اوایل پاییز سال جاری، طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق از طریق اصناف آغاز شد. پیش از عملیاتی شدن این طرح، بخش‌هایی از بازار شاهد تخلیه مغازه‌ها از این کالاها بود. درواقع به جای اینکه این اجناس توقیف شوند، برای مدتی از چشم‌های بازرسان و مشتریان پنهان شدند. طی کمتر از یک هفته، وانت و چرخ دستی، فروشگاه‌های رنگارنگ راسته‌هایی مانند کوچه مروی و سبزه میدان را خالی از اجناس کرده بود و این کالاها از ویترین‌های مغازه به انبارک‌های پشتی و انبارهای بزرگ‌تر منتقل‌تر شده بودند. دلیل این امر هم فرصتی دو هفته‌یی بود تا فروشندگان متخلف در مورد کالاهایی که نسبت به آنها ظن قاچاق وجود دارد، برای تهیه فاکتور خرید از شرکت‌های تولیدی اقدام کنند و در صورت عدم تهیه فاکتور خرید در مورد کالاهایی که نسبت به آنها ظن قاچاق وجود داشت، باید به صورت قانونی نسبت به جمع‌آوری این کالاها اقدام می‌شد. پس از اجرای طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح شهر، این کالاها از ویترین فروشگاه‌ها به انبارها منتقل شدند.
در ابتدای این طرح ۵۸ اتحادیه صنفی ملزم به اجرای طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح شهر شدند تا به صورت پلکانی این طرح با پیشرفت روبه‌رو شود. به‌طور مثال اتحادیه‌های لوازم ورزشی، لوازم خانگی، لوازم الکتریکی، لوازم آرایشی و بهداشتی و لوازم پزشکی ازجمله اتحادیه‌هایی بودند که کار خود را در این راستا آغاز کردند؛ طرحی که اجرای آن در جلسه‌یی با حضور معاون اول رییس‌جمهوری مدنظر قرار گرفت تا در راستای مبارزه با کالاهای قاچاق موجود در سطح شهر با جدیت هرچه بیشتر اقدام شود.
اکنون ارزان‌تر از همیشه
در این بین، گزارش میدانی حاکی از بازگشت اجناس قاچاق به سطح شهر است. راسته‌های فروش کالاهای خارجی که همیشه در فصل‌‌های سرد زودتر مغازه‌های خود را می‌بستند، حالا تا پاسی از شب پاسخگوی مشتریان هستند. فروشگاه‌های بازار بزرگ تهران امسال نسبت به سال گذشته، تا زمانی که مشتری باشد تعطیل نمی‌کنند و این خود گویای افزایش تقاضا برای این نوع کالاهاست. گویی که استقبال از بازار شب عید امسال زودتر از سال‌های دیگر شروع شده است.
به‌طور عادی دکان‌های کوچه مروی تا ساعت 6 غروب بیشتر باز نیستند و در روزهای آخر هفته کرکره‌ها ساعت 2 و 3 ظهر پایین می‌آیند. ولی حالا این مغازه‌ها و دستفروشی‌های سامان‌دهی شده تا ساعت 8 شب هم باز می‌مانند. ویترین‌های کوچه مروی هم مانند گذشته رنگارنگ شده‌اند. با این تفاوت که برخی قیمت‌ها کمی پایین آمده‌اند. در حالت عادی قیمت‌ها در کوچه مروی از بازارهای مناطق آزاد هم پایین‌تر است، ولی اکنون قیمت اجناس وارداتی به پایین‌ترین حد خود رسیده است. فروشنده‌یی کاهش قیمت را رد می‌کند و فروشنده دیگری دلیل این کاهش قیمت را قدیمی بودن اجناس و نزدیک شدن به تاریخ انقضای آنها می‌داند ولی این هم حقیقت ندارد، زیرا حداقل یکی، دو سال تا انقضای این اجناس باقی مانده است.
واقعیت امر این است که این اجناس حدود 30 تا 50 روز در انبارها خوابیده بودند و فروشندگان که معمولا این جنس‌ها را به صورت اعتباری می‌خرند، حالا مجبورند به کمترین قیمت این اجناس را بفروشند تا بتوانند چک‌های خود را پاس کنند. همچنین باید اشاره کرد که قیمت این نوع اجناس در دیگر فروشگاه‌های سطح شهر، طی دو ماه گذشته بالا کشید، ولی حالا قیمت‌ها به صورت متوسط نسبت به پیش از طرح مبارزه با قاچاق هم کمتر شده است.
دلیل این اتفاق، اجرای طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق در سطح عرضه بود که شامل ویترین‌ها و فروشگاه‌هایی می‌شد که در گام آخر کالا را در اختیار مشتری قرار می‌دادند، اما انتقال کالاهای قاچاق با تشدید این طرح از سطح ویترین و فروشگاه‌ها، به اماکن زیرزمینی ازجمله انبار، انبارک‌ها است.
نایب‌رییس اتاق اصناف ایران هم با تصریح اینکه طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق موجب شده که این کالاها از ویترین‌ها به شبکه‌های زیرزمینی انتقال یابند، گفت: نیازمند تصمیمات جدید درخصوص طرح مبارزه با کالاهای قاچاق هستیم و باید در جهت جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح انبار، انبارک‌ها و نیز اماکن زیرزمینی گام برداریم. ابراهیم درستی با بیان اینکه نیروی انتظامی اخیرا در اقدامی ۸۰۰ انبار که نسبت به آنها درخصوص نگهداری از کالاهای قاچاق شک و شبهه وجود داشت را مورد بازرسی قرار داده است، گفت: با اجرای طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح شهر شاهد انتقال این محصولات از ویترین‌ها و واحدهای فروش به انبار و انبارک‌ها هستیم و علاوه بر این در فضای مجازی شاهد خرید و فروش کالاهای قاچاق بوده‌ایم.
وی درباره انبارهایی که توسط نیروی انتظامی مورد بازرسی قرار گرفته‌اند، گفت: اگر این انبارها مستندات لازم را ارائه کنند رفع پلمب می‌شوند اما اگر نتوانند اثبات کنند که کالاهای نگهداری شده توسط آنها قاچاق نیست، طبق قوانین با آنها برخورد می‌شود.
۸۰۰ هزار کامیون بار قاچاق در راه
مساله مبارزه با قاچاق کالا در سطح عرضه ریشه در قاچاق 15 یا 20 میلیارد دلاری دارد. ولی همین عدد نشان‌دهنده این است که صرفا با یک طرح ضربتی یا فوری این پدیده از بین نمی‌رود. حجم خرید و فروش کالاهای قاچاق برای دلالان و قاچاقچیان مساله‌یی نیست که تنها با جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح مغازه‌ها قابل حل باشد. میزان سرمایه‌یی که در هر یک از مغازه‌های کوچه مروی و راسته‌های شبیه آن وجود دارد، دلیلی بر همین برگشت کالاها از زیرزمین به ویترین‌هاست.
مطمئنا افرادی که سود و زیان‌شان در گرو معاملات مربوط به کالاهای قاچاق است با هر روشی کالاهای مورد نظر خود را می‌فروشند. در رابطه با حجم واردات کالاهای قاچاق می‌توان به گفته‌های رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اشاره کرد.
عبدالوهاب سهل‌آبادی درباره معضل قاچاق کالا گفت: طبق محاسباتی که داشتم اگر میزان کالای قاچاق وارد شده به کشور را براساس اظهارات رییس مجلس شورای اسلامی حدود 20 میلیارد دلار در نظر بگیریم، حدود 800 هزار کامیون برای جابه‌جایی این کالاها لازم است.
