این خودروها به دلیل اینکه به تعداد کم و باهزینه‌های گمرکی بسیار بالا وارد کشور می‌شوند، گران‌قیمت هستند و از سوی دیگر تامین قطعات یدکی آنها با مشکلات بسیاری همراه است. هرچند شرکت‌های واردکننده این خودروها موظف به تامین نیاز مصرف‌کنندگان و خریداران این مدل از خودروها هستند، اما این روزها مشاهده می‌شود که خودروهای وارداتی و به‌ویژه مدل‌های 2017 با کمبود لوازم یدکی در بازار روبه‌رو هستند و اگر مشکلی برای آنها ایجاد شود ناچار به ثبت سفارش برای یک قطعه مشکل‌دار شده‌اند و گاهی دیده می‌شود که ماه‌ها برای ارسال آن به کشور زمان لازم است. اما در برخی موارد نیز دیده شده است که این قطعات به صورت مسافری وارد کشور می‌شود. بنابراین به‌طور کلی باید اشاره شود که بازار قطعات خودروهای وارداتی گران‌قیمت با کمبود مواجه است.
به گفته کارشناسان این حوزه، کاهش تولید قطعه از سوی برخی قطعه‌سازان داخلی و کاهش واردات برخی قطعات خارجی، دلیل کمبود ایجادشده در توزیع برخی از قطعات یدکی است. در حال حاضر قطعه‌سازان داخلی به دلیل مشکلات نقدینگی کاهش تولید داشته و برخی نتوانسته‌اند قطعات مورد تعهد خود را تولید و تحویل خودروساز بدهند. از سوی دیگر، افزایش و نوسانات نرخ ارز نیز موجب ایجاد مشکل در روند واردات برخی از قطعات خارجی شد. به دنبال این شرایط در حال حاضر در تامین و توزیع برخی قطعات با کمبودهایی در سطح برخی از نمایندگی‌های خدمات پس از فروش خودروسازان مواجه هستیم. با این حال شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پس از فروش خودروسازان و همچنین واردکنندگان خودروهای خارجی در حال تلاش برای تامین برخی قطعات و جبران کمبودهای به وجود آمده هستند.
این در حالیست که سال گذشته خودروسازان و واردکنندگان خودرو موظف شدند نسبت به تامین به‌موقع قطعات یدکی مورد نیاز در شبکه خدمات پس از فروش خود، اقدام کنند. اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو چندی پیش از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری به وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ و اجرای آن آغاز شد.
براساس یکی از بندهای این قانون، خودروسازان و واردکنندگان خودرو موظف شدند نسبت به تامین به‌موقع قطعات یدکی مورد نیاز در شبکه خدمات پس از فروش خود، اقدام کنند. این قانون در حالی تصویب و اجرایی شده که براساس ارزیابی صورت‌گرفته، «کمبود یا نبود قطعات یدکی» از مهم‌ترین دلایل نارضایتی مصرف‌کنندگان از خدمات پس از فروش خودروسازان و واردکنندگان خودرو است. در این زمینه به دلیل نبود برخی از قطعات یدکی مورد نیاز در شبکه خدمات پس از فروش خودروسازان و واردکنندگان خودرو، در مواردی خودروی مصرف‌کنندگان مدت‌های طولانی در تعمیرگاه‌ها متوقف و بلااستفاده می‌شود تا قطعه یدکی مورد نیاز تامین و عیب خودرو برطرف شود.
این وضعیت در تدوین اصلاحیه آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو مورد توجه قرار گرفته و در تبصره ماده 11 این قانون تاکید شده است: «عرضه‌کنندگان خودرو در کشور موظف هستند نظام تامین و توزیع به‌موقع تمام قطعات یدکی مورد نیاز در زمینه خدمات پس از فروش و نمایندگی‌های مجاز را ایجاد و برقرار کنند.»
