سیاست‌های کلی خانواده در 16 بند از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد، طبق این سیاست‌ها ایجاد جامعه‌ای خانواده‌محور و تقویت و تحکیم خانواده و کارکردهای اصلی آن بر پایه الگوی اسلامی خانواده باید روح حاکم بر قوانین کشور باشد.
در بند 10 سیاست‌های کلی خانواده، ساماندهی نظام مشاوره‌ای و آموزش قبل، حین و پس از تشکیل خانواده و تسهیل دسترسی به آن بر اساس مبانی اسلامی ــ ایرانی در جهت استحکام خانواده و در بند 13 سیاست‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و عوامل تزلزل نهاد خانواده به‌ویژه موضوع طلاق و جبران آسیب‌های ناشی از آن با شناسایی مستمر عوامل طلاق و فروپاشی خانواده و فرهنگ‌سازی کراهت طلاق ذکر شده است.
طبق اعلام مسئولان وزارت کشور حاشیه‌نشینی، اعتیاد، طلاق، مفاسد اخلاقی و اجتماعی و موضوعاتی تحت عنوان نقاط حاد و آسیب‌پذیری که بیش از میانگین کشور هستند، پنج آسیب اولویت‌دار کشور هستند.
آن‌گونه که مرتضی میرباقری معاون سابق فرهنگی و اجتماعی وزارت کشور در نخستین جلسه شورای اجتماعی در سال 95 عنوان کرده بود: نسبت طلاق و ازدواج به‌گونه‌ای است که در قبال هر 100 ازدواج 22 طلاق ثبت می‌شود. البته این آمار میانگین ماست و در برخی استان‌ها به‌ازای هر 100 ازدواج 37 طلاق داریم و بیش از 50 طلاق ثبت می‌شود و متأسفانه در برخی شهرها به‌ازای هر 100 ازدواج 60 مورد طلاق داریم.
موضوعی که اغلب متولیان امر به آن اذعان دارند روند رو به رشد طلاق در کلان‌شهرها به‌ویژه در 5 سال نخست زندگی است و بر این اساس سیاست‌های کلی خانواده بحث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و عوامل تزلزل نهاد خانواده به‌ویژه طلاق را مورد تأکید قرار داده است.
در همین رابطه ناصر صبحی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان اظهار کرد: آموزش قبل، حین و پس از تشکیل خانواده و ارائه مشاوره ضروری است برهمین اساس محتوا و سرفصل‌ها در زمینه‌های مختلف آماده شده و با دستگاه‌های مختلف طرح مسئله شده است.
وی بیان کرد: در کشور تعداد زیادی از افراد مشغول ارائه خدمات مشاوره هستند اما مشخص نیست مجوز و پروانه کار دارند یا خیر، 54 مرکز به‌صورت مشترک توسط وزارت ورزش و جوانان و نظام روانشناسی مجوز فعالیت گرفته‌اند که آدرس آنها روی سایت هر دو نهاد قابل مشاهده است.
در رابطه با ضرورت‌های آموزش پیش از ازدواج با لیلا حیدری نسب دکترای روانشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد به گفت‌وگو نشستیم.
لیلا حیدری نسب در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درخصوص آموزش قبل، حین و پس از تشکیل خانواده و تسهیل دسترسی به آن اظهار کرد: مشاوره قبل از ازدواج که در سالهای اخیر بیشتر کانون توجه متخصصان و خانواده‌ها قرار گرفته بحثی مهم و البته کاملاً علمی است.
وی افزود: آنچه توسط متخصصان در این گستره مورد توجه قرار می‌گیرد را می‌توان به دو بخش تقسیم بندی کرد، بخش نخست به مسئله انتخاب و چگونگی آن، تصمیم‌گیری دختر و پسر و شرایط مؤثر بر آن برای این انتخاب، نحوه آشنایی با یکدیگر، ویژگی‌های شخصیتی، علائق و رفتارها و دغدغه‌های فردی، انعطاف پذیری، اهداف و آرمان‌های زندگی در یک نگاه کلی و سلامت جسمانی – جنسی و البته سلامت روانی هر یک از آنها می‌پردازد.
این روانشناس با اشاره به اینکه در بخش دوم مسئله همخوانی و شباهت‌ها و تفاوت‌های دختر و پسر برای ازدواج با یکدیگر بررسی می‌شود،گفت: در این بخش مشخص می‌شود که دختر و پسر از نظر روانی، شخصیتی، خانوادگی، مذهبی و فرهنگی چقدر با یکدیگر همخوانی داشته و نزدیک هستند چرا که بر اساس تحقیقات متعدد یکی از پیش‌بینی‌کننده‌های مهم در رضایت زناشویی شباهت‌های زوجین به یکدیگر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد ادامه داد: منظور از شباهت کاملاً عین یکدیگربودن نیست چرا که این مسئله خود می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. این شباهت‌ها در گستره فرهنگی، مذهبی، اقتصادی، خانوادگی، نگاه به زندگی و روابط باید بررسی شود.
