مجتی کاور: عشایر نقش بسزایی در رونق اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی دارند، بدون شک تولیدات عشایر می‌تواند به توسعه ملی در ابعاد گوناگون کمک فراوانی کند.
عشایر برای حیات دام‌ها و از طرفی مؤثر بودن در توسعه اقتصادی نیازمند مراتع برای چرای دام‌های خود هستند و در واقع منابع طبیعی به‌عنوان بستر حیات، عامل اصلی برای حرکت و رسیدن به توسعه پایدار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه پوشش گیاهی از جنبه‌های مختلف برای جوامع انسانی، دامی و محیط‌زیست بسیار تأثیرگذار بوده است و پوشش گیاهی نقش ارزنده وزیر بنایی برای ادامه حیایت دامداری دارد.
استان ایلام با داشتن ۶۰ هزار خانوار توانسته نقش بسزایی در اقتصاد کشور داشته باشد ولی خشکسالی‌های اخیر و از طرفی کمبود مراتع برای چرای دام‌ها سبب شده مشکلات زیادی برای این قشر زحمتکش جامعه به وجود بیاید.
استان ایلام به خاطر داشتن شرایط اقلیمی خود به‌خصوص در شهرستان‌های دهلران، مهران و آبدانان هرساله پذیرای عشایر استان‌های دیگر کشور هستند و همین سبب شده که فشار و چرای بیش‌ازحد مراتع این استان را فقیر کنند، متأسفانه طبق آمار ارائه‌شده از سوی مسئولان طی چند قرن اخیر به سبب رشد انسانی و دامی و بهره‌برداری نادرست از منابع و کم‌توجهی به برنامه‌های مرتع‌داری باعث تخریب مراتع کشور شده است و طبق آمار موجود میزان فرسایش خاک در ایران بیش از ۲.۵ میلیارد تن در سال تخمین زده‌شده است و این خود یک تهدید جدی برای محیط‌زیست و منابع طبیعی موجود کشور است، عدم توجه و برنامه‌ریزی مسئولان در این خصوص سبب بیشتر شدن تخریب و بالا رفتن میزان فرسایش خاک در کشور خواهد شد که این امر می‌تواند مشکلات جبران‌ناپذیری برای کشور در پی داشته باشد.
ارزش اقتصادی تولیدات عشایر استان در طول سال ۳۰۰ میلیارد تومان است
مدیرکل عشایر استان ایلام دراین‌ارتباط گفت: یکی از برنامه‌های دولت اسکان عشایر باهدف ساماندهی و ارائه خدمات مطلوب به این قشر و بهره‌مندی آن‌ها از اشتغال پایدار در قالب طرح‌های صنعتی، کشاورزی و دامداری است.
علی سلیمی در گفت وگو با مهر بیان داشت: در استان ایلام ۹ هزار و ۷۳۶ خانوار عشایری با ۶۰ هزار نفر جمعیت معادل ۱۱ درصد کل جمعیت استان در قالب ۱۲ ایل و ۳۲ طایفه زندگی می‌کنند، این جمعیت دارای یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار رأس دام سبک و سنگین معادل ۷۰ درصد دام‌های استان است.
وی افزود: سالانه ۲۵ هزار لیتر شیر، یک هزار و ۵۷۰ تن پشم، ۴۶۵ تن روغن حیوانی و ۳۷۲ تن کشک، هفت هزار ۹۰۰ تن گوشت قرمز و ۱۷ میلیارد تومان ارزش صنایع‌دستی عشایر در استان است و درمجموع ارزش اقتصادی تولیدات عشایر استان در طول سال ۳۰۰ میلیارد تومان است.
بیش از ۶۰ درصد مواد پروتئینی استان را عشایر بومی تولید می‌کنند و درواقع عشایر نقش بسزایی در اقتصاد استان ایفا کنندمدیرکل امور عشایری ایلام اظهار داشت: بیش از ۶۰ درصد مواد پروتئینی استان را عشایر بومی تولید می‌کنند و درواقع عشایر نقش بسزایی در اقتصاد استان ایفا می کنند.
سلیمی بیان داشت: سالانه پنج هزار تن علوفه یارانه‌ای و آزاد بین عشایر استان توزیع می‌شود.
یکی از مشکلات عشایر استان چالش آب است
وی عنوان کرد: یکی از مشکلات عشایر استان چالش آب است چراکه سال گذشته براثر جاری شدن سیل در استان ۹ میلیارد تومان به راه عشایری و زیرساخت این قشر زحمتکش خسارت وارد شده است.
مدیرکل عشایری استان ایلام افزود: روزانه ۸۲۰ مترمکعب آب موردنیاز عشایر به‌وسیله آب‌رسانی سیار تأمین می‌شود . برای آب‌رسانی به عشایر استان سالیانه پنج میلیارد تومان اعتبار نیاز است که از این میزان به خاطر کمبود اعتبارات تنها ۵۰ درصد تحقق پیدا می‌کند.
وی تصریح کرد: با توجه به خشکسالی‌های اخیر و خسارت سیل به زیرساخت‌های عشایر استان انتظار است از محل ماده ۱۰ و ۱۲ ستاد بحران برای جبران خسارت عشایر اختصاص پیدا کند.
وی بیان داشت: یکی از سیاست‌هایی که امور عشایری دنبال می‌کند اسکان عشایر داوطلب به‌صورت دائم است و در این سیاست تلاش بر ایجاد شغل پایدار و حرکت از دامداری سنتی به دامداری صنعتی با حفظ ساختار عشایر مدنظر است.
