سال گذشته در فصل سرما آنفلوآنزای H1N1 عده زیادی از مردم کشورمان را درگیر کرد و متاسفانه تعدادی از افراد مبتلا به این بیماری سختی‌های زیادی را متحمل شدند. اخبار این بیماری آن‌قدر ناراحت‌کننده بود که این‌بار نهادهای دولتی و مردم تصمیم گرفته‌اند قبل از آغاز فصل سرما، پیشگیری و اطلاع‌رسانی را آغاز کنند. با نزدیک شدن به فصل سرما، باز هم نگرانی درباره آنفلوآنزا و همه‌گیری آن باعث می‌شود که به فکر راه چاره باشیم. از قدیم گفته‌اند علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. پس بهتر است الان که زمان مناسبی است به فکر پیشگیری باشیم. اما این‌روزها که زمان تزریق واکسن آنفلوآنزاست، شایعات زیادی درباره عوارض این واکسن‌ها خصوصا در فضای مجازی منتشر شده که نگرانی‌های زیادی را درباره تزریق این واکسن بیشتر از خود بیماری آنفلوآنزا مطرح کرده است. بسیاری از مردم بر سر دوراهی مانده‌اند که بالاخره واکسن تزریق کنند یا نه؟ در این باره با دکتر آروین دیندار، پزشک عمومی، دکتر بهنام فرهودی و دکتر محسن ابراهیم‌زاده، متخصص عفونی گفت‌وگو کرد‌ه‌ایم. اگر از عوارض تزریق واکسن آنفلوآنزا نگران هستید، این مطلب را بخوانید.
واکسن آنفلوآنزا برای چه کسانی؟
دکتر دیندار، پزشک عمومی توضیح می‌دهد: واکسن آنفلوآنزا بیشتر برای سنین کودکان و سالمندان یا افراد بیمار که بدن‌شان توانایی مقابله با بیماری آنفلوآنزا را ندارد مثل بیماران قلبی و تنفسی، توصیه می‌شود. افرادی که در سنین بین 15تا 50سال هستند، ضرورتی ندارد که از واکسن استفاده کنند چراکه لزومی ندارد از این بیماری پیشگیری کنند. بدن افراد بالغ سالم معمولا در برابر این بیماری توان مقابله دارد. اما اپیدمی‌های آنفلوآنزا که در سالهای قبل در کشورمان شایع شد، این احتیاط را ایجاب می‌کند کسانی که می‌خواهند ایمنی بیشتری داشته باشند از این واکسن استفاده کنند چراکه در زمان شیوع آنفلوآنزا کمترین میزان آسیب را متحمل می‌شوند. این را هم بگوییم که هیچ محدودیتی در عدم استفاده از واکسن وجود ندارد، مگر در افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند. این افراد حتما باید با پزشک متخصص مشورت کرده و با نظر پزشک متخصص می‌توانند نسبت به این موضوع اقدام کنند. با مراجعه به پزشک می‌توانید نسخه تزریق این واکسن را دریافت کنید. اما مثل برخی از داروهای دیگر که متاسفانه در ایران بدون نسخه دریافت می‌شوند، این واکسن را هم می‌توانید بدون نسخه دریافت و تزریق کنید.
چه زمانی واکسن بزنیم؟
دکتر دیندار می‌گوید: از آنجا که حدود 28روز زمان لازم است تا آنتی‌بادی‌های بدن بالا رفته و برای مقابله با آنفلوآنزا آماده شود، زمان مناسب برای تزریق واکسن آنفلوآنزا از اواخر شهریور تا اوایل مهرماه است؛ حدودا دو هفته آخر شهریور و دو هفته اول مهر. اگر به خاطر داشته باشید سال گذشته در زمان اوج شیوع آنفلوآنزا، کسانی که واکسن تزریق می‌کردند تاثیر چندانی را شاهد نبودند، چراکه باید از قبل این آنتی‌بادی‌ها در بدن وجود نداشته باشد نه زمان شیوع بیماری. در حقیقت کسانی که در زمان شیوع آنفلوآنزا واکسن تزریق می‌کنند، یک ماه بعد در برابر این بیماری مقاوم می‌شوند که اصلا شاید تا یک ماه بعد شیوع آن چندان جدی و خطرناک نباشد.
علائم بعد از تزریق واکسن را از دکتر دیندار پرسیدیم. او این‌طور توضیح می‌دهد: بعد از اینکه واکسن آنفلوآنزا تزریق می‌شود، علائمی شبیه آنفلوآنزا به شکل بسیار خفیف‌تر در بدن ایجاد می‌شود. ممکن است به‌دلیل علائمی مثل تب، ضعف، بی‌حالی، خستگی، بدن درد، علائم سرماخوردگی شامل آبریزش چشم و بینی و... فرد 2 تا 3روز نیاز به استراحت داشته باشد. بعد از 2 تا 3روز معمولا این علائم از بین می‌رود.
بعد از واکسن چه علائمی سراغ‌تان می آید؟
دکتر دیندار معتقد است: مشکلی که واکسن آنفلوآنزا در کشور ما دارد این است که این واکسن‌ها وارداتی هستند و هر کشوری براساس آنفلوآنزای اپیدمی احتمالی کشور خودش واکسن را تولید می‌کند. ممکن است آنفلوآنزایی که در کشور واردکننده اپیدمی می‌شود در کشور ما اپیدمی نباشد و برعکس آنفلوآنزایی که در کشور ما اپیدمی می‌شود، واکسن آن در کشور واردکننده تولید نشده باشد. مشکل دیگر در نگهداری و شرایط اصولی واردات این واکسن‌هاست که باید تحت نظارت قرار بگیرد و بیشتر به دستگاه‌های نظارتی مربوط است.