فروش قطعات خودروهای وارداتی به چند برابر قیمت
غلامرضا بخشی‌زاده، رئیس اتحادیه لوازم یدکی خودرو
بسیاری از تولیدکنندگان قطعات خودرو از واردات قطعات بی‌کیفیت آسیب دیده‌اند و خواستار کمک دولت برای جلوگیری از بروز این مشکل و لغو مجوز واردات این کالاها برای حمایت از تولید داخل هستند. مدتی است که برخی خودروهای وارداتی به صورت تکی و محدود به بازار خودروی کشور راه پیدا کرده‌اند که تامین قطعات چنین خودروهایی به مشکل اصلی این صنف تبدیل شده است. هر چند سهم این خودروها در بازار ایران بسیار کم است، اما به هر حال این خودروها نیز به تامین قطعات و لوازم یدکی نیاز دارند. با اینکه واردکنندگان خودرو، خود را ملزم به تامین قطعات یدکی می‌دانند اما به هر حال در بازار کمبود این قطعات وجود دارد و در برخی از موارد شاهد هستیم که برخی قطعات خودروهای وارداتی به ویژه خودروهایی که به صورت موردی وارد کشور می‌شوند به دلیل محدودیت، کمبود در بازار و عرضه نامناسب، با افزایش قیمت‌های غیرمعمول و چند برابر به فروش می‌رسند.
با وجود اینکه شرکت‌های واردکننده، با توجه به برآوردهای‌شان، اقدام به وارد کردن لوازم یدکی می‌کنند اما برخی از قطعات با کاهش عرضه روبه‌رو می‌شوند که در نتیجه با به وجود آمدن بازار سیاه، فروشندگانی که قطعه مزبور را در اختیار دارند اقدام به فروش آن با قیمت بالا می‌کنند. این موضوع درباره خودروهای چینی و خودروهایی که از کشورهای همسایه وارد می‌شوند بیشتر به چشم می‌خورد، به‌ویژه ون‌ها یا مینی‌بوس‌هایی که به تازگی به بازار وارد شده‌اند یا خودروهای سواری که واردات آنها محدود است و تنها یکی دو مورد از این خودروها در کشور تردد می‌کنند. از آن جا که این خودروها در تعداد کم وارد شده‌اند برای تاجران لوازم یدکی وارد کردن قطعات آنها مقرون به صرفه نبوده؛ از اینرو به وجود آمدن بازار سیاه امری طبیعی به حساب می‌‌آید.
واردات قطعات این خودروها زمان‌بر و مشکل است و در صورتی که یکی از این خودروها دچار مشکل شده یا تصادف کند، تامین قطعه آن ماه‌ها طول می‌کشد و عملا خودرو غیرقابل استفاده می‌شود. مشکل دیگری که در بازار لوازم یدکی وجود دارد، مشکل قطعات تقلبی است. در راستای ساماندهی و رسیدگی به این مشکل طرحی را اجرا کرده‌ایم که طراحی و ارائه برچسب اصالت لوازم یدکی خودروی ایرانی و خارجی نام دارد. کالای بی‌کیفیت و تقلبی بزرگ‌ترین معضل این بازار است، از اینرو تلاش می‌کنیم تعداد بیشتری از تولیدکنندگان یا واردکنندگان معتبر را برای مشارکت در این طرح تشویق کنیم. در این برچسب یا لیبل که با عنوان شناسا طراحی شده، همه مشخصات قطعه از جمله نام، نشانی و کشور محل ساخت تعبیه شده است. مصرف‌کنندگان با ارسال کد درج‌شده روی لیبل به شماره تعیین‌شده می‌توانند از اصالت کالا مطمئن شوند. در حال حاضر قوانین موجود در کشور برای مبارزه با کالای بی‌کیفیت و قاچاق بی‌تاثیر است و اتحادیه با کمک مردم برای مبارزه با این معضل وارد عمل شده است.
همه‌گیر شدن نصب برچسب اصالت در کشور مانع از ادامه روند توزیع قطعات بی‌کیفیت می‌شود. بنابراین پس از دریافت لیبل از سوی برندهای معروف لوازم یدکی، افراد متخلف برای ماندن در این بازار مجبور به فروش کالای با کیفیت خواهند شد.
کالاهایی که محل ساخت آنها مشخص نیست جزو کالاهای بی‌کیفیت و قاچاق محسوب می‌شود و این برچسب برای هر کالا به‌صورت مستقل طراحی شده و فقط با همکاری 100 کارشناس تعیین شده نصب می‌شود و امکان تقلب در آن وجود ندارد. در حال حاضر تنوع و گستردگی کالاهای موجود در بازار از مشکلات پیش رو برای اجرای ملی این طرح است. بنابراین در حال تعیین موضوعاتی هستیم که امکان تقلب در لوازم یدکی را فراهم نکند.
