تاکسی‌ها می‌توانند کمبود اتوبوس و مترو را تا حدی جبران کنند و کمک‌حال شهر باشند، اما بی‌سروسامانی و خدمت‌رسانی پرعیب و ایرادشان، سبب شده است آن‌ها به جای اینکه باری از دوش حملونقل عمومی بردارند، خود تبدیل به یک معضل جدی شوند؛ برخی رانندگان تاکسی به جای مسافرکشی از پلاکی که در اختیارشان است، سوءاستفاده می‌کنند. از طرفی، عمده تاکسی‌های پایتخت فرسوده هستند؛ هم سر و صدای زیادی دارند و هم دود سیاهی از اگزوزشان بیرون می‌آید، انگار که عزم‌شان را برای آلوده‌کردن شهر جزم کرده‌اند، اما علت این وضعیت پیش‌آمده چیست؟ پاسخ روشن است؛ ایرادات و نواقصی جدی در سازمان تاکسیرانی تهران وجود دارد که فایده وجودی‌اش را زیرسؤال برده است؛ سازمانی که بار‌ها و بار‌ها سؤالاتی را از آن پرسیده‌ایم، اما حاضر به پاسخگویی نبوده است، به همین دلیل سوءمدیریت پیش‌آمده در کنار پاسخگو نبودن مسئولان نشان می‌دهد اصلاً شاید نبود این سازمان بسیار بهتر از بودنش باشد.
تاکسی بخر، یه مسافر هم نزن!
خرید تاکسی برای استفاده شخصی، اصلاً کار سختی نیست. با یک جست‌وجوی ساده در آگهی‌های اینترنتی فقط ۸۰۰ آگهی از خرید و فروش تاکسی در تهران پیدا می‌شود. به طور تصادفی با یکی از آگهی‌دهندگان تماس می‌گیرم. مرد جوان در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توانم بعد از خرید خودروی تاکسی بدون اینکه مسافرکشی کنم، وارد طرح ترافیک شوم، می‌گوید: «اصلاً خود من هم همین کار را کرده‌ام.» می‌گویم: «مگر تاکسیرانی یک خط را برای مسافرکشی برایم تعیین نمی‌کند، اگر آنجا نروم و مسافرکشی نکنم، امتیاز تاکسی باطل نمی‌شود؟» می‌گوید: «نه هیچ‌کس نمیتواند شما را با زور به خط تاکسی ببرد و بگوید باید مسافرکشی کنید، خیال‌تان راحت باشد. خودم پنج سالی می‌شود که صاحب این تاکسی هستم و اصلاً مسافرکشی نکرده‌ام. هیچ کس هم کاری به کارم نداشته است.» بعد از پایان مکالمه با یکی دیگر از صاحبان آگهی فروش تاکسی تماس می‌گیرم. شخص آگهی‌دهنده چندین تاکسی برای فروش دارد؛ سمند، پژو ۴۰۵ و پراید، قیمت‌های‌شان با یکدیگر متفاوت است؛ از ۱۸۰ تا ۴۳۰ میلیون تومان. صاحب آگهی که یک خانم است، می‌گوید: «هر کدام از این خودرو‌ها را که بخرید می‌توانید وارد طرح آلودگی هوا و طرح ترافیک شوید و بدون هیچ محدودیتی در شهر تردد کنید.» می‌پرسم: «می‌خواهم خیالم از خرید تاکسی راحت باشد، مبادا چند روز بعد سازمان تاکسیرانی به دلیل اینکه مسافرکشی نمی‌کنم با من برخورد کند.» می‌گوید: «تا امروز این اتفاق نیفتاده یا حداقل من ندیده‌ام. تا این لحظه به هر کسی که تاکسی فروخته‌ام به راحتی در شهر رفت‌و‌آمد داشته و حتی از سهمیه بنزین تاکسی‌داران هم استفاده کرده است.» او اطمینان می‌دهد که سازمان تاکسیرانی هیچ کاری با تاکسی‌داران بی‌مسافر ندارد!
پیش از این «جوان» در این رابطه گزارشی را نوشته بود، حتی دوربین صداوسیما هم سراغ برخی از این فرصت‌طلب‌ها رفت و گزارشی را تهیه کرد، اما همه این‌ها در حد گزارش‌نویسی و گزارش‌دهی باقی مانده و هنوز هیچ اقدام مناسبی در جهت اصلاحش انجام نشده است.
۴۵ دقیقه منتظر تاکسی با صندلی خراب!
