در سال‌های اخیر وقوع حوادث طبیعی متعدد از جمله آتش‌سوزی، زلزله‌های مهیب، سیل‌های روان، طوفان‌های فصلی، خشکسالی، رانش‌های مکرر زمین، برف سنگین، یخبندان، سرمازدگی گسترده، بهمن و سایر حوادث طبیعی گوناگون در کشور باعث شده ایران یکی از 10 کشور آسیب‌پذیر جهان از حیث رخداد حوادث طبیعی محسوب شود.
علاوه‌بر این حوادث، وقوع حوادث انسان ساختی همچون آتش‌سوزی‌های منازل و اماکن تجاری، تصادفات جاده‌ای و حوادث ترافیکی، انفجارات، خفگی ناشی از گاز گرفتگی، حوادث ناشی از رعایت نکردن نکات ایمنی در منزل یا محل کار که در همه آنها به نحوی رعایت نکردن نکات ایمنی و دخالت بشر مشهود است به طور مرتب در کشور مشاهده می‌شود.
در میان این حوادث، شاید آتش‌سوزی‌های بزرگ بخصوص با توجه به وقایع اخیر از همه چشمگیر‌تر باشد. آتش‌سوزی گسترده در پاساژ قدیری رشت،برج های انزلی، آتش‌سوزی وسیع در پتروشیمی بوعلی که گفته می‌شود حدود 60 میلیون یورو خسارت به بار آورده است و آخرین مورد گزارش شده یعنی آتش‌سوزی برج سلمان مشهد و خسارت جانی و مالی ناشی از آنها بیانگر آن است که خطرات حوادث انسان ساخت از شمال تا جنوب کشور گسترده شده است. اما سؤال اساسی این است که آیا امکان جلوگیری یا به حداقل رساندن دامنه خسارات این چنین حوادثی امکان‌پذیر نبود یا اینکه آیا پیش‌بینی‌های لازم در تأسیسات و فرآیند اجرای طرح‌های بزرگ برای جلوگیری یا مقابله با خسارات احتمالی چنین حوادثی به روز بوده و مورد توجه قرار داشته است؟ اگر این چنین بوده است آیا اکنون می‌توان نمره قبولی به اقدامات مرتبط با آن پیش‌بینی‌ها داد؟
برای اینکه اهمیت موضوع بیشتر روشن شود شاید لازم باشد تا نگاهی گذرا به میزان حوادث طبیعی و حوادث انسان ساز و خسارات ناشی از آن داشت؛ در سنوات اخیر به طور متوسط سالانه 1500 تا 2000 حادثه غیر مترقبه طبیعی کوچک و بزرگ در کشور رخ می‌دهد. اگر به این اعداد، تعداد حوادثی که انسان در آن نقش دارد نیز اضافه شود، این آمار به نحو قابل توجهی افزایش یافته و به عبارتی بسیار افزون تر می‌شود.
در این میان در ارتباط با آتش‌سوزی می‌توان به گفته معاون وزیر راه و شهر‌سازی در آستانه خرداد ماه امسال استناد کرد که خبر از روند افزایشی آتش‌سوزی ساختمان‌ها می‌دهد.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی حامد مظاهریان، تا پیش از سال 80، سالانه چهار هزار و 442 مورد آتش‌سوزی و به طور میانگین روزی 12.2 حادثه در سطح کشور رخ داده است. در سال 80 این آمار به روزی 14.9 حادثه افزایش یافته است. در سال 85 نیز 9 هزار و 156 حادثه یعنی به طور متوسط حدود روزی 25 حادثه و سال 93 تعداد 21 هزار و 583 حادثه که میانگین روزی 55 آتش‌سوزی محسوب می‌شود واقع شد.
