بر اساس مطالعات آماری در سوابق تاریخی منطقه عمومی تهران زلزله‌های بسیار بزرگ با قدرت بالای ۷ ریشتر ثبت شده است و تهران سالهاست در انتظار زلزله‌ای ویرانگر دیگر می‌باشد .
شاید این سوال برای خیلی از ساکنین شهر تهران پیش آمده باشد که علت وقوع زلزله های وحشتناک و ویرانگر با بزرگی های بالای ۷ ریشتر در این شهر چیست ؟
برای پاسخ به این سئوال به صورت گذرا وضعیت جغرافیائی و زمین شناختی شهر تهران را بررسی می نمائیم :
تهران از کوهپایه‌های جنوبی البرز آغاز می شود و تا دشت ری امتداد پیدا می‌کند در کوهپایه تهران دو فرونشست و سه رشته بلندی وجود دارد . یک رشته از بلندیها توسط گسل نیاوران روی فرونشست اوین ، تجریش رانده شده است ، و رشته دیگر توسط گسل محمودیه از شمال بر روی فرونشست‌های اوین ، تجریش ، نیاوران قرار گرفته‌اند و بلندیهای دیگر نیز از سمت شمال بوسیله گسل داودیه بر روی فرونشست‌های داودیه رانده شده اند .
در تهران دوازده گسل اصلی شامل گسل مشاء فشم ، گسل شمال تهران ، گسل نیاوران ، گسل تلوپائین ، گسل محمودیه ، گسل شیان و کوثر ، گسل شمال ری ، گسل جنوب ری ، گسل کهریزک ، گسل گرمسار ، گسل پیشوا و گسل پارچین قرار دارد . علاوه بر گسل‌های اصلی تعدادی گسل فرعی نیز در شهر تهران موجود می باشد .
با توجه به گسل‌های فوق الاشاره شاید این سئوال در اذهان متبادر گردد ، پس ایمن ترین نقاط تهران کجاست ؟
همانگونه که ذکر شد با نگاه اجمالی به وضعیت گسلها و پتانسیل زلزله خیزی شهر تهران تقزیباً اکثر نقاط شهر تهران از نظر خطر زلزله غیر ایمن بوده ، احتمال وقوع خطر زلزله را به همراه دارد . اما همانگونه که می‌دانیم زلزله مثل سایر پدیده‌های طبیعی ، یک رویداد طبیعی می‌باشد و ذاتاً هیچ خطری ندارد و اما آنچه که زلزله را خطرناک جلوه می‌دهد تخریب ساختمانها و خسارات ناشی از آن می‌باشد و متأسفانه این مخاطرات با توجه به بافت متراکم و قدیمی ساختمانها ، وضعیت تأسیسات تحت الارضی ،سطح بالای آبهای زیرزمینی ، دانه ریز بودن خاک و آبرفتی بودن رسوبات در شهر تهران بسیار جدی رخ نمائی می‌کند . در هر صورت چنانچه زلزله‌ای در تهران به وقوع بپیوندد مشکلات و مصائب انسانی و اقتصادی جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به ریزش ساختمان‌های مسکونی ، تجاری ، اداری ، قطع و خرابی لوله‌های آب ، قطع شبکه برق ، خرابی و مسدود شدن راهها و پلها ، انهدام لوله‌های گاز و ایجاد انفجارات متعدد ، وقوع آتش‌سوزی‌های مهیب ، تشدید حریق‌های احتمالی بر اثر مشتعل شدن آسفالت معابر و … اشاره نمود .