پایتخت‌نشینان از این بلبشوی پیش‌آمده و بی‌نظمی تاکسی‌داران عاصی شده‌اند. هر روز کارمندان و کارگران زیادی، حوالی صبح و همچنین عصر در صف‌های طولانی می‌مانند تا بلکه تاکسی‌ها و ون‌ها بیایند و آن‌ها را به مقصد برسانند، اما زمان زیادی را معطل می‌شوند. در پاییز امسال فقط ۴۶۹ گزارش برای کمبود تاکسی در برخی مسیر‌ها از سوی شهروندان به سامانه ۱۳۷ پلاس گزارش شده است. یکی از این مسافران که هر روز برای رفتن به محل کار و بازگشت به خانه از تاکسی استفاده می‌کند به «جوان» می‌گوید: «در روز‌های کاری هفته پیدا کردن تاکسی دشوار است، تازه در روز‌های جمعه و تعطیل کمبود تاکسی بسیار آزاردهنده‌تر می‌شود. هفته گذشته بود که از میدان هفتم‌تیر به سمت میدان آرژانتین منتظر بودم تا یک تاکسی بیاید و سوار شوم، اما حتی یک تاکسی هم در ایستگاه نبود. بدتر اینکه چندین تاکسی از کنارم رد شدند و بی‌تفاوت به اینکه اصلاً مقصد من کجاست، عبور کردند!» او گلایه می‌کند: «چرا هیچ نظارتی بر تاکسی‌ها نیست؟ مگر مردم در روز‌های تعطیل نیازی به تاکسی ندارند که چند تاکسی را ملزم به حضور در ایستگاه‌ها کنند. هر بار باید نیم‌ساعت تا ۴۵ دقیقه منتظر بمانم تا یک راننده تاکسی دلش بخواهد مسافر سوار کند.»
تعدادی از شهروندان نیز هر روز در مسیری تردد دارند که فاقد خطوط اتوبوس و مترو است و چاره‌ای جز استفاده از تاکسی ندارند، در چنین شرایطی کمبود تاکسی‌های حاضر در خط به تلف‌شدن وقت آن‌ها منجر می‌شود. یکی از مسافران به این مسئله اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی از خیابان‌ها ایستگاه اتوبوس ندارد و مجبور هستیم سوار تاکسی شویم. حال اگر رانندگان تاکسی دل‌شان نخواهد مسافری سوار کنند، چاره‌ای جز اینکه سوار خودروی شخصی شویم، نداریم. در صورتی که اولویت من استفاده از تاکسی است، چون امنیت بیشتری دارد.»
برخی دیگر از مسافران نیز از کثیفی و خرابی صندلی‌های تاکسی‌ها گلایه می‌کنند و می‌گویند بعضی خودرو‌ها به قدری مستهلک هستند که هنگام نشستن، داخل صندلی‌هایش فرو می‌روند، اما مگر چاره دیگری جز استفاده از همین وسیله نقلیه وجود دارد؟ وقتی کمبود تاکسی در کنار کمبود اتوبوس و مترو بلای جان شهروندان شده است، آن‌ها ناچارند از هر تاکسی‌ای با هر وضعیتی که دارد، استفاده کنند و با آن به سمت مقصدشان بروند. چنین شرایطی مسافران را از عملکرد مدیران شهری ناامید کرده است چراکه می‌بینند از حرف تا عمل مسئولان فاصله زیادی وجود دارد.
زیر ذره‌بین
حیران در گردنه فرودگاه!
