یک چهارم جمعیت در۴۰سال آینده سالمندهستند

به گزارش افکار نیوز به نقل از روزنامه خراسان،همچنين مرکز مطالعات و پژوهش هاي جمعيتي آسيا و اقيانوسيه هم در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده اند که جمعيت ايران و کشورهاي همسايه آن در ۵۰سال آينده به سن سالخوردگي پيش مي رود.

تغییرات جمعیتی و ساختار سنی کشور موید این رخداد است که جمعیت کشور میل به سوی سالمندی دارد و هم اکنون ۵میلیون نفر از جمعیت کشور را که حدود ۷.۳ دهم جمعیت فعلی هستند سالمندان تشکیل می دهند.

به هر حال گریزی از این تغییرات جمعیتی نیست و جمعیت کشور کم کم روندی به سوی سالمندی دارد. در واقع لشکر سالمندان از راه می رسند و باید دولت و مردم خود را برای ارائه خدمات مناسب به آن ها آماده کنند.
تغییر در ساختار جمعیت

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، افرادی که ۶۰سال و بالاتر از آن سن دارند، سالمند محسوب می شوند.

بلادی موسوی کارشناس ارشد جمعیت شناسی مرکز آمار ایران ضمن تایید مطلب فوق به ما می گوید: سالمندی را از چند منظر می توانیم بررسی کنیم گروهی که مشغول به کار هستند که سن فعالیت را از ۱۵سالگی تا ۶۴سالگی عنوان می کنند اما گروهی که از ۶۴سال به بعد هم فعالیت می کنند سالمند و خارج از سن فعالیت هستند و در کنار آن ها افراد سالمندی که دیگر فعال نیستند و نیاز به دریافت خدمات از قبیل حقوق بازنشستگی، ارائه خدمات درمانی در هنگام بیماری و توجه به سلامت جسمی و روانی دارند و در واقع باید گفت سالمندان جزو گروه خدمات پذیر هستند.

بلادی موسوی یادآور می شود: در ۳دهه انقلاب موالید تقریبا ۲برابر دهه قبل از انقلاب است لذا این افزایش جمعیت در دوره های متفاوت از کودکی، نوجوانی، جوانی، میان سالی، سالمندی و سالخوردگی نیازها و خدمات متنوع و متعددی را تقاضا می کنند.

وی می افزاید: وقتی این میزان جمعیت وارد سن ۶۴سالگی بشوند قطعا کشورمان رو به سالمندی می رود لذا وقتی کشوری جمعیت اش بیش از ۱۲تا۱۳ درصد بالای ۶۴سال شود آن کشور سالمند محسوب می شود که قطعا تا ۴۰سال دیگر ایران هم در ردیف کشورهای سالمند جهان قرار می گیرد.

نادر مطیع حق شناس عضو هیئت علمی مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در این باره به گزارشگر ما می گوید: روند تحولات جمعیتی کشورمان نشان می دهد که تغییرات عمده ای در ساختار سنی جمعیت کشور را تجربه خواهیم کرد.

وی می افزاید: میزان باروری و رشد آن به سمت پایین و ثابت میل کرده است بر اساس مطالعات انجام شده وضعیت باروری در کشور نیز تغییر یافته است و مهم ترین عامل در تغییرات جمعیتی که تاثیر آن از مرگ و میر و مهاجرت در ساختار تغییراتی جمعیت محسوس تر است تغییرات در زاد و ولد و باروری است و بررسی های انجام شده نشان می دهد که میزان جمعیت کشور ما در سناریوهای مختلف، نوسانات خاصی را خواهد داشت به عنوان مثال میزان کل باروری در سال ۸۵ حدود ۹۶درصد در نظر گرفته شد و این میزان باروری در سال ۱۴۲۵ به ۳۵درصد خواهد رسید و پیش بینی می شود که در این سال جمعیت کشور به ۸۴میلیون و ۳۰۰هزار نفر برسد که این میزان افزایش جمعیت نشانگر کاهش نرخ رشد جمعیت کشور است.
افزایش زنان سالمند

نسبت سالمندان در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری است که علت آن مهاجرت جمعیت جوان روستایی به شهرهاست و پیش بینی جمعیت سالمند کشور نشان می دهد که در تمام استان های کشور جمعیت سالمندان طی ۱۵سال پیش بینی شده(۱۴۰۰-۱۳۸۵) همواره افزایش خواهد یافت.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران افزایش جمعیت سالمندان در مناطق روستایی کشور متفاوت از مناطق شهری بوده، به طوری که این جمعیت از یک میلیون نفر در سال ۱۳۵۵ به ۱.۸میلیون نفر در سال ۱۳۷۵ در شهرها رسیده است.

