برنا/ نگاهش به پل خیره مانده بود، آنچه در ذهنش می گذشت رویای آغاز روزی بی دردسر بود، روزی که پل ها به چهره در هم رفته و گرفته اش نیشخند نزنند ، سطح صافی بود و به نظر مناسب ! برای عبور انسانی روی دو چرخ ، اما شیب این سطح صاف به زور بازویش می چربید،کودکان بازیگوشی که از کنارش می گذشتند با ترهم به چشمان خسته اش نگاه دزدانه می انداختند و شاید در این فکر بودند که لگدی حواله چرخش کنند یا سقوطش را نظاره گر باشند تا داستانی جذاب برای دوستان دیگرشان داشته باشند . تلاش بیهوده ای می کرد برای رسیدن به مقصدی که پر از مانع بود ،موانعی که یکی پس از دیگری به بی رحمانه ترین شکل رخ نشان می دادند . راه بازگشت بهترین گزینه بود، جانش خسته بود و روحش آشفته از این همه حرف ها و قول های تکراری،سوال های بی جوابی داشت برای دستورات به تعویق افتاده از ۲ نه ۳ سال قبل، مرداد ماه ۸۷، تیتر خبر این بود شهردار تهران دستور مناسب سازی فضاهای شهری را با صدور بخشنامه صادر کرد.

زیر لب آرام زمزمه کرد کجای شهر را مناسب کردید آقای شهردار! ۳ سال گذشت، همه چیز همانطور که بود ماند و گاهی حتی اوضاع بدتر هم شد، میله های آهنی گذاشتید برای موتورسوارها و دوچرخه سوار ها، کجایید که ببینید آنها می روند و چشمی که به دنبالشان است روی ویلچر نشسته و تنها بوی چمن را استشمام می کند، سطح شیب دار ساختید برای عبور از خیابان های عریض و طویل تبدیل شد به محل بازی بچه مدرسه ای ها و زورآزمایی ویلچر ران ها، بماند که آنقدر انگشت شمارند که باید با اتوبوس و مترو خودت را به آنجا برسانی. اتوبوس، مترویی که تنها برای شهروندان خاص است نه برای عموم. هنوز و همچنان با حرف ها و کلمات بازی می کنید، چه جذاب و گیراست قولهای بی عمل بهشت نشینان.


امکانات موجود بیشتر موجب بروز مشکل می شود
برخی از امکاناتی که برای معلولان ایجاد شده است بیشتر موجب بروز مشکل برای آنها می شود که از این بین می توان به پل های هوایی اشاره کرد که بدون توجه به استانداردها با شیب تند ساخته شده اند و هیچ استفاده مفیدی از آنها نمی شود، اصغر شیرزادی، مدیر عامل انجمن تخصصی معلولان ایران، در این باره به برنا می گوید: «با توجه به اینکه بسیاری از استانداردها در ساخت معبر و اماکن عمومی رعایت نمی شود می توان ادعا کرد امکاناتی که برای معلولان ساخته می شود بیش از سود به زیان این قشر است.» البته روایت این ماجراها به همین جا ختم نمی شود، سهیل معینی رییس هیات مدیره انجمن باور نیز ضمن تایید این مطلب می افزاید: «به نظر می رسد استانداردها در ادبیات مسوولان شهرداری بیشتر رعایت می شود اما از نظر اجرایی کار چندانی صورت نمی گیرد.»

استفاده از امکانات شهری حق همه شهروندان است و در هیچ جای این قاعده و قانون برخی از گروه ها خط نخورده اند. با این وجود گذر از پل های هوایی و برخی معابر اگر هم مسافر دائمی صندلی چرخ دار نباشی با عصای سفید نیز برایت انمکانپذیر نخواهد بود، در این میان سالمندان هم شاید سهمی دارند از معضلاتی که برای جابجایی در شهر با آن مواجه هستند.

معلولان شکایت کنند!
بی تردید برای رسیدن به استانداردهای مورد نظر باید کارهای بسیاری صورت گیرد، شیرزادی با استناد به قانون حمایت از حقوق معلولان بر این باور است که طبق قانون دستگاه ها باید بودجه ای را به مناسب سازی اماکن و ساختمان های خود اختصاص دهند و طی سه سال این کار را به اتمام برسانند، تمام دستگاه های مختلف باید در اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان همکاری و سهم داشته باشند.
برخوردای از آنچه سایر شهروندان برای آمد و شد خود در شهر استفاده می کنند مانند پل های هوایی، خطوط حمل و نقل ریلی و اتوبوس، فضاهای سبز و غیره همگی حق مسلم این افراد نیز بوده و هست. شاید به همین دلیل است که ولی الله نصر، سرپرست دفتر توانمند سازی معلولان سازمان بهزیستی کشور، با اشاره به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به برنا می گوید: «معلولان باید دیده شوند و حتی این حق برای معلولان وجود دارد که از کسانی که پروژه هایی را برخلاف قانون اجرا کرده اند، شکایت کنند.»
اما به نظر می رسد این سخنان تنها در حد حرف باقی مانده است و مسوولان شهری آن را به عنوان تدابیر و برنامه هایی که قرار است روزی به اجرا در آید در قفسه های اتاق خود محبوس کرده اند.