محیا حسینی
مسافران فرودگاهی بعد از اینکه از پایانه خارج می‌شوند و می‌خواهند برای رفتن به مقصدشان تاکسی بگیرند با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند؛ تاکسی‌های اینترنتی درخواست سفر را تأیید نمی‌کنند و کرایه تاکسی‌های فرودگاهی هم گران تعیین می‌شود. طبق گزارش‌های منتشرشده کرایه این تاکسی‌ها برای مسیر‌های نیم‌ساعته ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان است. فرودگاه شبیه سر گردنه می‌ماند، مسافر دستش به هیچ چیز بند نیست و در حالی که ناچار است از خدمات فرودگاهی استفاده کند، باید هزینه گزافی را بابتش بپردازد. یکی از این خدمات، استفاده از تاکسی‌های فرودگاهی است. مسافران در حالی که می‌دانند کرایه این تاکسی‌ها گران است، اما ناچار به استفاده از آن هستند. یکی از شهروندان در این رابطه می‌گوید: «هفته گذشته ساعت ۲۳:۳۰ شب بود که هواپیمای‌مان در فرودگاه نشست. بعد از اینکه چمدانم را برداشتم، درخواست تاکسی اینترنتی دادم، قیمت ۱۳۵ هزار تومان بود و منطقی به نظر می‌رسید، اما با اینکه چندین خودروی فعال روی نقشه نشان داده می‌شد، هیچ‌کس این سفر را تأیید نمی‌کرد. بعد از ۱۰ دقیقه گزینه «عجله دارم» را زدم و این بار قیمت سفر ۱۷۰ هزار تومان شد، اما باز هم هیچ یک از راننده‌ها سفرم را تأیید نکردند. یکی از رانندگان تاکسی فرودگاه که دید گوشی به دست منتظر تأیید راننده مانده‌ام، نزدیکم شد و گفت: «خودت را خسته نکن، آن تاکسی‌هایی که می‌بینی خود ما هستیم، هیچ کدام‌مان سفرت را تأیید نمی‌کنیم تا بروی و از دکه تاکسی قبض بگیری.» چند دقیقه‌ای منتظر ماندم وقتی هیچ راننده‌ای سفرم را تأیید نکرد، سراغ دکه درخواست تاکسی رفتم، اما صادرکننده قبض برای همان مقصدی که می‌خواستم بروم، ۲۶۰ هزار تومان خواست!» این در حالی است که نرخ کرایه تاکسی‌ها هر ساله در شورای اسلامی شهر تهران تصویب می‌شود و امسال نیز ورودی برای تاکسی‌های مهرآباد ۳۵هزار تومان در نظر گرفته شده است، البته به ازای هر کیلومتر پیمایش هم هزارو ۴۵۸ تومان باید مسافران پرداخت کنند. همچنین در ساعات اوج ترافیک برای تشویق رانندگان تاکسی به سفر تا سقف ۵۰درصد نرخ کرایه‌ها قابل افزایش است؛ نرخی که بعید به نظر می‌رسد در تمام تاکسی‌های فرودگاهی رعایت شود، پس چه باید کرد؟ به طور حتم نظارت دقیق و کامل سازمان تاکسیرانی مانع بروز چنین تخلفات آشکاری خواهد شد. از طرفی اگر سامانه‌ای برای تعیین نرخ تاکسی‌ها ایجاد شود تا در شرایط مختلف ترافیکی و آب و هوایی قیمت‌ها را نشان دهد، مسافران می‌توانند به صورت شفاف، قیمت‌ها را ببینند و درباره آن تصمیم بگیرند. در چنین شرایطی تخلفات تاکسی‌داران به حداقل می‌رسد و حق مسافران کمتر ضایع خواهد شد.
نظر کارشناس
نظارتی بر تاکسی‌ها نیست
محمدعلی پورنیا، کارشناس مدیریت شهری در رابطه با مشکلات شهروندان برای استفاده از تاکسی در تهران به «جوان» می‌گوید: «تعدادی از شهروندان هر روز از تاکسی‌های شهری استفاده می‌کنند، اما با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. به نظر می‌رسد در تاکسیرانی هیچ قاعده و قانونی وجود ندارد که تاکسی‌ها از آن پیروی کنند.»
او ادامه می‌دهد: «در حالی که یک برچسب بزرگ روی شیشه تاکسی زده شده و ابتدا و انتهای خط را برای‌شان مشخص کرده، اما عمدتاً این مبدأ و مقصد تعیین‌شده، هیچ ربطی به مسیری که تاکسی در آن قرار دارد و مسافر را جابه‌جا می‌کند، ندارد چراکه رانندگان به دلیل نبود نظارت کافی بر عملکردشان، می‌توانند آزادانه هر کجا که می‌خواهند بروند. از طرفی سال‌هاست گفته می‌شود تاکسی‌ها باید از تاکسیمتر استفاده کنند تا نرخ کرایه به درستی و دقیق مشخص شود، اما این کار نیز انجام نمی‌شود.»
پورنیا سامانه اتوبوسرانی را با تاکسیرانی مقایسه می‌کند و می‌گوید: «در سامانه اتوبوسرانی، کرایه مشخص است و خط مسافربری آن هم تعیین شده است. شما به هیچ عنوان نخواهید دید که یک اتوبوس که باید در شمال شهر مسافربری کند، تصمیم بگیرد به جنوب شهر برود، اما در خصوص تاکسی‌ها این کار انجام می‌شود. از طرفی هیچ راننده اتوبوسی، کرایه بیش از حد اعلام شده را دریافت نمی‌کند، دلیل آن هم نظارت دقیق بر عملکرد اتوبوس‌هاست و اینکه اتوبوس، شخصی نیست تا افراد در جهت منافع خودشان از آن استفاده کنند.»
