بازی «پوکمون‌گو» هنوز یک‌ماه نشده اما جهان را احاطه کرده است. یک هفته‌ای می‌شود که این بازی در ایران از دسترس خارج شده و تازه همین دیروز این خبر رسما اعلام شده اما کاربران دنیای مجازی اینترنت، به سختی هم که شده بازی می‌کنند و با فیلترشکن دنبال هیولاهایشان می‌گردند.
مرز دانلود بازی به ۷۵میلیون در سیستم‌های اندرویدی و iOS در سراسر جهان رسیده است، مردم مثل همیشه درگیر دنیای مجازی شده‌اند و برخلاف گذشته که برای بازی کردن گوشه‌نشین می‌شدند، به دل خیابان زده‌اند. یک چیز اما عوض نشده، کاربران باز هم گرفتار دنیای مجازی‌اند و از واقعیتِ روزگار به دور.«پوکمون‌گو» در یک‌ماه گذشته جنجال‌های زیادی به بار آورده، به‌طوری که نگرانی از ایجاد مشکلات اجتماعی، فرهنگی و امنیتی باعث شده بحث بر سر ممنوعیت آن ادامه پیدا کند، برای نمونه کویت استفاده از پوکمون‌گو را در مکان‌های نظامی، مکان‌های مذهبی و تأسیسات نفتی که امکان تصویربرداری و ارسال را فراهم می‌کند، ممنوع کرده است.
با این‌که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در مکاتبه با ناشر این بازی، دوشرط قرارگیری سرور کاربران ایرانی در داخل کشور و تعیین موقعیت‌های مکانی بازی با هماهنگی بنیاد را برای ورود رسمی بازی به ایران الزامی دانست و نظام رده‌بندی سنی (ESRA) بازی پوکمون‌گو را از نظر محتوا برای انتشار درکشور ما، بدون اشکال دانسته و اما احتمال ایجاد اختلال درنظم یا امنیت عمومی سرانجام باعث شد بازی از دسترس خارج شود. بعد از یک هفته، دیروز به‌طور رسمی اعلام شد که«پوکمون‌گو» در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه فیلتر شده و حتی «نهادهای امنیتی نیز از فیلترشدن آن تقدیر کرده‌اند» عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون قضائی دادستان کل کشور، با بیان این‌که بنیاد بازی‌های رایانه‌ای اعلام کرده این بازی از نظر محتوا مشکلی ندارد، به تسنیم گفته است: «بنیاد بازی‌های رایانه‌ای ممکن است از همه ابعاد به این بازی نگاه نکرده باشد اما کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با درنظر گرفتن همه ابعاد این بازی، آن را مورد بررسی قرار داده است.»
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دلیل فیلتر بازی را این دانسته که «ترکیبی از بازی درفضای مجازی و فیزیکی است» و «از بعد امنیتی می‌تواند مشکلات زیادی برای کشور و مردم ایجاد کند.» برهمین اساس، اعضای کارگروه «بدون هیچ‌گونه مخالفتی» با فیلتر این بازی موافقت کردند و حتی «نهادهای مختلفی هم که عضو کارگروه نیستند» با اطلاع از «بعد امنیتی» به‌خاطر فیلترکردن این بازی تشکر کردند. او، البته استفاده از بازی را مجرمانه ندانسته اما گفته که «توزیع فیلترشکن مجرمانه است و توصیه می‌کنیم استفاده نکنند» و تأکید کرده، تعداد کسانی که به‌وسیله فیلترشکن وارد این بازی می‌شوند، زیاد نیست: «خوشبختانه مردم ما وقتی یک موضوعی فیلتر می‌شود، جز یک عده معدودی که اصرار دارند بروند و ببینند، اکثریت قریب به اتفاق تبعیت می‌کنند و از رجوع به سایت و موضوعی که فیلترشده، خودداری می‌کنند.»
به نظر می‌رسد فیلترکردن بازی نتوانسته، کاربران ایرانی را- آنطور که معاون قضائی دادستان کل کشور انتظار دارد- از ادامه منع کند و گروه‌های سنی مختلف همچنان به دنبال هیولاها در شهر می‌گردند.«احسان» که چند هفته‌ای است با هیولاهای پوکمون‌گو سرگرم شده، می‌گوید، بعد از فیلترشدن پوکمون‌گو همچنان بازی می‌کند اما سخت‌تر از پیش. «بازی تازه داشت جا می‌افتاد که فیلترش کردند. این کار به نظرم ربطی به خطرات خود بازی ندارد، چون برخلاف خبرهایی که از کشورهای مختلف درباره تصادف و مرگ بازیکن‌ها منتشر می‌شود اما در این مدت که مدام بازی کردم، نه مجبور شدم دزدکی وارد خانه کسی شوم و نه درخیابان حواسم پرت شد که خودرو زیرم کند.»«محمد» کاربر ٢٨ساله دیگری است که می‌گوید، بازی را پاک کرده چون نزدیک بوده درخیابان تصادف کند: «آدم‌ها مجبور می‌شوند به جاهایی قدم بگذارند که شاید هیچ‌وقت مسیر رفت‌وآمد عادی‌شان نبوده است. این کنجکاوی برای پیدا کردن هیولاها به نوع خود جذاب است، مثل پیدا کردن گنج.»
فرار از دنیای واقعی، شکار دنیای مجازی
بازی‌های کامپیوتری سال‌هاست که منتقدان سرسختی دارد که برای گوشه‌نشینی، تنهایی، عدم تحرک و اجتماعی‌شدن افراد معتاد به بازی نگرانند. این‌بار بازی تازه، آدم‌ها را به خیابان‌ها کشانده تا به نقاط مختلف سرک بکشند و در دنیای مجازی اینترنتی‌شان شکار کنند. با این حال اما یک چیز عوض نشده: گرایش به دنیای مجازی. رابعه موحد، روانشناس و مترجم دلیل گرایش به دنیای مجازی را فرار از واقعیتی می‌داند که دیگر جذابیتی ندارد. «افراد به دنیای مجازی دسترسی دارند و خلاف دنیای واقعی، بر آن سلطه دارند. آنها اختیار دارند که هرکجا سرک بکشند و هیولاها را شکار کنند. این‌که آدم‌ها تا این اندازه به رویا گرایش دارند، برای این است که می‌توانند دنیای مجازی را خودشان تغییر دهند و تصرف کنند. تحمل دنیای واقعی برایشان دیگر آسان نیست و با این بازی جدید هم مرز بین توهم و واقعیت از بین رفته است.»
«آزادی» نقطه اشتراک بازی‌های مجازی است و در پوکمون‌گو، آزادی بیش ازپیش است، به‌طوری که به گفته این روانشناس، وابستگی به این دنیای مجازی پر از آزادی البته باعث شده که توانایی افراد برای مواجهه با مسائل دنیای واقعی روز به روز کمتر شود.اگرچه بسیاری از طرفداران این بازی تحرک بیشتر کاربران را وجه مثبت آن می‌دانند اما از نگاه این روانشناس آنچه عوض نشده، «گرایش به دنیای مجازی اینترنتی و فرار از واقعیت زندگی» است: «مثل این است که جمع بزرگی از آدم‌ها دنبال نخود سیاه‌اند و سرمایه و وقت‌شان را برای هیچی می‌گذارند که آنها را از دوستان، خانواده و جامعه‌شان دور می‌کند.»