با توجه به آنچه که ذکر شد می‌توان تقریباً به خطر بالقوه وقوع زلزله در تهران و عواقب آن اطمینان حاصل نمود ولی این اطمینان از وقوع زلزله قبل از اینکه موجبات وحشت و نگرانی را فراهم آورد باید قدرت تعقل و اندیشه و بهره‌گیری از امکانات علمی و اجرائی را جهت مقابله با مخاطرات زلزله افزایش دهد که چه باید کرد ؟
در رابطه با بایدها و نبایدها در فرآیند تقابل با زلزله احتمالی تهران بسیار سخن گفته شده است هر کسی و هر سازمانی در حیطه وظایف خود طرح‌های مختلف را جهت دوری از عواقب خطرناک زلزله مطرح ساخته‌اند اما متأسفانه از نقش صنعت بیمه به عنوان یکی از ابزارهای نوین مدیریت شهری و ضامن امنیت جوامع انسانی کمتر سخن گفته شده است .
اگر بیمه را به عنوان صنعت امنیت بخش و حافظ سرمایه می‌دانیم پس باید برای حفظ سرمایه‌های مادی و انسانی در مقابل خطر زلزله نیز از بیمه استمداد بطلبیم . مدتهای مدیدی است که صنعت بیمه برای مقابله با خطر زلزله پوشش بیمه‌ای خطر زلزله را به عنوان خطر تبعی بیمه نامه‌های آتش‌سوزی ساختمانها دستاویز قرار می‌دهد و با برقراری این پوشش در صورت تحقق خطر زلزله و بروز خسارات احتمالی ناشی از آن اقدام به جبران خسارت می‌نماید با این وجود این پوشش بیمه‌ای هیچ وقت نتوانسته است امنیت کامل بیمه‌گزاران را در قبال خطر زلزله تضمین نماید زیرا اگرچه این پوشش بیمه‌ای می‌تواند برای جبران خسارات مادی ناشی از تحقق خطر زلزله مفید واقع شود ولی هیچ وقت نمی‌تواند از اتلاف سرمایه‌های انسانی پیشگیری نماید . پس صنعت بیمه باید به دنبال اتخاذ روشی باشد که اولاً در صورت تحقق خطر زلزله احتمال خسارات جانی را به حداقل ممکن برساند ، ثانیاً در صورت بروز خسارات مالی ، خسارات وارده را جبران نماید به عبارت بهتر به معنای واقعی کلمه « آرامش خاطر » بیمه‌گزار را فراهم نماید . خوشبختانه در حال حاضر صنعت بیمه با ارائه بیمه‌ای تحت عنوان «بیمه تضمین کیفیت ساخت » امکان دستیابی به جامعه‌ای ایمن و پویا را با کیفیت بخشی به صنعت ساخت و ساز فراهم آورده است . با برقراری پوشش بیمه تضمین کیفیت ساخت و پوشش‌های بیمه‌ای تبعی از جمله زلزله ، سیل و غیره برای پروژه های‌های ساختمانی براحتی می توان با اعمال نظارتهای فنی و رعایت معیارهای بازرسی بر اساس مقررات ملی ساختمان و ضوابط و مقررات شهرسازی شهرداری‌ها ، به هدف اصلی که همانا پیشگیری از بروز آثار مخرب زلزله و حفظ سرمایه‌های انسانی می‌باشد رسید .
همانگونه که اشاره شد علت اصلی وحشت از زلزله عدم مقاومت ساختمان‌های شهر در مقابل پدیده زلزله و خسارات جانی و مالی ناشی از تخریب و انهدام ساختمانها می باشد که آنهم به تبع عدم رعایت الگوی ساخت و ساز و بعضاً عدم احساس مسئولیت کافی برخی از دست اندرکاران ساخت و ساز می‌باشد .
خوشبختانه با گسترش جغرافیایی دامنه پوشش بیمه تضمین کیفیت ساخت و رعایت ضوابط و مقررات مربوطه با اعمال نظارت و ارزیابی بازرسین فنی منتخب شرکت‌های بیمه‌گر بر عملیات طراحی و ساخت و ساز ساختمان تا حدود بسیار زیادی نقایص موجود در فرآیند ساخت و ساز بر طرف خواهد شد .
