به گزارش افکارنیوز، شاید تا به حال در گوشه و کنار، گلایه هایی از افراد مختلف شنیده باشید؛ در مورد اینکه در محل کار، مورد آزار و اذیت دیگران، به خصوص افراد بالادست خود قرار می گیرند. شاید حتی خودتان هم این تجربه را داشته باشید. اولین راهی که به ذهن خیلی ها بدون هیچ فکری می رسد، این است که باید آن کار را ترک کرد. اما وقتی فردی با سابقه کاری زیاد، دلبستگی به کارش و نیازی که به درآمد آن دارد، ناچار شود به دلیل مزاحمت دیگری، کارش را از دست بدهد، باز هم حال بهتری خواهد داشت؟

هنوز از دفتر خارج نشده بودم که زنگ زد بروم ببینمش. از لحن صدایش معلوم بود که باز اتفاقی افتاده است. صدایش می لرزید. آرام حرف می زد و جمله هایش هم تمام نمی شد.

با اینکه خیلی خسته بودم، دلم نیامد جواب رد بدهم. ساعت کاری که تمام شد، کیفم را انداختم روی شانه و رفتم به کافه ای که همیشه قرار می گذاریم؛ بین شرکت ما و شرکت آنها، چند دقیقه ای فاصله بود؛ من که رسیدم دوستم هم رسید. صورتش قرمز بود.

معلوم بود یا گریه کرده یا حسابی جلوی خودش را گرفته که اشک نریزد. خودم را کنترل کردم که آرام باشم و صبر کنم خودش هر طور راحت است تعریف کند.

کیک مورد علاقه اش را سفارش داد اما در سکوت، بیشتر به آن ور می رفت تا بخورد. فکر کنم حتی یک تکه هم نخورد. حرفش را با این جمله شروع کرد: «دیگه خسته شدم. دیگه تموم شد. بر نمی گردم سر کار.» من می دانستم که از دست دادن این کار برایش خیلی گران تمام می شود. آرام پرسیدم: «دوباره مدیر بخش مثلاً محترم جدید؟» از وقتی ایشان پایش را به محل کار نگین گذاشته، خیلی از دوستان نگین از آنجا رفته اند. از رفتارهای نابجا و شوخی های زننده اش که بگذریم، بی مسئولیتی و همه تقصیرها را گردن بقیه انداختنش واقعاً حرص آدم را در می آورد. عادت دارد که کارهای خودش را سر دیگران خراب کند، تازه بعدش طلبکار هم هست.

طوری رفتار می کند که انگار عمداً کارمندهای شرکت را اذیت می کند یا حتی انگار از ناراحتی و تحقیر بقیه لذت می برد.

مدیر با مالک یا بلای جان؟


گاهی متاسفانه، ‌ افرادی در جایگاه مدیریت قرار می گیرند که قدرت و مقام به دست امده را فرصتی برای زورگویی می بینند. انگار غنیمتی است که باید به هر قیمتی شده از آن استفاده کرد. برخی، فقط در مواقعی که اعصاب ندارند، تحت فشار هستند یا خیلی حوصله شان سر رفته، دست به رفتارهای بی منطق، پرخاشگرایانه، تحقیر آمیز و… می زنند. بعضی ها اما تصورشان این است که اصلاً مدیریت یعنی همین؛ یعنی اینکه زور بگویی، مسخره کنی، بی دلیل هم که شده فریاد بزنی، هیچ عذری را حتی گوش ندهی و خلاصه، کارمندت را ادم هم حساب نکنی.

بعضی کارمندان، این شرایط را تحمل نمی کنند و عطای آن کار را به لقایش می بخشند. برخی دیگر می مانند و تحمل می کنند. آن قدر تحمل می کنند که کم کم یادشان می رود دارد چه بلایی سرشان می آید. در بلند مدت این کارمندها خودشان هم دیگر خودشان را نمی شناسند.

مزاحمتی که متاسفانه چندان کم نیست


افراد بسیاری در سراسر جهان، در محیط های آموزشی، کاری و حتی درمانی، مورد آزار و مزاحمت هایی واقع می شوند که برای آنها خوشایند نیست و گاهی تحمل محیط کار برایشان غیر ممکن و از بازدهی کار آنها به شدت کاسته می شود. این مزاحمت ها در بسیاری از موارد، محدود به نگاه، شوخی های نابجا، تعریف های نامناسب و خلاصه، توجه ها و صحبت هایی می شود که برای آنها خوشایند نیست، یا حتی آزاردهنده است، اما به دلایلی، از جمله اینکه فرد آزاردهنده یا مزاحم مرتبه بالاتری دارد، افراد ناچار می شوند حرفی نزنند، یا زمین را به نفع فرد قدرتمندتر خالی کنند. در مواردی هم افراد به این دلیل که از بی آبرویی و حمایت نشدن می ترسند، ترجیح می دهند به طور کامل سکوت اختیار کنند. مزاحمت های از این دست، آن قدرها که بسیاری ممکن است فکر کنند نادر نیستند.