حیدری نسب در پاسخ به این پرسش اگر قرار باشد مشاوره ارائه شود عمدتاً به قبل از ازدواج اختصاص دارد در حالیکه اغلب طلاق‌ها در 5 سال نخست زندگی صورت می‌گیرد، ارائه مشاوره به خانواده‌ها به ویژه زوجینی که در سالهای اول تا پنجم زندگی مشترک هستند چه جایگاهی دارد؟بیان کرد: اگر این مسائل بطور حرفه‌ای بررسی شود سالهای اول زندگی می تواند بهترین سال‌ها برای زوجین باشد البته که نخستین سال زندگی مهم ترین و شاید یکی از پر استرس ترین دوران زندگی است چرا که دو نفر از دو خانواده متفاوت و با کمترین شناخت از یکدیگر در حال آزمودن همدیگر و تلاش برای سازگاری هستند.
این روانشناس افزود:در واقع هدف متخصصان و روانشناسان آن است که با پیش‌بینی و کنترل متغیرهایی که مطرح شد، احتمال موفقیت در ازدواج را افزایش دهند. گرچه باید تأکید کرد که این پیش بینی ممکن است در 100 درصد موارد درست نباشد و برخی زوجین ادعا کنند که مشاوره قبل از ازدواج موفقیت آنها را پیش‌بینی کرده است در حالی که آنان احساس موفقیت و خوشبختی ندارند و این البته درستی کار روانشناسان را زیر سوال نمی‌برد چرا که در هر علمی نظیر پزشکی هم ممکن است موارد خطا و اشتباه وجود داشته باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی کارشناسان مطرح می‌کنند آموزش‌های ارائه شده توسط برخی مشاوران برخلاف عرف حاکم بر جامعه ایران و سنت‌های اسلامی است،ارائه مشاوره‌های نادرست تا چه اندازه منجر به تضعیف پایه‌های خانواده می‌شود؟ گفت: آنچه که در مورد توصیه‌های متضاد روانشناسان با عرف و مذهب مطرح شد به ادعا بیشتر می‌ماند تا حقیقت آیا تحقیقی در این مورد انجام شده است و بر اساس آن تحقیقات چنین نتیجه‌ای گرفته شده است؟ به خاطر بسپاریم که همواره هر جا علم مطرح می‌شود شبه علم هم رخ می نمایاند و البته به عنوان فردی که دغدغه دانش و علم را دارد بر این مسئله تاکید می‌کنم تنها زمانی می‌توانیم چنین ادعاهایی را بپذیریم که مبتنی بر شواهد و تحقیقات دقیق علمی باشد.
حیدری نسب بیان کرد: روانشناسی به سبب آنکه علمی جذاب و جالب برای انسان‌هاست، بسیاری از افراد غیر متخصص را نیز به خود جلب می‌کند و شما می توانید از رسانه‌های مختلف افرادی را ببینید که به صرف داشتن آگاهی محدود در مورد بعضی از مسائل نظیر ازدواج، بحث‌های روانشناسی را زیر سوال می‌برند و نسخه‌های عامه پسندانه و گاه خطرناک و غیر علمی برای دختران و پسران می‌پیچند و البته کیست که این افراد را کنترل و مهار کند؟ و متاسفانه صرف تریبون باعث می‌شود که هر کس خود را واجد صلاحیت برای ارائه مشاوره و خدمات روانشناسی کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد افزود: انسان‌ها بسیار پیچیده‌اند وذهن انسان‌ها تنها قابل ارزیابی به وسیله افرادی است که برای شناخت این ذهن سالهای عمرشان را هدیه داده‌اند. درنهایت هدف مشاوره ازدواج پیش بینی رضایت و سازگاری و خوشبختی در گستره روانی، عاطفی ، ارتباطی و البته جنسی است و آنچه که در تحقیقات متعدد خارج از کشور و داخل کشور می‌توان مشاهده کرد این است، زوجینی که بر اساس نظر متخصصان برای یکدیگر مناسب تشخیص داده شده‌اند مشکلات کمتری در سالهای زندگی‌شان داشته و احساس خوشبختی و رضایت بیشتری را دارند.
