مهناز ایلخانی - دکتری خدمات بالینی و کارشناس ارشد پرستاری درباره مهمترین عوارض شیمی درمانی و رادیوتراپی در بیماران اظهار داشت: شیمی درمانی و رادیوتراپی بر روی سلول‌ها و بافت‌هایی که سرعت تکثیر بالایی دارد مانند مولکول مو بیشترین تاثیر را می‌گذارد.
ایلخانی افزود: برای مثال شیمی درمانی و رادیوتراپی منجر به ریزش مو در بیمار می‌شود که اصولاً این عارضه موقتی خواهد بود و حدود 6 هفته پس از اتمام درمان مو مجدد رشد پیدا می‌کند.
مسئول کمیته پرستاری انجمن کلینیکال انکولوژی ایران با بیان اینکه مغز استخوان که بر روی سلول‌های خونی تاثیر گذاشته و باعث کاهش گلبول‌های سفید و مستعد شدن بیمار به عفونتها می‌شود خود یکی از عوارض بالقوه کشنده ناشی از رادیوتراپی و شیمی درمانی است، عنوان کرد: بنا بر این افزایش درجه حرارت و بروز علائم عفونت باید بلافاصله گزارش شود. بعلاوه عوارض ناشی از ضعف مغز استخوان باعث کاهش پلاکت و مستعد شدن بیمار به خونریزی می‌شود و تاثیر بر سلول‌های قرمز منجر به بروز آنمی (کم خونی) در بیمار کمک می‌کند که نقش تغذیه در این مورد بسیار با اهمیت تلقی می‌گردد.
ایلخانی افزود: سومین بافتی که از سرعت تکثیر بالایی برخوردار هستند سلول‌های پوشاننده مخاط های بدن نیز هستند که در نتیجه احتمال بروز زخم‌هایی در دهان و سایر قسمت‌هایی دستگاه گوارش را فراهم می‌کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه یادآور شد: تخمدان و بیضه‌ها نیز می‌توانند به‌راحتی تحت تاثیر شیمی درمانی و رادیوتراپی قرار بگیرند که این امر موجب اختلالات قاعدگی در خانم‌ها و کاهش فعالیت اسپرم‌ها در آقایان می‌شود.
به گفته وی، باید در نظر داشت که شیمی درمانی یک درمان سیستماتیک است ولی درمان رادیوتراپی موضعی بوده و در نتیجه عوارض و مشکلات به دنبال این درمان فقط در محل تحت درمان رخ می‌دهد.
ایلخانی درباره تاثیر رژیم غذایی در کاهش عوارض ناشی از شیمی درمانی و رادیوتراپی، عنوان کرد: رژیم غذایی مناسب باعث تقویت سیستم ایمنی و مغز استخوان شده که در نتیجه به بیمار کمک و منجر به جلوگیری و یا کاهش عوارض در بیمار می‌شود.
مسئول کمیته پرستاری انجمن کلینیکال انکولوژی ایران درباره روش‌های تغذیه ای برای درمان اسهال و نفخ ناشی از شیمی درمانی، گفت: به بیماران توصیه می‌شود مایعات به حد کافی بنوشند، از غذاهای پرچرب پرهیز و تعداد دفعات مصرف غذا را زیاد کنند.
وی افزود: همچنین به این دسته از بیماران توصیه می‌شود از مواد غذایی مانند تخم مرغ، موز رسیده، پنیر، برنج، آب انگور استفاده کنند و مصرف شیر، محصولات همراه آن، چای پر رنگ، قهوه و شکلات را محدود کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهوع و استفراغ را یکی دیگر از علائم شیمی درمانی و رادیوتراپی دانست و یادآور شد: برای کاهش این علائم به افراد توصیه می‌شود زنجبیل، مایعات خنک، کیک‌های کم شیرین، میوه و سبزیجات نرم یا پوره شده، آبنبات ترش و یا چند قطره لیمو ترش مصرف کنند.
ایلخانی با تاکید بر اینکه نیاز به پروتئین و کالری در بیماران مبتلا به سرطان افزایش می‌یابد، گفت: بنابراین به این افراد توصیه می‌شود روزانه موادی مانند شیر، پنیر، ماست، تخم مرغ، کره بادام زمینی، خشکبار، عسل، ژله و بستنی را به رژیم غذایی خود بیفزایند.
بر اساس این گزارش، کارگاه شیمی درمانی 2 تا 4 مرداد در دانشکده پرستاری مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توسط انجمن کلینیکال آنکولوژی ایران برگزار می‌شود و دارای 15 امتیاز بازآموزی برای شرکت کنندگان است.
