ریشه ضرب المثل «کاسه داغ تر از آش» چیست؟!

به گزارش افکارنیوز، هر کس در انجام کاری بیشتر از ذی نفع و ذی صلاح دخالت و پافشاری کند، می گویند: فلانی کاسه داغتر از آش است.

قبلا در اینگونه موارد اصطلاح دایه مهربان تر از مادر به کار برده می شد ولی در عصر قاجاریه واقعه تاریخی جالبی عنوان این مقاله را مرادف اصطلاح مزبور قرار داده است که در ادامه میخوانید…

در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار همه ساله یکروز از فصل بهار در سرخه حصار تهران برنامه آشپزان با حضور شاه و خاندان سلطنت و اعیان و اشراف کشور با تشریفات خاص و برنامه مفصلی که در مقالات آش شله قلمکار و سبزی پاک کردن اجرا می شده است که تمام امرا و صدور مملکت در پختن این آش کذایی کار و وظیفه ای بر عهده داشته اند.

یکی سبزی پاک می کرد، دیگری خس و خاشاک نخود و لوبیا را می گرفت یکی دیگر بادنجان پوست میکند، یکی هم هیزم زیردیگ می گذاشت. خلاصه تمام اعاظم کشور از زن و مرد به کاری اشتغال داشته اند و در پیشگاه سلطان خودرا به نحوی خادم وخدمتگزار جلوه می داده اند!

یکی از مواد اساسی برنامه آشپزان این بود که چون آش شله قلمکار کاملا طبخ و آماده می شد آن را در قدح های چینی بزرگ و کوچک می ریختند و به فراخور مقام و منزلت بین وزرا و امرا و رجال و همسران شاه که افتخار حضور داشته اند تقسیم می کرده اند.

آنگاه سفره عریض و طویلی گسترده می شد. هر کس به جای خود که قبلا معین شده بود می نشست و از ظرف مخصوصش با تظاهر به کمال میل و اشتها تناول می کرد. سرانجام هر یک از مدعوین موظف بود قدح چینی را پس از خوردن آش پر از سکه طلا و اشرفی کند و به حضور قبله عالم تقدیم دارد! به قول آقای دکتر احسان طباطبائی صاحب کتاب چنته درویش که در رابطه با این آش مورد بحثمی نویسد:

“… دراینجا بر خلاف مثل معروف، که هر کس به قدر پولش باید آش بخورد اتفاقا هیچکس صد یک بلکه هزار یک پول تقدیمی آش نمی خورد و این پول را فقط برای افتخارتقرب به حضور ملوکانه تقدیم می نمودند و گاهی هم ناصرالدین شاه بر سر حال بود و به کسی خیلی لطف و مرحمت داشت واز او احوالپرسی می نمود …”

خلاصه “… رسم چنین بود که آن شخص پس از خوردن آش، کاسه خود را پر از اشرفی کرده نزد شاه بفرستد. ”

” با آنکه طبع بلند پرواز بشر زیادت طلب است و به هر جاه و مقامی باشد آرمان جلال و جبروت بیشتری دارد اما در این روز با آنکه مقام شامخی داشتند آرزو میکردند پست ترین مقام را داشته باشند و چون کاسه هر کس بزرگتر بود در این معامله زیادتر پول داغتر می شد می گفتند: کاسه از آش داغتر است.”