آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در همایش «اولین دوره تربیت استاد با موضوع آزاداندیشی دینی» که با حضور علما، استادان، محققان و اندیشمندان دینی دانشگاه و حوزه، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد برگزار شد، آزاداندیشی را بحثی مهم برای جامعه علمی و دینی دانست و گفت: چقدر خوب است که جلساتی با موضوع آزاداندیشی به تناسب برگزار شود، تا کسانی که می توانند حرفهای تازه بزنند، فرصت پیدا کنند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان این جمله که «مباحث مطرح شده در دانشگاه به تدریج در جامعه منعکس می شود»، گفت: استادان می‌توانند نظرات خود را در مقالات، تدوین و به عنوان مواد درسی در کلاسها تدریس کنند تا از طریق دانشجویان، در خانواده ها و به تبع آن در جامعه، پخش شود.
هاشمی رفسنجانی، بحث‌های آزاداندیشی را مربوط به ادیان دانست و گفت: طرح مباحث علمی، عادی است و آنچه برای بعضی ها مشکل درست می کند، بیان تفکرات مذهبی است که برخی از متولیان و دیگران با آن برخورد می کنند که البته این گونه برخوردها ریشه در دگم اندیشی های قرون وسطی دارد.
وی با تأکید بر اهمیت پیدا کردن راه زندگی توسط بشریت، گفت: اصل مهم اسلام در آزاداندیشی «لا اکراه فی الدین» است که ابعاد و مقوله های فراوانی را شامل می‌شود.
رئیس هیأت مؤسس و هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی، با تشریح تفسیری، تاریخی، فرهنگی، دینی و علمی آیه «لا اکراه فی الدین»، گفت: خداوند به انسان عقل و اختیار داده که عده‌ای از انسانها براساس هدایت های عقلی، راه درست و عده‌ای راه نادرست را اختیار می‌کنند و می پیمایند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیروی از قوانین وضعی در محدوده‌های جغرافیایی حکومتهای عرفی را برای مردم طبیعی دانست و گفت: وقتی صحبت از اندیشمندان می شود، مباحث دینی مطرح می شود که آزاداندیشی در آن می گنجد، چرا که مسایل علمی به خاطر وضوح و استدلالهای روشن، شیوه ها و نتایج مشخصی دارند.
هاشمی رفسنجانی، راهنمایی برای سعادت را لطف خداوندی به بشریت دانست و با توضیح و تشریح تفاوت انسان با دیگر موجودات گفت: انسان با دو طبع خوبی و بدی مسیر بهشت و جهنم را می پیماید که البته عقل می تواند راهنمای انسان برای کسب فضایل، اخلاق نیکو، دوری از رذیلتهای اخلاقی و رسیدن به سعادت ابدی در بهشت باشد.
وی با یادآوری طرح کرسی های آزاداندیشی دینی از سوی مقام معظم رهبری و عزم سازمان تبلیغات اسلامی قم و همچنین چند نهاد منتسب در چند دانشگاه، برای ترویج آن، گفت: نمی بایست می گذاشتیم آن سخنان راهبردی رهبری، در حد برگزاری چند همایش و چند سخنرانی بماند و به همین خاطر من می خواستم راهی اجرایی برای سخنان رهبری پیدا کنم که بحث آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی مطرح شد که البته همزمان با آن در جواب سوالات نشریه حوزه، تاریخی از مباحث مربوط به اشاعره و معتزله و سیر تدریجی این بحث در تاریخ اسلام و همچنین راهکارها برای تعمیق آزاداندیشی را در کتابی به نام «آزاداندیشی دینی» آوردم.
رئیس هیأت مؤسس و هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی، ضمن تشریح و توضیح درباره فصول، ابواب و محتوای کتاب آزاداندیشی، گفت: البته کامل نیست، ولی می تواند شروعی برای گفتار و نوشتار مباحث و موضوعات آزاداندیشی در حوزه و دانشگاه باشد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ادامه سخنان خویش، به چرایی، چگونگی و سیر تدریجی وحی خداوندی از طریق ملائک برای پیامبر اکرم(ص) پرداخت و گفت: پیامبر اسلام براساس مصرّحات قرآنی، دعوت خویش را با هدف هدایت انسانها شروع کرد که براساس موعظه حسنه و بدور از اجبار بود.
وی با قرائت دو سه آیه قران کریم که بر «سمیع و علیم» بودن خداوند نسبت به اندیشه‌ها و نیات قلبی انسانها تأکید دارد، گفت: هدف از خلقت آفرینش به ویژه در بعد انسانی هدایت آنها براساس عقل بود، وگرنه پیش از انسانها ملائک بودند که عاملی صرف برای دستورات خداوندی بودند و خداوند می خواست موجودی خلق کند که عاقل، عالم و عامل باشد.
هاشمی رفسنجانی، با تشریح ویژگی‌های موعظه حسنه و معنای «جدال احسن» در آیه «جادلهم بالتی هی احسن»، گفت: گفتگوها نباید براساس کینه و دشمنی و اجبار انسانها به انجام کارهای نیک باشد که خداوند به پیامبر می‌فرماید: تو غصه نخور که چرا انسانها هدایت نمی‌شوند که تو فقط «مذکّر» هستی، یعنی یادآوری کننده خوبی ها و این انسانها هستند که باید براساس عقل تصمیم بگیرند.
وی با یادآوری روند تدریجی تشکیل دانشگاه آزاد اسلامی و تشریح معنای هر یک از واژه های «آزاد» و «اسلامی» در نامگذاری این دانشگاه، گفت: تفاوت این دانشگاه با دانشگاههای دولتی، حضور مردم در همه مراحل تأسیس آن و تا همیشه در آینده است.