توپ در زمین همسایه
اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان نیازمند همکاری و مشارکت همه دستگاه ها است و نمی توان یک دستگاه خاص را متولی این امر معرفی کرد، نصر با اشاره به اینکه شهرداری به عنوان دستگاه متولی امور شهری باید با اجرای دقیق و سریع پروژه های مناسب سازی شهر را به محلی برای عبور و مرور تمام شهروندان تبدیل کند، ادامه می دهد: «بهزیستی تنها می تواند در بحثنظارت و گزارش نواقص مناسب سازی وارد شود، اجرای پروژه ها و عملیاتی کردن آنها بر عهده سازمان ها و نهاد های شهری است و ربطی به این سازمان ندارد.»
به گفته بهزیستی چندین بار نواقص بحثمناسب سازی شهر را به شهرداری، کارشناسان و کارفرمایان اعلام کرده است اما همانگونه که مشهود است ترتیب اثری داده نشده است. رییس هیات مدیره انجمن باور نیز در این رابطه می گوید: «فعالیت ستاد مناسب سازی شهرداری تهران از اواخر سال ۸۸ متوقف شده است و به رغم نامه ها و شکایت های ما به شهردار آغاز به کار مجدد این ستاد، شرایط هیچگونه تغییری نکرده است.

به گفته سهیل معینی نظارتی در زمینه مناسب سازی شهر وجود ندارد، پیمانکاران شهرداری از کار می زنند و مصالح مازاد را بدون توجه به استانداردها مورد استفاده قرارمی دهند.
بنابراین به نظر می رسد مناسب سازی معابر پس از سال ها تبدیل به توپی شده است که همواره به زمین همسایه پرتاب می شود، اما انگار هیچ دروازه ای برای ان وجود ندارد.


شهر یا شهروند کدامیک معلول هستند؟
بی شک می توان ادعا کرد افرادی که طرح های شهری را طراحی و اجرا می کنند، برای پارک ها مانع می گذارند، ورودی پل های هوایی را می بندند، معلولیت دارند نه شهروندانی که به دلیل نقص جسمی یا کهولت نمی توانند از این امکانات استفاده کنند! این عبارات نظر سرپرست دفتر توانمند سازی بهزیستی در این باره است، وی به برنا می گوید: «اعتقاد ما این است که شهر معلول است نه افراد، وقتی یک معلول نمی تواند از پل هوایی استفاده کند، نمی تواند وارد پارک شود به این معنی است که شهر معلول است، زیرا نمی تواند این امکان را که حق شهروندان است، در اختیار آنها قرار دهد.» معینی نیز معتقد است هیچ گزارش و بازخوردی از چگونگی پیشرفت روند مناسب سازی شهر وجود ندارد و استانداردها رعایت نمی شود.
شاید اگر برای رسیدگی به این امر به جای سال ها حرف و حدیثو آوردن تدابیر روی کاغذ متولی ویژه ای تعیین می شد شایددیگر روایت دنباله دار مشکلات شهری برای این قشر از جامعه به ماجرای تلخ تبدیل نمی شد تا سال ها به سوژه رسانه های خبری بی حاصل بدل شود.

به نظر می رسد شهرداری ها به عنوان ارگانی که متولی امور شهری هستند بیش از سایر دستگاه ها می توانند در بحثمناسب سازی موثر واقع شوند، این در حالی است که به گفته مسوولان بزرگترین سازمان توابخشی کشور، بهزیستی، تا کنون شهرداری های در این رابطه عملکرد مناسبی از خود نشان نداده اند. هرچند قانون حمایت از حقوق معلولان بخش های مختلفی دارد اما باید گفت مناسب سازی یکی از مهم ترین موارد مندرج در آن است، مناسب سازی یکی از بخش هایی است که دستگاه ها و ارگان های بسیاری می توانند در اجرای آن سهیم باشند، شاید بتوان دخیل بودن دستگاه های دیگر در اجرای برنامه های ویژه مناسب سازی را دلیل بر عدم روند مثبت این طرح دانست.