به منظور آگاهی از شیوه تأثیرگذاری بیمه تضمین کیفیت ساخت در مقاوم سازی ساختمانها ، پاره‌ای از وظایف بازرسین فنی منتخب شرکت بیمه‌گر و نحوه اعمال نظارت و ارزیابی آنان در فرآیند ساخت و ساز به شرح ذیل بیان می‌گردد :
رعایت کلیه معیارهای بازرسی و کنترل بر اساس مقررات فنی ساختمان ، نقشه‌های محاسبات فنی و اجرائی مصوب و همچنین کیفیت مواد و مصالح ساختمانی مورد تأیید مؤسسه استاندارد .
بازرسی کلیه گام‌های اجرائی به طریقی که پاسخگوئی نیازهای مدیریت انرژی و صرفه جوئی در ساختمان باشد (ممیزی انرژی در ساختمان) .
بازرسی کیفیت مصالح ، مواد و تجهیزات بر اساس گواهی انطباق و یا نتایج آزمایشگاهی مربوط به آنها .
بازرسی مطالعات ، طراحی اولیه گزارش‌های فنی و معماری ، سازه ژئوتکنیک ، تأسیسات برق و مکانیک .
بازرسی مطالعات ، طرح ها و محاسبات اجرائی مشتمل بر موارد ذیل :
بازرسی نقشه‌ها و جزئیات فنی معماری .
بازرسی مصالح و تجهیزات .
بازرسی محاسبات و گزارشات ژئوتکنیک .
بازرسی محاسبات و نقشه های سازه .
بازرسی محاسبات و نقشه‌های تأسیسات مکانیکی .
بازرسی محاسبات و نقشه‌های تأسیسات برق .
بازرسی مراحل اجرائی مشتمل بر بازرسی کیفیت اجراء سفت کاری و بازرسی و کنترل کیفیت اجرا در نازک کاری .
بازرسی و کنترل کیفیت اجراء در تأسیسات .
بازرسی راه اندازی و بهره برداری .
مستندسازی گزارشات و صدور گواهینامه .
با اندکی تعمق و تدقیق در فرآیندهای نظارتی مضاعف بازرسین فنی و منتخب بیمه گر در فرآیند ساخت و ساز که مطمئناً به دلیل ضرورت قابل پذیرش بودن اسناد و مدارک مستندسازی شده برای شرکت‌های بیمه گر اتکائی بین المللی باید با وسواس بسیار زیادی صورت گرفته باشد می‌توان براحتی در رابطه با کیفیت مطلوب ساختمان‌های احداث شده تحت پوشش بیمه تضمین کیفیت ساخت به قضاوت نشست و مطمئناً گواهینامه‌های که پس از طی فرآیندهای نظارتی در رابطه با تضمین کیفیت ساخت صادر و در اختیار کارفرما یا مالک قرار خواهد گرفت متضمن امنیت خاطر و آسایش روحی بهره برداران از ساختمان در قبال خطر وقوع زلزله احتمالی خواهد بود .
با صدور بیمه تضمین کیفیت ساخت برای کلیه عملیات ساخت و ساز در شهر تهران دیگر دغدغه خاطر ناشی از احتمال ریزش ساختمان‌های احداث شده ، نابودی سرمایه اندوخته شده خانواده‌ها ، خاموشی بی مقدمه کودکان معصوم و سایر مخاطرات احتمالی ناشی از وقوع زلزله روح و جان خانواده‌ها و مدیران شهری را آزرده نخواهد کرد و شهروندان محترم به مرور نظاره‌گر شکل‌گیری شهری ایمن ، پایدار و دانش پایه خواهند بود و این همان آرمانی است که مدیریت شهر تهران با تمام توان و تلاش به سمت آن در حرکت است .
به امید آنکه هیچ وقت شاهد خشم طبیعت در کشور عزیزمان مخصوصاً در پایتخت نباشیم . منبع