طول عمر و قدمت اماکن مسکونی و تجاری در برخی از نقاط شهری و روستایی استان‌ها، ساخت و ساز‌های غیر استاندارد، عدم رعایت نکات ایمنی در ساخت و سازها، عدم پیش‌بینی ابزار و امکانات ایمنی در اماکن، عدم آشنایی با نحوه استفاده از ابزار و تجهیزات، سهل‌انگاری و رعایت نکردن نکات ایمنی در منزل و محل کار و بسیاری از موارد دیگر، همگی به نحوی از عوامل مؤثر در ایجاد حوادث انسان ساخت بخصوص آتش‌سوزی و تشدید آن هستند.
اگرچه حوادث آتش‌سوزی آثار وحشتناکی دارد و خسارت‌ها و صدمه‌های اقتصادی ناشی از آتش‌سوزی بسیار بالاست اما بخشی از آن با توجه به قرار گرفتن آن در محیط انسانی و همچنین پیشرفت‌های حاصل از تحقیقات مختلف در زمینه تولید و ساخت کالاهای مهندسی ساختمان و ضد حریق قابل پیشگیری یا حداقل جلوگیری از گسترش و در نهایت کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی‌های ساختمانی است که همان‌طور که به آن اشاره شد اخیراً گسترش چشمگیری در ایران داشته است.در این میان می‌توان به محصولاتی همچون رنگ ضد حریق و کند سوز‌کننده‌ها و همچنین مقرراتی اشاره کرد که سازندگان را مجاب به استفاده از مصالح ایمن می‌کند. با ارتقای مقررات ساخت و ساز و منطبق کردن آن با قوانین جهانی می‌توانیم خدمات فنی و مهندسی را به گونه‌ای ارائه کنیم که از خطرات ناشی از حوادث مختلف و آتش‌سوزی جلوگیری شود یا خسارات جانی و مالی آن را به حداقل برساند.
از این منظر اقدامات و تصمیم‌گیری سریع و هماهنگ با پیشرفت و فناوری‌های مرتبط با ایمن‌سازی مرکز تحقیقات مسکن که بانی یا تدوین‌کننده مقررات ساخت و سازها است بسیار اهمیت دارد.
از سوی دیگر بهره‌گیری از دانش، تخصص و تولید داخلی نیز می‌تواند در ایجاد زمینه‌ای برای استفاده بیشتر از محصولات ایمن‌کننده مؤثر باشد. به طور مثال استفاده از رنگ‌های ضد حریق که نقش مهمی در کاهش خسارات مالی و جانی در یک آتش‌سوزی دارد با بهره‌گیری از توان تولید‌کنندگان داخلی که محصولات قابل رقابت با برترین کشورها دارند و حتی خود به عنوان برندهای شناخته شده‌ای در صادرات نیز دستی بر آتش دارند می‌تواند راهگشا و چاره ساز باشد.
یا محصولاتی همچون کندسوز کننده‌ها که وسایل زود اشتعال داخلی محیط کار و منزل را در مقابل مشتعل شدن سریع و در نهایت سرایت بیشتر آتش به قسمت‌های دیگر مقاوم می‌کنند را می‌توان بیشتر معرفی و زمینه عرضه مناسب داخلی آن را فراهم و حتی در مواردی استفاده از آنها را در مقررات گنجاند.
شاید اگر در سال‌های اخیر توجه یا حمایت بیشتری به بهره‌گیری از همین محصولات که استفاده از آنها در ساخت و ساز بسیار نیز ساده است، می‌شد؛ امروز می‌توانستیم با سربلندی اعلام کنیم که تا چه اندازه خسارات فزاینده از بلایایی همچون آتش‌سوزی را کنترل کرده‌ایم. اما حتی اکنون نیز دیر نیست! با اینکه همه آرزو دارند تا از بلا و آتش و آتش‌سوزی دور بمانند اما واقعیت آن است که چنین اتفاقاتی در کشور همچون گذشته باز هم رخ می‌دهد پس بهترین اقدام آن است خود را برای به حداقل رساندن حوادث یا مقابله با میزان خسارات آن با استفاده از مصالح ایمنی همچون رنگ ضد حریق و کند سوز‌کننده‌ها و همچنین به روز‌رسانی مقررات و توجه به مقررات ایمنی ساختمان آماده سازیم.