دوندگی برای تهیه قطعات خودروهای خارجی
سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل
به‌طور کلی قطعات یدکی خودروهای خارجی و وارداتی بسیار کم است، به‌طوری که برای تامین این قطعات یا باید به صورت کالای همراه مسافر اقدام شده یا از کشورهای همسایه وارد شود که این کار هم زمان‌بر است. بنابراین اگر قرار باشد قطعه یدکی از کشور مادر مانند کره وارد شود، دو ماه زمان می‌برد و مشتری باید معطل رسیدن این قطعه شود. به عبارت دیگر، هم‌اکنون تامین قطعات یدکی خودروهای وارداتی به‌ویژه مدل‌های 2017 و قبل از آن با مشکل روبه‌رو است و صاحبان این خودروها باید دوندگی زیادی برای رسیدن به حق خود داشته باشند. از سوی دیگر، در کنار کمبود قطعات، خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی در حد تعویض روغن است. خودروهای وارداتی معمولا از کیفیت بهتری نسبت به خودروهای داخلی برخوردارند و به همین دلیل مشتریان با مشکلات زیادی روبه‌رو نمی‌شوند وگرنه باید شاهد صف طویل خودروها مقابل تعمیرگاه‌های خودروهای وارداتی می‌بودیم.
این در حالیست که برای حل این مشکل با سازمان حمایت نامه‌نگاری‌هایی انجام داده‌ایم، ولی به نتیجه‌ای نرسید. واردکنندگان خودرو صرفا نسبت به واردات خودرو اقدام می‌کنند و توجه زیادی به خدمات پس از فروش و تامین قطعات خودرو ندارند، به‌طوری که مصوبات وزارت صنعت درباره خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی نیز در حد حرف باقی مانده است. همچنین از سوی دیگر، دستگاه‌های ناظر برخوردی با وضعیت نامناسب خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی ندارند و شرکت‌های واردکننده در ازای تاخیر در ارائه خدمات موظف به پرداخت خسارت به مشتریان هستند، ولی این مساله نیز رعایت نمی‌شود. البته در حالی که مشکل تامین قطعات یدکی درباره اکثر خودروهای وارداتی از جمله محصولات هیوندایی، تویوتا و نیسان وجود دارد، تامین قطعات برخی خودروهای جدید داخلی مانند ساندرو نیز با کمبود روبه‌رو است و خریداران این خودروها نیز با مشکل تامین قطعات مواجه هستند.
تشدید نظارت بر عملکرد واردکنندگان خودرو
محمد اکبری، کارشناس فروش قطعات خودرو
با ورود خودروهای جدید و وارداتی به‌ویژه خودورهای تولیدشده در سال 2017 کمبود قطعات یدکی این خودروها مشکلات زیادی را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. متاسفانه باید اشاره شود که خدمات پس از فروش نیز به اولویت آخر واردکنندگان خودرو تبدیل شده است.
حتی در برخی از برندهای خودروهای وارداتی شبکه خدمات پس از فروش وجود ندارد و این واردکنندگان تنها خودرو را فروخته و اقدامی در راستای ایجاد شبکه خدمات پس از فروش انجام نداده‌اند. علاوه بر آن در برندهای خودرویی که دارای شبکه خدمات پس از فروش هستند نیز شاهد کمبود برخی قطعات یدکی هستیم. این وضعیت موجب شده مصرف‌کنندگانی که خودروهای خارجی را با قیمت بالایی خریداری کرده‌اند در تعمیر خودرو و تامین قطعات یدکی آن با مشکلات زیادی مواجه شوند.
در این زمینه به دلیل نبود برخی از قطعات یدکی مورد نیاز در شبکه خدمات پس از فروش خودروسازان و واردکنندگان خودرو، در مواردی خودروی مصرف‌کنندگان مدت‌های طولانی در تعمیرگاه‌ها متوقف و بلا استفاده می‌شود تا قطعه یدکی مورد نیاز تامین و عیب خودرو برطرف شود.
بنابراین ضرورت دارد سازمان‌های نظارتی، نظارت بر عملکرد واردکنندگان خودرو را تشدید کنند و مصرف‌کنندگان نیز قبل از خرید خودروهای وارداتی ابتدا از وجود قطعات مربوط به آن مطمئن شوند.