همچنین جمعیت سالمندان مرد بین سال های ۸۵تا۹۰ در بیشتر استان ها از زنان سالمند افزون تر بوده است اما در سال های ۱۳۹۰تا۱۴۰۰ تعداد زنان سالمند در تمام استان ها بیشتر از مردان سالمند خواهد بود که حاکی از زنانه شدن جمعیت سالمند در سال های آینده است.

روند سالخوردگی و نسبت جمعیت ۶۵ساله و بیشتر به کل جمعیت کشور در سال های مختلف و در استان ها به طور تقریبی الگوی یکسانی خواهند داشت اما طبق تعریف سازمان ملل در سال ۸۵ این میزان برای تمام استان ها ۷درصد اعلام شد اما برای استان گیلان و خراسان جنوبی بیش از این درصد سالمند بود و ۷استان دیگر از استان های کشور در سال های آینده به سن سالمندی بیش از ۷درصد خواهند رسید.

بر اساس نتایج آخرین سرشماری در کشور، هم اکنون ۵.۱۹ درصد جمعیت کشور را افراد ۶۵سال به بالا تشکیل داده که این میزان برای مردان ۵.۳۸ و زنان ۴.۹۹درصد است.

بر اساس این گزارش، استان های گیلان با ۷.۳۰، خراسان جنوبی با ۷.۰۳ و مرکزی با ۶.۸۶ در مرتبه های اول تا سوم از نظر بیشترین تعداد جمعیت سالخورده قرار دارند.

همچنین استان سیستان و بلوچستان با ۲.۹۵ درصد دارای کمترین جمعیت سالخورده در کشور است.

بر اساس گزارش جمعیت برای سال ۲۰۱۰ میلادی، هم اکنون ۸درصد جمعیت جهان سالخورده است که این میزان در کشورهای در حال توسعه ۶درصد و در کشورهای توسعه یافته ۱۶درصد گزارش شده است.
رشد جهانی سالمندی

بر اساس برآوردهای انجام شده بیش از ۶۰درصد سالمندان دنیا در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند که این تعداد تا سال ۲۰۵۰ به ۸۰درصد خواهد رسید که ایران هم از این مسئله مستثنا نخواهد بود و جمعیت شناسان تاکید می کنند طی ۴۰سال آینده یک چهارم جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند حال این سوال مطرح می شود که متولیان بهداشت و درمان که به این امر واقف هستند چگونه به این پدیده خواهند پرداخت؟

دکتر پریسا طاهری رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان در مورد روند صعودی سالمندی در کشورمان به خراسان می گوید: در تمام دنیا جمعیت سالمندان در حال رشد است. طبق بررسی های انجام شده از سال ۱۹۸۰ تاکنون، جمعیت ۶۰سال و بالاتر ۲برابر شده و پیش بینی شده در سال ۲۰۵۰ جمعیت ۸۰ ساله ها ۴برابر شود.

وی می افزاید: برای اولین بار در تاریخ زندگی بشر پیش بینی شده جمعیت ۶۵ سال و بالاتر طی ۵ سال آینده بیشتر از کودکان زیر ۵ سال خواهد بود.

دکتر طاهری یادآور می شود: در حال حاضر بیش از ۵ میلیون سالمند در ایران وجود دارد که در واقع بیش از ۷ درصد جمعیت کشورمان سالمند هستند، پیش بینی می شود تا سال ۱۴۳۰، سالمندان ۲۱ تا ۲۵ درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص دهند که در واقع می توان گفت در ۴۰ سال آینده، تقریبا یک چهارم جمعیت ایران سالمند خواهند بود.

رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان به تفاوت سالمند و سالخورده می پردازد و می گوید: از سن ۶۰ سال به بعد افراد سالمند تلقی می شوند و سالخورده به فردی اطلاق می شود که به مرز ۸۰ سالگی رسیده باشد.

