با تشدید آلودگی هوا در کشور، این روزها کیفیت بنزین وارداتی و توزیعی در جایگاه‌های پمپ بنزین با ابهام روبرو است و این در حالی است که سازمان استاندارد به عنوان متولی اصلی سنجش کیفیت بنزین گزارش واضح و شفافی در این خصوص ارائه نمی‌کند و ظاهراً آزمون کیفیت بنزین توسط این دستگاه مسئول با تأخیر صورت می‌گیرد.
این در حالی است که طبق مصوبه شورای عالی استاندارد، نتیجه آزمون بنزین باید مرتباً از سوی سازمان استاندارد تعیین و اعلام شود.
سکوت سازمان استاندارد و حرکت چراغ خاموش آن در بررسی کیفی بنزین در شرایطی ادامه دارد که اما و اگرهای بسیاری در مورد بنزین وارداتی و مصرفی در کشور مطرح است و در این زمینه اسناد مختلفی مبنی بر غیر استاندارد بودن بنزین وارداتی و عدم برخورداری آن از استاندارد یورو 4 مطرح می‌شود.
نیره پیروزبخت، رئیس سازمان استاندارد آبان‌ماه امسال گفته بود: 66 مورد محموله بنزین وارداتی از جنوب و شمال کشور را مورد آزمایش قرار داده‌ایم که 3 مورد از آنها مردود بوده است، ولی 63 مورد دیگر مشکلی نداشته و ترخیص شده است.
وی گفته بود: از این 3 مورد مردودی، 2 مورد از مرز هرمزگان وارد شده که عدد اکتان آن پایین‌تر از استاندارد ما یعنی 95 بوده است.
پیروزبخت این را هم گفته بود که طبق استاندارد ایران، امکان توزیع این نوع بنزین به شرط اصلاح و برخورداری از عدد اکتان بالا 91 در کشور وجود دارد و با توجه به اینکه 2 محموله عدد اکتان بنزین وارداتی پس از اصلاح به 92.5 رسید در نهایت اجازه واردات آن را به کشور دادیم.
در عین حال، به گفته سعید محجوبی، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، بنزین وارداتی به کشور براساس استانداردهای زیست محیطی بین المللی و با عدد اکتان ٩٥ با نفتای تولیدی مخلوط و با اکتان ٨٧ به عنوان بنزین معمولی عرضه می شود، از سوی دیگر همه بنزین‌های وارداتی به کشور باید استانداردهای سازمان بین المللی SGS را داشته باشد.
به این ترتیب این مقام مسئول، صحبتی از استاندارد بنزین وارداتی نمی‌کند و تنها به همان جمله که عدد اکتان بنزین وارداتی 95 است، اکتفا می کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد گفته مسئولان مربوطه مبنی بر اینکه بنزین وارداتی دارای استاندارد یورو 4 است تنها یک ادعا است و صحبت رئیس سازمان استاندارد نیز این ادعا را تأیید نمی کند.
این روزها در حالی که نفس کلانشهرها از شدت آلودگی هوا به شماره افتاده است سازمان استاندارد می‌تواند با اعلام بی‌طرفانه نتایج آزمون کیفی بنزین مصرفی خودروها به بسیاری از ابهامات پاسخ دهد، نخست اینکه ادعای مسئولان درباره توزیع بنزین یورو 4در کلانشهرها چقدر به واقعیت نزدیک است.
سهم احتراق سوخت خودروها در چتر خفقان آور دود که بر کلانشهری مانند تهران چنبره زده است چقدر است و چقدر از این آلایندگی را باید به دیگر عوامل مانند سوخت مصرفی نیروگاهها و صنایع نسبت داد.
اما در این میان سکوت متولی امر به ابهامات موجود به شدت هر چه تمام‌تر دامن می‌زند. از جمله اینکه توزیع بنزین یورو 4 در 8کلانشهر بزرگ افسانه‌ای بیش نیست. علاوه بر این کاهش مصرف مازوت در صنایع و نیروگاهها و اختصاص گاز به این مراکز به عنوان سوخت پاک نیز به شدت مورد تردید قرار می‌گیرد، چرا که اگر بنزین توزیع شده در کلانشهرها دارای استاندارد یورو 4 بوده و مصرف سوخت نیروگاهها بالای 80 درصد گاز است، پس آلودگی شدید هوای تهران که این روزها دست به کار قربانی گرفتن نیر شده است، از کجاست؟
* اختلاف قیمت بنزین وارداتی درجه یک با بنزین درجه دو و سه
از سوی دیگر در سال جاری واردات بنزین به میانگین روزانه 8.5 میلیون لیتر رسید که نسبت به سال گذشته بیش از 100 درصد رشد داشته است. این حجم واردات در حالی صورت می‌گیرد که با توجه به کیفیت بنزین وارداتی، قطعاً این بنزین با قیمت بنزین با کیفیت خریداری و وارد نمی‌شود.