مدیرکل عشایری استان ایلام افزود: با اعلام تقاضای اسکان از سوی عشایر، این اداره کل با کمک کارشناسان خود اراضی مستعد کشاورزی متعلق به خود عشایر را برای اشتغال و افزایش بهره‌وری به امکاناتی چون پمپاژ آب، چاه و دستگاه‌های نوین آبیاری مجهز می‌کند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مشکل‌ها برای عشایر اسکان‌یافته ایجاد اشتغال پایدار، مولد و سودآور است که در قالب طرح‌های مختلفی کشاورزی این مهم تحقق پیدا می کندسلیمی اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مشکل‌ها برای عشایر اسکان‌یافته ایجاد اشتغال پایدار، مولد و سودآور است که در قالب طرح‌های مختلف کشاورزی، ایجاد تأسیسات مکانیکی و برقی، احداث گلخانه، زنبورداری، دامپروری صنعتی و نیمه‌صنعتی و مرغداری این مهم تحقق پیدا می کند.
وی اضافه کرد: جمعیت عشایری بعد از اسکان با دریافت کد روستایی به‌عنوان روستانشین محسوب می‌شوند و با دریافت تسهیلات اقدام به اشتغال مولد می‌کنند که در راستای طرح زنجیره تولید و دستیابی به اشتغال پایدار ۵۲ میلیارد ریال تسهیلات خشکسالی از محل ماده ۱۰ ستاد بحران کشور بین عشایر این استان توزیع‌شده است.
سلیمی داشت: تعداد زیادی از عشایر استان تقاضای اسکان دائم دارند و اسکان عشایر با تقاضای خود خانوارهای عشایری مبنی به اسکان در منطقه‌ای خاص است که این اداره کل با بررسی وضعیت جغرافیایی و پتانسیل اراضی، نسبت به اسکان عشایر در آن نقاط اقدام می‌کند.
مدیرکل امور عشایری ایلام گفت: ۳۵ درصد جمعیت عشایری کوچ رو این استان معادل سه هزار و ۵۰۰ خانوار از ابتدای برنامه سوم تا پایان برنامه پنجم توسعه با اسکان در مناطق مستعد کشاورزی از چرخه حمایتی امور عشایری خارج‌شده‌اند.
وی افزود: با توجه به شرایط آب هوایی و اقلیمی عشایر از مناطق ییلاقی به مناطق قشلاقی می‌روند و از آذرماه تا اواخر فروردین‌ماه استان ایلام پذیرای یک هزار و ۵۰۰ خانوار با جمعیت دامی ۶۰۰ هزار رأس از استان‌های کرمانشاه، لرستان و همدان قشلاق می‌کنند و بیشتر در شهرستان‌های دهلران، مهران و آبدانان اسکان پیدا می‌کنند.
فشار زیاد بر مراتع استان ایلام
رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام گفت: وسعت استان ایلام دو میلیون هکتار است که از این میزان بر اساس نقشه پوشش گیاهی، مساحت مراتع و بیابان در استان یک‌میلیون ۱۱۲ هزار هکتار معادل ۵.۵۵ درصد مساحت کل استان است.
جمشید غریب در گفتگو با مهر بیان داشت: با کم کردن سطح مراتع خیلی فقیر و بیابان از مساحت استان، مراتع استان وسعتی معادل ۷۸۴ هزار هکتار است که از این میزان ۲۰ هفت هزار هکتار مرتع خوب، ۵۳۲ هزار هکتار مراتع متوسط و ۲۲۴ هکتار مرتع فقیر است.
وی بیان داشت: مراتع ییلاقی ۱۸ درصد مراتع، میان‌بند ۴۶ درصد و مراتع قشلاقی در استان ۳۶ درصد است.
غریب اظهار داشت: سالیانه ۷۴ هزار تن علوفه خشک از مراتع استان قابل‌برداشت است که ظرفیت پذیرش مراتع استان با توجه به وجود ۳۶۰ هزار واحد دامی در یک دوره ۱۰۳ روزه (دوره بهره‌برداری از مراتع استان) است درحالی‌که دام موجود مراتع استان سه میلیون واحد دامی است که این خود فشار زیادی به مراتع وارد می‌کند
حدود ۸۰۰ هزار واحد دامی مربوط به عشایر کوچ رو است و همین سبب شده فشار چرای بیش از ۸.۵ برابر ظرفیت مراتع استان باشدرئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام گفت :حدود ۸۰۰ هزار واحد دامی مربوط به عشایر کوچ رو است و همین سبب شده فشار چرای بیش از ۸.۵ برابر ظرفیت مراتع استان باشد.
وی اظهار داشت: با توجه به خشکسالی‌های اخیر و فقر پوشش گیاهی مراتع قشلاقی استان از اهمیت بسیار مهمی برخوردار است.
غریب عنوان کرد: مدیریت چرا جهت ساماندهی و تاریخ دقیق کوچ عشایر در راستای استفاده بهینه و کاهش فشار چرای بیش‌ازحد مراتع و شناسایی دامداران دارای کارت چرا و برخورد قانونی با دامداران فاقد کارت و ممانعت از ورود آنان به سطح مراتع از اولویت منابع طبیعی استان ایلام است.
وی افزود: در استان ایلام ۸۶۰ خانوار دارای کارت چرا هستند که این تعداد خانوار، ۵۵ هزار رأس دام دارند.
رئیس اداره مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام گفت: با توجه به خشکسالی‌های یک دهه اخیر و خشک شدن مراتع استان باید برابر ظرفیت‌های موجود استان عشایر مهمان به استان قشلاق کنند و در این راستا نیز امور عشایری باید برنامه‌ریزی مناسبی برای کنترل دام‌ها داشته باشد.
غریب اظهار داشت: انتظار است مسئولان امور عشایری برای صیانت و حفظ مراتع، آموزش‌های عشایر را در دستور کار خود داشته باشند.
