامی‌اش به یمن داشت با این ادعا که گویا عربستان به تهدیدهایی پاسخ می‌دهد که از آن سوی مرز متوجه این کشور هستند و موشک‌های پرتاب شده از یمن به سوی عربستان بسیاری از شهروندان عربستان را قربانی کرده و حمایت خود را از آل‌سعود با اتهام‌زنی علیه ایران با تکرار ادعای سعودی‌ها مبنی بر ارسال سلاح از ایران به یمن شدت بخشید. وجه دوم مصاحبه او به رونمایی از طرحی مربوط می‌شد که برای پایان دادن به جنگ یمن با خود آورده بود و در جلسه مشترک قبل از مصاحبه با همتایانش در کشورهای حاشیه خلیج فارس، توبیاس الوود، معاون وزیر خارجه بریتانیا و اسماعیل ولد شیخ، فرستاده دبیر کل سازمان ملل به یمن در میان گذاشته بود.

در مورد وجه نخست باید گفت که کری نه چیز تازه‌ای گفت و نه بیان آن، چندان غیرمنتظره بود. اتهام‌زنی امریکایی‌ها علیه ایران در این مورد پیش از این هم، سابقه داشته و تنها تفاوتی که پیش آمده، تحمیل دور جدید تحریم‌هایی است که واشنگتن می‌خواهد تنها بر اساس ظن و گمان در این مورد علیه ایران وضع کند و الیزابت ترودو، سخنگوی وزارت خارجه امریکا، آن را وعده داده هر چند که از دادن توضیحات بیشتر خودداری کرد. بنابراین، کری در وجه نخست فرصت‌طلبی کرده تا زمینه این دور از تحریم را فراهم کند که البته این کار او در ادامه زنجیره تحریم‌هایی است که امریکا بعد از برجام علیه ایران به راه انداخته است. گذشته از این، او از این وجه فرصتی برای پیش کشیدن طرحی فراهم کرده که در آن نکاتی نه چندان خوشایند برای سعودی‌ها وجود دارد.

روشن است که سعودی‌ها از ابتدای تجاوز نظامی خود به یمن، هدف خلع سلاح حوثی‌ها و اخراج آنها از صنعا را در نظر گرفته بودند و در مذاکرات 99 روزه کویت هم تشکیل دولتی با یاد کردن سوگند در برابر عبد ربه منصور هادی، رئیس‌جمهور مستعفی یمن را در نظر گرفته بودند، اما حالا کری از دولت وحدت ملی می‌گوید و حتی در طرح خود حوثی‌ها را هم برای تشکیل آن در نظر گرفته است که از هدف سعودی‌ها نسبت به آینده یمن بعد از جنگ همخوانی ندارد. علاوه بر این، کری در طرح خود از اجرای دو زاویه سیاسی و امنیتی یمن به موازات یکدیگر می‌گوید که منطبق با خواست سعودی‌ها مبنی بر خلع سلاح حوثی‌ها و عقب‌نشینی آنها از صنعا به عنوان یک پیش‌شرط نیست. در واقع، مقایسه طرح کری با اهداف سعودی‌ها در مذاکرات کویت گویای این نکته است که امریکا بعد از شکست مذاکرات کویت و حجم بالای خشونت سعودی‌ها در یمن متقاعد شده که برای خاتمه جنگ به فکر بیفتد هر چند که تأمین‌‌‌کننده اولویت‌های سعودی‌ها نباشد.

انگیزه این چاره‌‌اندیشی امریکایی‌ها در همین مصاحبه کری هم بیان شد. او به میزان بالای خشونت و کشتار غیرنظامیان به واسطه حملات ائتلاف سعودی‌ها به یمن اشاره کرد و هر چند که از قول سعودی‌ها مبنی بر تحقیق در این مورد گفت، اما بیان صریح این مورد دلالت بر نگرانی شدید واشنگتن از عواقب تجاوز نظامی سعودی‌ها به یمن دارد. باید توجه داشت که همزمان با سفر کری به جده نامه‌ای از سوی 20 نماینده کنگره امریکا به باراک اوباما، رئیس‌جمهور امریکا منتشر شد که این نمایندگان در نامه خود خواستار توقف فروش سلاح به آل سعود به دلیل کشتار غیرنظامیان یمنی توسط ارتش عربستان شده بودند. علاوه بر این، کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل با تأکید بر جدی بودن نقض قوانین بین‌المللی انسان‌دوستانه در یمن، خواستار تشکیل یک تیم تحقیقاتی مستقل برای بررسی موارد جنایات جنگی در این کشور شد و بر کسی پوشیده نیست که متهم ردیف اول در این تحقیقات آل سعود است. واشنگتن با توجه به این حجم بالا از عواقب تجاوز نظامی سعودی‌ها به فکر افتاده تا راه‌حلی برای جنگ یمن پیدا کند؛ چرا که با کمک‌های بی‌دریغ خود به آل‌سعود نوعی همدستی با آنها در این جنگ دارد و این موضوع می‌تواند برای واشنگتن گران تمام بشود به خصوص اینکه تحقیقات مستقل انجام جنایات جنگی با سلاح‌های امریکایی را ثابت کند. در هر صورت، واشنگتن برای نجات خود از مخمصه‌ای که آل سعود برای آن در یمن ایجاد کرده، نعل وارونه میخ می‌زند و از طرح صلحی می‌گوید که معلوم نیست مورد قبول جبهه مقاومت یمنی باشد.