نباید صبر کنیم که افراد به دوره سالمندی برسند تا به آن ها خدمات ارائه دهیم یا راهکارهای پیش گیرانه را برای آن ها اعمال کنیم که جلوگیری از عوارضی شود که در دوران سالمندی اتفاق می افتد در واقع باید قبل از دوره سالمندی افراد به گونه ای زندگی کنند تا سالمندیشان همراه با توانمندی باشد.
برنامه ریزی اصولی

با توجه به چنین آماری آیا مسئولان ارائه خدمات بهداشتی و درمانی را در دستور کار خود دارند؟

بلادی موسوی کارشناس ارشد جمعیت شناسی مرکز آمار ایران نیز در این باره چنین می گوید: در حال حاضر جمعیت کشورمان جوان و فعال است اگر بتوانیم برای این جمعیت جوان برنامه ریزی کنیم و به آن ها خدمات بدهیم که از آگاهی و هوش بالاتر برخوردار شوند و از نظر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی توانمند باشند قطعا می توانیم سالمند توانمند و سالمی داشته باشیم اگر به زندگی و شرایط جوانی توجه نشود سالمندی با مشکلات همراه است و آسیب پذیری در آن ها بیشتر می شود پس باید در کنار وضعیت حال، آینده را هم ببینیم و با برنامه ریزی های اصولی اقدامات لازم را برای سالمندان بکنیم.

نادر مطیع حق شناس عضو هیئت علمی مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه نیز در این باره می گوید: رشد سالمندی و یا رشد جوانی جمعیت نیازمند سیاست های جدید و به روز است و در کنار این سیاست ها باید زیرساخت ها هم دیده شود.

وی می افزاید: در برنامه هایی که برای ساختار جوان لحاظ می کنیم باید ساختار سالمندی را هم در آن ببینیم. بازنشستگی، تامین اجتماعی، خدمات و سیستم های پزشکی برای مراقبت های پزشکی از همان جوانی برای گروه سالمندان لحاظ شود از بعد اجتماعی هم باید خدمات و امکانات در نظر گرفته و امکانات رفاهی از همه ابعاد برای این گروه در برنامه ها دیده شود.

دکتر پریسا طاهری رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان از برنامه هایی که در دست اجراست برای سالمندان خبر می دهد و می گوید: در حال حاضر چند برنامه کلان توسط وزارت بهداشت و درمان برای ارائه خدمات به سالمندان در دست اجراست.

وی می افزاید: نهایی شدن سند ملی ارتقای سلامت و منزلت سالمندان ایرانی که جزو برنامه های اصلی این وزارت خانه است آماده می باشد و به تایید شورای ملی سلامت رسیده تا اصلاحات ضروری در آن انجام شود و بعد از گذراندن مراحل قانونی برای اجرا ابلاغ شود.

وی می افزاید: در این سند مدیریت و هماهنگی های بین بخشی برای نهادها و سازمان هایی که به طور مستقیم تحت پوشش وزارت بهداشت نیستند پیش بینی و وظایفی برای ارائه خدمات به سالمندان مثل بیمه تعریف شده است.

دکتر طاهری یادآور می شود: بررسی وضعیت سالمندان از دیگر مواردی است که به عنوان یک اولویت مورد توجه قرار گرفته و به تمام دانشگاه های علوم پزشکی کشور ابلاغ شده است که مراقبت از سالمندان، درمان بیماری های شایع آن ها و همچنین آموزش و تغذیه سالم سالمندان را در دستور کار قرار دهند.

رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان تاکید می کند: در کنار برنامه های مذکور هر ساله برنامه هایی به برنامه های کلان افزوده می شود که این برنامه ها در درون برنامه پزشک خانواده قرار دارد.
تعطیلی جلسات شورای ملی سالمندان

اما دکتر محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هشتم از نبود عزم جدی برای تشکیل جلسات شورای ملی سالمندان بین متولیان خبر می دهد و به خراسان می گوید: قرار بود هر ۶ ماه یک بار جلسات شورای ملی سالمندان تشکیل شود که متاسفانه نبود عزم جدی در مسئولان اجرایی برای تشکیل جلسات مربوط علت تشکیل نشدن این جلسات است.

وی اظهار می دارد: متاسفانه مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی برگزاری جلسات شورای ملی سالمندان تمایل به برگزاری چنین جلساتی ندارند و به همین دلیل با گذشت ۱۹ ماه از تشکیل آخرین جلسه شورای ملی سالمندان هنوز جلسه ای برای بررسی اسناد تهیه شده از سوی بهزیستی و وزارت بهداشت تشکیل نشده است.

