بررسی‌ها نشان می‌دهد نظام کنونی تعطیلات در کشور که مشخصات اصلی آن «تعطیلی یک روزه آخر هفته» و «تعطیلات مناسبتی زیاد و پراکنده در طول هفته» است، در مقایسه با الگوهای اجراشده در کشورهای دیگر کارآیی کمتری دارد و مشکلات روزهای گذشته نیز می‌تواند به‌عنوان بخشی از تبعات نامطلوب نظام کنونی تعطیلات، مورد توجه قرار بگیرد.
یک‌روزه بودن تعطیلات آخر هفته، موجب می‌شود در معدود مقاطعی که تعطیلات چندروزه در تقویم واقع می‌شود، شمار زیادی از مردم تصمیم به سفر به نقاط پرجاذبه بگیرند که مشکلات متعددی را مثل ترافیک سنگین در جاده‌ها و فشار زیاد و مقطعی به امکانات گردشگری خاص ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد اثر تعطیلات یک‌روزه بر استراحت و بهبود بهره‌وری نیروی کار ناچیز است. همچنین، افزایش تعطیلات آخر هفته به بهبود بخش گردشگری در اقتصاد کشور نیز کمک می‌کند و اثرات بهتری نیز در کنترل آلودگی دارد. چنین عواملی، موجب شده که در دهه‌های گذشته کشورهای زیادی به سمت توزیع یکنواخت تعطیلات در تقویم به شکل «تعطیلات آخرهفته دو روزه» حرکت کنند و بروز مشکلات اخیر مثل ترافیک سرسام‌آور در تعطیلات عید فطر نیز، لزوم بازنگری در سازوکار فعلی و «توزیع یکنواخت تعطیلات» را بیش از پیش نشان داد.
همزمانی سفرها و ترافیک جاده‌ها
در روزهای گذشته و همزمان با تعطیلات سه‌روزه به مناسبت عید فطر و تعطیلی جمعه آخر هفته، تعداد زیادی از مردم تصمیم به مسافرت با خودروهای شخصی خود گرفتند و این مساله، باعث شد بار ترافیکی سنگینی در برخی از راه‌های مواصلاتی کشور ایجاد شود. به ویژه در تهران و در مسیرهای خروجی این شهر به سمت شمال، شدت ترافیک کاملا محسوس بود و تصاویر و گزارش‌های رسمی و غیررسمی هم، از قفل شدن مسیرها و معطلی چندساعته مسافران خبر می‌داد. در توضیح این مساله، به چند عامل می‌توان اشاره کرد که مهم‌ترین آنها، «توزیع غیریکنواخت تعطیلات» در تقویم کشور و ناکافی بودن این تعطیلات است. ایران یکی از معدود کشورهای با تعطیلات آخر هفته یک‌روزه است و این مساله موجب شده معدود مواقعی که تعطیلات پشت هم قرار می‌گیرد، تعداد زیادی از مردم به‌طور همزمان تصمیم به سفر بگیرند. این در حالی است که دو روزه بودن تعطیلات آخر هفته در بسیاری از کشورها باعث می‌شود هر هفته، فرصت مناسبی برای سفر در اختیار مردم باشد و در نتیجه، هم از ترافیک شدید سفرها در معدود تعطیلات چند روزه کاسته می‌شود و هم، مقاصد گردشگری متنوع می‌شود و توسعه می‌یابد. علاوه بر این عامل، عوامل دیگری هم در بروز پدیده‌هایی مثل ترافیک سنگین جاده‌های شمالی در روزهای گذشته موثر بوده است. به‌عنوان مثال، توسعه نامتوازن کشور که به رشد جمعیتی شدید تهران بدون رشد متناسب زیرساخت‌ها و امکانات این شهر منجر شده نیز به بروز این معضل دامن زده است. از سوی دیگر، بی‌توجهی به سایر مقاصد گردشگری در کشور با وجود جاذبه‌های گردشگری متنوعی که در مناطق مختلف ایران وجود دارد، باعث شده مناطق شمالی به یگانه مقصد گردشگران در تعطیلات تبدیل شود و درنتیجه، جمع شدن این مسائل در کنار هم در مقاطعی مثل تعطیلات سه‌روزه هفته گذشته، به معضل ترافیکی اخیر و هدر رفتن زمان تعداد زیادی از مردم، منجر شود.
مطالبه ملی افزایش تعطیلات
«دنیای اقتصاد» در ماه‌های گذشته در گزارش‌های تحلیلی متعددی به مقایسه وضعیت تعطیلات در ایران و کشورهای دیگر پرداخته و ضرورت سازماندهی تعطیلات را مورد بررسی قرار داده است. به‌عنوان مثال، در آخرین نمونه از این گزارش‌ها با عنوان «مطالبه ملی افزایش تعطیلات» که در هفته گذشته و یک روز قبل از تعطیلات عید فطر منتشر شد، این موضوع مورد اشاره قرار گرفت که در بین 50 اقتصاد بزرگ جهان و 31 کشور اسلامی، همگی به جز ایران به این نتیجه رسیده‌اند که «دوروزه شدن تعطیلات» اثرات بهتری برای رفاه اجتماعی و کارآیی اقتصادی در پی دارد. همچنین نظرسنجی «دنیای اقتصاد» از 60 صاحب‌نظر اقتصادی نیز نشان می‌دهد که 95 درصد از آنها موافق دو روزه شدن تعطیلات و اضافه شدن «شنبه» به جمعه در تعطیلات آخر هفته کشور هستند. بررسی‌های انجام شده در این گزارش نشان می‌دهد «ایران» و «کلمبیا» بالاترین میزان تعطیلات «مناسبتی» را در بین کشورهای جهان دارند و با این حال، به دلیل یک‌روزه بودن تعطیلات آخر هفته، تعداد کل تعطیلات در ایران از متوسط تعداد روزهای تعطیلات در اقتصادهای توسعه‌یافته، حدود 40 روز کمتر است. بر اساس این بررسی‌ها، تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که اضافه شدن یک روز به تعطیلات آخر هفته نه تنها زیان اقتصادی به همراه ندارد، بلکه از کانال‌هایی مثل «توزیع یکنواخت زمانی و جغرافیایی مسافرت‌ها و رونق گردشگری»، «بهره‌وری نیروی کار» و «کاهش هزینه‌های آلودگی» به افزایش رفاه و کارآیی اقتصادی منجر می‌شود. اشکالات متعدد نظام کنونی تعطیلات و منافع قابل توجه اصلاح آن، بازنگری در نظام کنونی تعطیلات را به یک مطالبه ملی تبدیل کرده است که باید گام‌های لازم برای تبدیل آن به یک سیاست برداشته شود. برای این کار، نهادهای مشورتی متعدد موجود در کشور مثل مرکز پژوهش‌های مجلس، مراکز تحقیقاتی دانشگاهی و سایر مراکز تحقیقاتی و مشاوره‌ای وابسته به نهادها مثل مرکز تحقیقات ریاست جمهوری نیز می‌توانند با سنجش هزینه-فایده نظام فعلی و تبعات اصلاح آن، به تصمیم‌گیری درخصوص این مساله ملی که زیان‌های آشکار و پنهان آن اقتصاد ملی را نشانه گرفته است، بپردازند.