رئیس هیأت مؤسس و هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی، خدمتگذاری در این دانشگاه را توفیق خداوندی دانست و گفت: دانشگاه آزاد اسلامی، آغاز کننده یک راه بالنده برای اعتلای کشوراست که می توان با طرح آزاداندیشی دینی در کلاسها و حتی در واحدهای مجازی، یک حرکت وسیع عالمانه را با هدف بالا بردن اختیاری دانش مردم، به خصوص جوانان و نسل جدید، شروع کرد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تأکید مجدد بر توجه به کرسی های آزاداندیشی دینی، گفت: چنان باید باب گفتگو باز باشد که مردم برای توضیح و یا نقد آن وارد شوند و کسی برای بیان تفکرات خویش واهمه نداشته باشد و یا دچار خودسانسوری نشود.
هاشمی رفسنجانی، «فبشر عبادی الذین یستمع القول و یتبعون احسنه» را تابلویی برای کرسی های آزاد اندیشی دانست و گفت: خداوند از طریق پیامبر اسلام بشارت می دهد که به انسانها بگو بهترین بندگان من کسانی هستند که همه حرفها را می شنوند و بهترینها را انتخاب می کنند.
وی «علم حجت است» را جمله‌ای بسیار مهم دانست و با تشریح مباحث این موضوع در جمع های علمی و حوزوی، گفت: خواهشم از شما استادان دانشگاه این است که این بحث را جدی بگیرید.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تأکید بر «نامحدود بودن مباحث علمی به اندازه اختلاف سلیقه ها»، گفت: این بحث از قدیم تحت عناوین مختلف چون اخباریون مطرح بوده و الان باید تلاش کنیم که ثابت شود اسلام از لحاظ عقلی و علمی امتیازات برجسته ای دارد.
در آغاز این مراسم، شیخ الاسلامی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی، توسعه و پیشرفت دانشگاه آزاد اسلامی را مرهون کمک و حمایت های امام(ره) و آیت الله هاشمی رفسنجانی دانست و گفت: دانشگاه آزاد اسلامی هم اکنون دارای 5 میلیون و 700 هزار فارغ‌التحصیل، یک میلیون و 600 هزا دانشجو، 33 هزار هیأت علمی، 68 هزار حق التدریس، 38 هزار کارمند، 27 هزار رشته تحصیلی، 614 مدرسه، 700 هزار دانش آموز، 712 شرکت دانش بنیان و 85 مرکز رشد است.
وی افزود: توسعه تفکر آزاداندیشی در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی است و برگزاری اولین دوره تربیت استاد دراین دانشگاه در راستای تحقق این امر صورت گرفته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین لطفی، دبیر شورای عالی آزاداندیشی، گفت: تشکیل حلقه‌های علمی آزاداندیشی دینی و تضارب آرا، برگزاری نشست‌های تخصصی آزاداندیشی و تضارب آرا در موضوعات مهم و چالشی، برگزاری دوره دانش افزایی ویژه اعضای هیأت علمی با موضوع آزاداندیشی دینی برای 500 عضو هیأت علمی، پیگیری مراحل اجرایی 4 واحد درسی با عنوان آزاداندیشی دینی، تولید ادبیات علمی آزاداندیشی دینی در قالب 9 عنوان کتاب، تأسیس پژوهشکده آزاداندیشی و نظریه‌پردازی دینی، حمایت از رساله‌های دکتری و ارشد با موضوع آزاداندیشی دینی، تشکیل حلقه علما، اندیشمندان و صاحب نظران آزاداندیش جهان اسلام از فعالیت این شوراست.
در ادامه توکلی و یساقی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد و سلیمان‌پور از واحد بجنورد، تسلیمی، قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، به بیان دیدگاه های خویش در خصوص ضرورت پرداختن به مسایل فرهنگی و اجتماعی، ترویج پرسشگری برای فراگیری آزاداندیشی دینی، مشارکت آزاد همه دانشجویان سراسر کشور در مناظره های فرهنگی و حتی تحصیل و تدریس آن به عنوان واحد درسی پرداختند.
همچنین حمید میرزاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، طرح مباحث مربوط به کرسی های آزاداندیشی را به خاطر تأکیدات مقام معظم رهبری دانست و گفت: باب گفتگو و نقادی و طرح اشکالات کم‌کم در جامعه باز می شود که با توجه به آموزه های قرآن و اسلام، از ضرورت‌‌هاست.
وی ضمن ارائه گزارشی از روند تأسیس کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی و ابلاغ آن به واحدهای سراسر کشور، گفت: اگرچه هنوز استادان و دانشجویان به شکل جدی وارد این مقوله نشدند، اما کسانی که در طرح مسائل شجاع‌تر بودند، ورود پیدا کردند که البته اخیراً مقام معظم رهبری در سخنرانی خویش به دانشگاهیان و حوزویان توصیه نموده‌اند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه سخنان خویش، با یادآوری اتفاقات و ضرورت هایی که در سال 1361 منجر به تصمیم آیت الله هاشمی رفسنجانی برای تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی و طرح این پیشنهاد با امام راحل و قبول ایشان، گفت: زمانی که در پرداختن به مسائل بخش خصوصی نوعی ارتداد بود، آیت الله هاشمی رفسنجانی با تأکید بر فرایند مردمی تحصیلات دانشگاهی، یادگاری بر جای گذاشتند که امروز بزرگترین دانشگاه حضوری دنیاست که ایران را به جایگاه شانزدهم علمی در سطح جهان رساند که بیشتر به خاطر تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی است که در ایران رتبه اول را دارد.