اختلاف قیمت موجود بین بنزین درجه دو یا سه وارداتی با بنزین درجه یک قابل توجه خواهد بود و این در حالی است که نرخ فروش بنزین در داخل تغییری نکرده و در عین حال باید به کاهش قیمت جهانی بنزین طی ماه‌های اخیر در پی کاهش قیمت نفت نیز توجه کرد.
هرچند در این بخش همواره صحبت‌هایی از هزینه حمل و نقل، پرداخت یارانه و قیمت فوب خلیج فارس مطرح می‌شود اما مشخص نیست که دقیقاً هزینه حمل و نقل چه سهمی در قیمت تمام شده بنزین دارد و آیا قیمت پایین بنزین بی کیفیت در مقایسه با بنزین درجه یک نمی‌تواند بخشی از هزینه حمل را پوشش دهد؟ ضمن آنکه با کاهش قیمت نفت، هزینه حمل و نقل نیز کاهش می‌یابد.
در این زمینه باز هم باید به ثابت بودن قیمت داخلی بنزین همزمان با کاهش قیمت جهانی نفت و پرداخت دائمی یارانه از سوی دولت توجه کنیم.
همچنین باید دید سود حاصل از خرید و واردات بنزین بی کیفیت به جای بنزین با کیفیت نصیب چه کسانی می‌شود و آیا باید منتظر معرفی «ب.ز»های دولت روحانی و وزارت زنگنه باشیم یا خیر؟
* تعجیل و تعلل‌های بنزینی سازمان استاندارد
آنچه در میان ابهامات فراوان قیمتی و کیفیتی بنزین وارداتی مسکوت باقی مانده اعلام نتایج آزمون بنزین از سوی سازمان استاندارد است. مسئولان این سازمان پس از ماه‌ها کش‌مکش بر سر گرفتن مسئولیت آزمایش بنزین، بالاخره موفق شدند مسئولیت سنجش کیفیت بنزین را در اختیار بگیرند.
برای این کار، صحبت‌های زیادی از سوی پیروزبخت رئیس سازمان استاندارد مبنی بر مجهز بودن این سازمان به آزمایشگاه‌های سنجش کیفیت بنزین مطرح شد و انجام آزمون کیفی بنزین شدیداً توسط سازمان استاندارد پیگیری شد تا اینکه در نهایت ابتدای امسال شورای عالی استاندارد، سازمان ملی استاندارد را به عنوان مرجع اصلی آزمون کیفیت بنزین معرفی کرد.
بر خلاف فشاری که سازمان استاندارد برای دریافت تولی‌گری آزمون کیفی بنزین وارد کرد، اما آزمون کیفیت بنزین با روند کندی همراه است و خروجی زیادی از آن دیده نمی‌شود.
ظاهراً بنزینی در موتور سازمان استاندارد برای آزمایش کیفیت بنزین‌ها باقی نمانده و این اقدام با حرکت لاک‌پشتی پیش می‌رود. مسئولان سازمان استاندارد روز گذشته نیز در پاسخ به سوال خبرنگار فارس در مورد جدیدترین گزارش آزمون کیفی بنزین، سکوت کردند و پاسخی ندادند.
در این میان، دولت نیز به عنوان نهاد بالادستی سازمان استاندارد به آرامی از کنار تعلل‌های سازمان استاندارد در آزمون کیفی بنزین می‌گذرد و ظاهراً مطالبه جدیی برای اعلام نتایج آزمون بنزین از این سازمان صورت نمی‌گیرد. شاید هم نتایج این آزمون‌ها اعلام عمومی نشود که باز هم اگر این طور باشد باید این سوال را مطرح کرد که در صورت بی کیفیت بودن بنزین وارداتی، چرا از ادامه این روند جلوگیری نمی‌شود و مشکل آلودگی هوا همچنان به قوت خود باقی است؟
به هر حال به نظر می‌رسد اعلام نظر مراجعی مانند سازمان استاندارد در اعلام نتایج آزمون‌های کیفیت بنزین و یا وزارت بهداشت درباره نقش آلودگی در مرگ و میرهای ناشی از آن کمک زیادی به برنامه‌ریزی‌های آینده و کمک به حل بحران آلودگی هوا که وارد دهه سوم خود در کلانشهرها شده است خواهد کرد.به شرطی که این نهادها به سکوت سنگین خود پایان دهند.
