شب یلدا ، بلندترین شب سال است که در تقویم ایرانیان باستان به عنوان آغاز زمستان و طولانی‌ترین شب سال شناخته می‌شود. این شب در نیمکره شمالی زمین رخ می‌دهد و در آن زمان، خورشید در مداری به نام «راس‌الجدی» در ۲۳.۵ درجه جنوبی از خط استوا عمود می‌تابد. در این هنگام، خورشید در پایین‌ترین ارتفاع ممکن در آسمان نیمکره شمالی قرار می‌گیرد و آغاز فصل زمستان در نیمکره شمالی خواهد بود.
اما سؤال اینجاست که شب یلدا دقیقاً چقدر طولانی‌تر از شب‌های دیگر سال است؟
پاسخ این سؤال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله عرض جغرافیایی، زمان سال و دقت محاسبات.
طول شب یلدا در تهران
طول شب یلدا در تهران ۱۴ ساعت و ۱۵ دقیقه و ۵۳ ثانیه است. این بدان معناست که این شب تنها ۳ دقیقه و ۵۳ ثانیه از شب‌های دیگر سال طولانی‌تر است.
طول شب یلدا در سایر شهرهای ایران
طول شب یلدا در شهرهای مختلف ایران متفاوت است. در شهرهایی که عرض جغرافیایی بیشتری دارند، طول شب یلدا بیشتر است. به عنوان مثال، طول شب یلدا در روستای پارس‌آباد در استان آذربایجان شرقی ۱۴ ساعت و ۳۸ دقیقه و ۳۴ ثانیه است، در حالی که طول شب یلدا در روستای پسابندر در استان سیستان و بلوچستان ۱۳ ساعت و ۲۵ دقیقه و ۳۷ ثانیه است.
طول شب یلدا در سایر نقاط دنیا
طول شب یلدا در سایر نقاط دنیا نیز متفاوت است. در شهرهایی که در نزدیکی قطب شمال قرار دارند، طول شب یلدا می‌تواند به چند ماه نیز برسد. به عنوان مثال، در شهر نووراسیبیرسک در روسیه، طول شب یلدا از ۲۱ دسامبر تا ۲۱ ژانویه ادامه دارد.
چرا شب یلدا طولانی‌تر است؟
طول شب یلدا به دلیل حرکت زمین به دور خورشید است. زمین در مداری بیضی‌شکل به دور خورشید می‌چرخد. در طول سال، زمین به خورشید نزدیک‌تر و دورتر می‌شود. در روز انقلاب زمستانی، زمین در فاصله دورترین نقطه خود از خورشید قرار دارد. در این هنگام، خورشید در نیمکره شمالی زمین در مداری پایین‌تر قرار می‌گیرد و طول روز کوتاه‌تر و طول شب طولانی‌تر می‌شود.
آیین‌های شب یلدا
شب یلدا در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر جهان جشن گرفته می‌شود. در این شب، مردم دور هم جمع می‌شوند و با خوردن خوراکی‌های مخصوص، قصه‌گویی و شعرخوانی، این شب را جشن می‌گیرند. از جمله خوراکی‌های مخصوص شب یلدا می‌توان به هندوانه، انار، آجیل و شیرینی اشاره کرد.
شب یلدا فرصتی برای دور هم جمع شدن خانواده و دوستان و سپری کردن لحظات خوشی در کنار یکدیگر است.