دکتر محسنی بندپی موازی کاری های صورت گرفته بین وزارت بهداشت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را به ضرر جامعه سالمندی می داند و می گوید: بهتر است این دو نهاد به جای موازی کاری برای تدوین سند ملی سالمندان و اختلاف درباره تولی گری امور سالمندان به تشکیل کارگروهی مشترک اقدام کنند تا با کارگروهی مشترک، بتوانند سندی جامع و کارآمد را برای رفع مشکلات سالمندان تدوین کنند. اما شنیده می شود که شورای ملی سالمندان که در برنامه سوم توسعه به آن استناد شده است فعلا ملغی اعلام شده تا تصمیم گیری دیگری در این مورد گرفته شود.
سالمندی و توسعه

یکی از مهم ترین مولفه ها در توسعه اقتصادی، اجتماعی و… هر کشوری ساختار سنی و جمعیتی آن است. سالمندی جمعیت چه تاثیری بر روند توسعه یک کشور دارد؟

نادر مطیع حق شناس عضو هیئت علمی مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه در این باره می گوید: یکی از مهم ترین متغیرهایی که در بحثجمعیتی مطرح است، شاخص های جمعیتی می باشد که کارشناسان تاثیر آن را به عنوان یک متغیر در فرآیند توسعه در نظر می گیرند. وی می افزاید: بین توسعه کشورها و ظرفیت جمعیتی از لحاظ ساختار سنی رابطه تعامل وجود دارد، هر چه نیروی محرکه و فعال بیشتر باشد بازدهی در ترکیب توسعه بیشتر است. اما مدیریت نیروی فعال یک جامعه بسیار مهم است و هر چه این جمعیت فعال بهتر مدیریت شود به همان میزان می توان بهتر از ظرفیت این جمعیت در توسعه کشور بهره گرفت.

وی تاکید می کند: اگر مدیریت جمعیت لحاظ نشود هر چند نیروی فعال و کار هم زیاد باشد قطعا بر توسعه تاثیر ندارد.

اما دکتر پریسا طاهری رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت و درمان با بیان این مطلب که سالمندان توانمند می توانند نقش موثری بر توسعه کشور داشته باشند می گوید: آن ها جزو ذخایر و گنجینه های گران قدر یک جامعه هستند که اگر توانمند و سالم باشند می توانند الگوی مناسبی برای زندگی جوانان باشند.

وی می افزاید: پدیده سالمندی را باید به عنوان یک واقعیت بپذیریم و متولیان بهداشت و درمان کشور هم از همین منظر به موضوع نگاه می کنند چرا که سطح سلامت و ارائه خدمات بهداشتی ارتقا یافته و باعثافزایش طول عمر افراد جامعه شده است.

دکتر طاهری هم یادآور می شود که پدیده سالمندی را باید از این منظر بررسی کنیم که چقدر توانسته ایم سالمند توانمند تحویل جامعه بدهیم که این مسئله نیاز به برنامه های کلان دارد و تعامل وزارت بهداشت و درمان با دیگر ارگان ها را می طلبد.

وی می گوید: در حال حاضر بسیاری از سالمندان در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی فعالیت چشمگیری دارند و ایده هایی را ارائه می کنند که نشانگر تجربیات آن هاست.

به هر حال پدیده سالمندی را باید به عنوان یک واقعیت در فرآیند توسعه یافتگی جوامع بپذیریم و برای آن برنامه ریزی کنیم تا سالمندان بتوانند از خدمات رفاهی و بهداشتی مناسبی بهره بگیرند و دغدغه های سالمندان را می توان با برنامه ریزی های اصولی و مدیریت درست به حداقل رساند.
چکیده گزارش

تا ۴۰سال آينده از هر ۴نفر ايراني يک نفر سالمند است اين تعداد حدود ۲۴درصد از جمعيت کشور را شامل خواهد شد و در حال حاضر هم ۵ميليون از جمعيت کشور که حدود ۷.۳ دهم درصد جمعيت است سالمند هستند. بر اساس شاخص هاي سازمان جهاني بهداشت افرادي که ۶۰سال و بالاتر از آن سن دارند، سالمند معرفي مي شوند و آن ها را در گروه افراد غيرفعال قرار مي دهند که نياز به خدمات ويژه اي براي تامين سلامت جسمي و رواني دارند و در واقع خدمات پذير هستند. رشد جهاني سالمندي به گونه اي است که تا سال ۲۰۵۰ جمعيت ۸۰ساله ها ۴برابر مي شود و براي اولين بار در تاريخ زندگي بشر، پيش بيني شده که جمعيت ۶۵سال و بالاتر از آن طي ۵سال آينده بيشتر از کودکان زير ۵سال خواهد بود. متوليان وزارت بهداشت و درمان مدعي اند که در حال حاضر چند برنامه کلان توسط اين وزارت خانه براي ارائه خدمات به سالمند در دست اجراست و سند ملي ارتقاي سلامت و منزلت سالمندان نهايي شده است. اما شوراي ملي سالمندان که در واقع مي تواند برنامه ريزي و ارائه راهکار براي تامين خدمات و نيازهاي اين گروه را تدوين کند ۱۹ماه است تشکيل جلسه نداده است.