باورهای نادرست، ناآگاهی افراد و نبود پشتیبانی و حمایت قانونی لازم در بسیاری از موارد، باعثمی شود که کارمندان، کارگران و خلاصه زیردستان، نتوانند موضوع را آن طور که باید حل کنند یا اینکه از مزاحمت ها خلاصی یابند. برخی ناچار می شوند از خیر کار و درآمد و موقعیت کاری خود بگذرند تا از مزاحمت های سرپرستان یا مدیران خود نجات یابند. بسیاری، برای همیشه در این مورد سکوت اختیار می کنند و در واقع با درد خود می سوزند و می سازند.

چه کسی مقصر است؟


اگرچه افرادی که دیگران را در محل کار مورد آزار و اذیت قرار می دهند، در موارد زیادی افراد سالمی نیستند و در واقع، مقصر فرد آزاردهنده است تا فردی که مورد آزار قرار گرفته است، اما در نهایت، بها را کسی می پردازد که مقصر هم نیست.

در موارد زیادی، می توان از این آزارها پیشگیری کرد، یعنی کاری کرد که اصلاً کار به جایی نکشد که مشکل ایجاد شود. هر چند، این بدان معنا نیست که همه آزارها قابل پیشگیری اند و اگر پیش آمده یعنی شما یا اطرافیان تان، آنچه لازم بوده را انجام نداده اید. به زبان ساده، خودتان را بابت آزاری که دیده اید یا می بینید سرزنش نکنید. قرار نیست هم آزار را تحمل کنید و هم سرزنش را!

چطور از مزاحمت های شغلی پیشگیری کنیم؟


اگر سر کار دچار مزاحمت های شغلی می شوید می توانید با انجام توصیه های زیر تا حدی خودتان را از شر آنها در امان نگه دارید:

برای خود حریم خصوصی مشخص داشته باشید. اجازه ندهید هر کسی به حریم خصوصی شما وارد شود و با لحن دوستانه و صمیمی با شما رفتار کند یا انتظارهای دوستانه از شما داشته باشد.

مهارت هایی مانند جراتمندی و مهارت نه گفتن را در خود تقویت کنید. با تمرین این مهارت ها، راحت تر می توانید در موقعیت های پیش آمده، قبل از اینکه کار بالا بگیرد، نه بگویید و جلوی پیشروی موضوع را بگیرید.

اطلاعات خود را افزایش دهید. هر چه در مورد حقوق خود بیشتر بدانید، هر چه راهکارهای مقابله با چنین افرادی در محلی که کار می کنید را بیشتر بشناسید، بهتر می توانید در چنین موقعیت هایی راهکارهای مناسب بیابید.

قاطع بودن خود را با سبک گفتار و حتی پوشش خود نشان دهید. پوشش و سبک گفتاری شما نشان می دهد که چه سبک آدمی هستید، چقدر قاطعید و اینکه حتی چقدر اعتماد به نفس دارید و برای خودتان حق و حقوق و ارزش قائل هستید. در این شرایط، کمتر ممکن است کسی در محیط کار به فکر ایجاد مزاحمت برای شما یا تحقیر و تمسخر شما بیفتد.

نشانه های مشکوک را جدی بگیرید. به هیچ وجه فکر نکنید اگر نشانه های مزاحمت را نادیده بگیرید خود به خود تمام می شوند و از شرشان خلاص می شوید. باید نسبت به آنها واکنش نشان دهید و موضع خود را مشخص کنید تا طرف مقابل هم حد خود را بداند. فکر نکنید می گذرد، یا این بار بود و دیگر پیش نخواهد آمد.

باورهای نادرست درباره مزاحمت های شغلی


بخشی از مزاحمت های محل کار را مزاحمت به طور خاص برای زنان تشکیل می دهد. فکر می کنید خیلی نادر و بعید است؟ آمارها این طور نمی گویند.