این کارشناس مدیریت شهری می‌گوید: «معاونت حملونقل و ترافیک باید در نقاطی که هیچ ایستگاه اتوبوس و مترویی وجود ندارد، ایستگاه تاکسی یا ون در نظر بگیرد تا بخشی از کمبود‌های حملونقل عمومی جبران شود. از طرفی نظارت بر ناوگان تاکسیرانی باید دقیق و مداوم باشد تا پس از این شاهد هیچ تخلفی از سوی رانندگان تاکسی نباشیم و میزان گزارش تخلفات به حداقل برسد.»
نکته
«هوشمندسازی» رمز خدمت‌رسانی بهتر
کلانشهر تهران جمعیتی حدود ۱۶میلیون نفر را در خود جا داده و همین مسئله ترافیک شدیدی را ایجاد کرده است، اما چه باید کرد؟ آیا هوشمندسازی تاکسی‌ها می‌تواند بخشی از این گره ترافیکی را باز کند؟ محسن هرمزی، معاون حملونقل ترافیک شهرداری تهران در این باره گفت: «در زمینه هوشمند‌سازی‌تاکسی‌ها در تهران در حال پیشبرد چند محور هستیم. قدم اول این است که کرایه تاکسی با کیو‌آرکد پرداخت شود. قدم بعدی فعال‌کردن سامانه‌های تاکسی با استفاده از اپلیکیشن‌هاست که نمونه‌ای از آن در طرح شاتل‌تاکسی قابل مشاهده است. نکته بعدی این است که در تاکسی‌های هوشمند سامانه‌ای نصب شود که هم حرکت تاکسی‌ها و هم خدمت‌رسانی راننده‌ها قابل کنترل باشد تا بتوان مدیریت بهتری اعمال کرد. مدیریت بهتر ناظر بر این است که ابزار کنترل شبکه را داشته باشیم و این کار روی خودرو‌های جدید انجام می‌شود. تا پایان سال و اوایل سال آینده با ورود تاکسی‌های جدید برقی این سامانه هم به کار گرفته می‌شود. در این روش هم پیمایش تاکسی و هم دیگر اموری که به مسافر و راننده ارتباط دارد، مانند پرداخت کرایه قابل رصد است.»
او مشکل شهروندان برای پیدا کردن تاکسی در برخی ساعات مشخص را یادآور شد و علت آن را این گونه توضیح داد: «در این ساعت‌ها خیلی از تاکسی‌های خطی به دلیل انبوه ترافیک بزرگراه‌ها و خیابان‌ها سرعت تردد کمی دارند و همین هم باعث معطلی مسافران می‌شود.»
هرمزی به موضوع بهره‌برداری از توان و ظرفیت‌های موجود اشاره کرد و گفت: «زمانی بود که در یک مقطع ۱۰هزار تاکسی به شهر اضافه شد، اما مشکل حملونقل، حل نشد. اگر بتوانیم با استفاده از فناوری‌های جدید، شیوه بهره‌برداری از تاکسی‌های موجود را بهینه کنیم، ظرفیت خدمت‌رسانی افزایش پیدا می‌کند که هوشمندسازی مهم‌ترین ابزار در این مسیر است.»
مهدی وحدت‌کار، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران نیز در رابطه با هوشمندسازی تاکسی‌ها به همشهری گفت: «شاتل‌تاکسی از طریق هوشمندسازی ناوگان حملونقل نیمه‌انبوه‌بر درصدد است، ضمن کاهش انتظار مسافران برای تاکسی، نظارت بر تردد‌ها را افزایش دهد، از این‌رو به نظر می‌رسد با توسعه شاتل‌تاکسی‌ها، نحوه پرداخت هزینه، کاهش انتظار مسافران، تخلف خودرو‌ها و زمان ابتدا و انتهای سفر مدیریت شود. همچنین از طریق هوشمندسازی به توسعه خیلی از این خطوط در مسیر‌های پرمتقاضی یا مسیر‌هایی که دسترسی کمتری به ناوگان حمل‌ونقلی وجود دارد، کمک شود، در ضمن در نقاطی از شهر که انتظار تاکسی برای سوار کردن مسافر زیاد است، شناسایی خواهد شد.»
در حالی که مدت‌هاست وعده هوشمندسازی تاکسی‌ها داده می‌شود، اما اقدامات انجام‌شده در رابطه با آن چشمگیر نبوده است، بنابراین نیاز است توجه به هوشمندسازی تاکسی‌ها ویژه‌تر و سریع‌تر انجام شود تا بلکه شهروندان بتوانند در استفاده از این وسیله حملونقل عمومی رنگ آسودگی را ببینند.