مزاحمت به ندرت اتفاق می افتد: این در حالی است که بین ۴۰ تا ۶۰ درصد زنان شاغل و دانشجو مزاحمت را تجربه می کنند.

درباره شدت مزاحمت ها بیش از حد اغراق می کنند: در حالی که آمار نشان می دهد مزاحمت ها باعثآسیب های جدی روانی و سلامتی و از دست دادن کار و درآمد زنان می شوند.

بسیاری از زنان به دروغ و برای دشمنی یا تخریب افراد، گزارش مزاحمت می دهند: در حالی که کمتر از یک درصد از گزارش های مزاحمت دروغ هستند.

تنها دلیل مورد مزاحمت قرار گرفتن زنان، پوشش و رفتار نادرست خودشان است: هیچ مدرکی برای این باور وجود ندارد. در واقع زنان از هر طبقه، پوشش، رفتار و… مزاحمت را تجربه کرده اند. تنها شباهت قربانیان مزاحمت، جنسیت آنها یعنی زن بودن است.

مزاحمت با نادیده گرفتن خود به خودو برطرف می شود: این در حالی است که مزاحم مان معمولاً سکوت را علامت رضایت می دانند و به کار خود ادامه خواهند داد.

سکوت علامت رضایت است؟


باورهای نادرست، ناآگاهی و نبود حمایت قانونی لازم در بسیاری از موارد، باعثمی شود کارمندان و کارگران نتوانند مزاحمت های شغلی را حل کنند یا از آنها خلاصی یابند. بعضی ناچار می شوند از خیر کار و درآمد و موقعیت کاری خود بگذرند تا از مزاحمت های سرپرستان یا مدیران خود نجات یابند. بسیاری، برای همیشه در این مورد سکوت اختیار می کنند و در واقع با درد خود می سوزند و می سازند.

۹ توصیه در برخورد با مزاحمت


اگر کار از پیشگیری و این حرف ها گذشته و همین الان خودتان مورد آزار هستید و آنچه در محل کار می گذرد برایتان ناخوشایند است، وقت آن رسیده که دست به اقدام جدی بزنید و برای این شرایط فکری بکنید. دست روی دست نگذارید و بدانید خودتان با ارزش تر از این هستید که بخواهید انرژی و وقت تان را برای رنج دیدن از آزار دیگری بگذارید.

۱. سکوت نکنید. فرد مزاحم سکوت و تحمل شما را نشانه موافقت می داند و به کار خود ادامه خواهد داد.

۲. با صراحت خواستار توقف رفتار نامناسب شوید. خیلی صریح بگویید که رفتار یا گفتار او برای شما آزاردهنده است و می خواهید او به این کار خاتمه دهد.

۳. یادداشت بردارید. موارد مزاحمت، زمان و مکان آن و شاهدان احتمالی را یادداشت کنید تا خودتان جریان رویدادها را فراموش نکنید.

۴. با فرد مورد اطمینانی صحبت کنید. چنین شرایطی، عصبی کننده است و طبیعی است که به کمک نیاز داشته باشید. با فردی مطمئن صحبت کنید تا دست کم آرام شوید و بتوانید تصمیم های بهتری بگیرید.

۵. مزاحمت علنی را اصلاً نادیده نگیرید. اگر نادیده بگیرید، فرد مزاحم آن را به حساب رضایت یا ضعف شما خواهد گذاشت.

۶. شکایت کنید. راه های ممکن برای شکایت به مسئول مربوطه را بشناسید و اقدامات لازم را انجام دهید.

۷. احساس های خود را دریابید. به خودتان حق بدهید که عصبی شوید و یا در محل کار اضطراب و ترس را تجربه کنید. در صورت لزوم با یک مشاور صحبت کنید.

۸. کار خود را عوض کنید. در نهایت، اگر به نتیجه نرسیدید، اجازه ندهید مزاحمت ها به شما آسیب برسانند. برای پیدا کردن یک کار جدید اقدام کنید.

۹. به دیگران آگاهی بدهید. در مواردی که می توانید موضوع را بیان کنید و می دانید که بار بیشتری بر دوش تان اضافه نخواهد شد، سعی کنید به دیگران در مورد شخص مزاحم آگاهی بدهید. چون هم می توانید از حمایت های آنها برخوردار شوید و هم جلوی مورد مزاحمت قرار گرفتن دیگری را بگیرید.

تندرستي/ شماره ۱۳۱/ ۱۶ آبان ماه ۹۲/ بهنوش خرم روز/ صفحه ۳۲