بررسی یک شایعه مرگبار
واکسن آنفلوآنزا خطرناک‌تر است یا خود آنفلوآنزا؟
چیزی که این روزها باعث نگرانی مردم درباره تزریق واکسن آنفلوآنزا شده این است که در برخی کانال‌های تلگرامی و فضای مجازی پیامی دست‌به‌دست می‌شد که در آن یک مادر از بیماری فرزندش سخن گفته و این بیماری را به واکسن آنفلوآنزا نسبت می‌داد. او در این پیام عنوان می‌کند که: «پسر من روز بیستم مرداد امسال مبتلا به سندرومی بهنام میلرفیشر شد، یک بچه کاملا سالم که کلاس کاراته می‌رفت ولی به یکباره ظرف 6ساعت تمام حرکات ماهیچه‌های محیطی و علاوه بر آن بلع را از دست داد. بابک 20روز چشمانش بسته بود و۵۲روز منع آب و غذا بود چون احتمال خفگی داشت. فقط سرم درنهایت با آمپول مخصوص و پلاسما فرز جواب داد و بعد از ۳۶روز از بیمارستان مرخص شد. اما انگشتانش هنوز توان ندارد و فعلا قادر به راه رفتن نیست.»
دکتر فرهودی و دکتر ابراهیم‌زاده در این باره معتقدند: «هر دارویی که مصرف می‌شود، ممکن است برخی علائم را هم به‌عنوان عوارض جانبی داشته باشد. اما فواید دارو آن‌قدر زیاد و عوارض آن آن‌قدر نادر و کم است که معمولا داروها را به خاطر عوارضش کنار نمی‌گذاریم. به‌علاوه اگر روی بسته‌بندی داروهای متخلف را نگاه کنید، نوشته «عوارض جانبی احتمالی» یعنی این عوارض احتمال وقوع در برخی افراد را دارند و یک موضوع صددرصد و درباره همه افراد نیست. این عوارض فقط به‌عنوان هشدار و آگاهی‌بخشی اعلام می‌شود و ممکن است هیچ‌گاه هم رخ ندهد. چند نفر از ما با خوردن یک قرص ساده به عوارضی که روی بسته‌بندی نوشته، دچار می‌شویم؟ علائم و عوارضی هم که به واکسن آنفلوآنزا نسبت می‌دهند آن‌قدر نادر است که شاید یک در میلیون‌ها تزریق اتفاق بیفتد. به‌علاوه این عوارض هنوز اثبات نشده، قطعی نیست و به شکل یک احتمال وجود دارد، بنابراین از آنجا که این عوارض اثبات نشده، نمی‌توان درباره آن نظر قطعی داد.»
در ادامه پیام این خانم در کانال‌های تلگرامی نوشته شده: «در نهایت یکی از آشنایان که خانم دکتری بود دو سال پیش به این بیماری مبتلا شده و به دیدار ما آمد. وی عنوان کرد علت را در یکی از کلینیک‌های ایالات‌متحده بعد از سه ماه تحقیق روی وی مشخص کردند که واکسن آنفلوآنزا. به گفته کلینیک امریکایی واکسن شما را در برابر یک نوع سرما خوردگی ایمن می‌کند و در برابر ۹۹نوع دیگر که توانستیم شناسایی کنیم، خود‌ایمن می‌شوید که بسیار خطر ناک است. واکسن آنفلوآنزا تزریق نکنید.»
دکتر دیندار در این باره می‌گوید: «جز عوارضی که جزء خصوصیت طبیعی واکسن آنفلوآنزاست (یعنی همان علائم شبیه آنفلوآنزا که پس از تزریق در فرد ایجاد می‌شود)، تا به حال عوارض دیگری در متون علمی آورده نشده است. ما برای پرهیز یا برشمردن عوارض یک دارو به متون علمی و مستند رجوع می‌کنیم و نمی‌توانیم براساس گفته‌های بدون مدرک و سند چیزی را توصیه کنیم. ممکن است کسی در نقطه‌ای از جهان آزمایش و تحقیقی انجام داده باشد، حتی در کشور خودمان هم ممکن است تحقیقی وجود داشته باشد اما صرف یک تحقیق، درباره یک نفر، در نقطه‌ای خاص نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در این زمینه داشت. به‌علاوه اگر کسی تحقیقی کرده، چیزی را به اثبات رسانده و عوارض تا این حد خطرناک یک دارو را به اثبات رسانده و توصیه می‌کند که از فلان دارو استفاده نکنید، چرا بدون ذکر منبع موثق و سند علمی این موضوع را مطرح می‌کند؟ «کلینیک آمریکایی» یعنی کدام کلینیک؟ «خانم دکتر» یعنی کدام خانم دکتر؟ نمی‌توان با این عبارات مبهم یک موضوع را بسط داد و براساس آن مردم را به چیزی توصیه یا از آن منع کرد. نکته بعدی این است که اگر عوارضی که گفته می‌شود درباره واکسن آنفلوآنزا وجود داشته باشد، مطمئنا سازمان غذا و داروی جهانی و بعد از آن سازمان غذا و دارو در کشور جلوی تولید و توزیع این دارو را می‌گیرد. وقتی سازمان غذا و دارو (FDA) این واکسن را تایید می‌کند، تاییدیه معتبر و قابل استناد است و ازجمله تاییدیه‌های تقلبی که در تبلیغات ماهواره‌ای دیده می‌شود، نیست. ساز
مان غذا و دارو یک سازمان علمی بسیار دقیق و سختگیر است و زمانی تاییدیه صادر می‌کند که تمام جوانب بررسی شده و نتایج قطعی به‌دست آمده باشد، بنابراین می‌توان به نتایج این سازمان استناد و اعتماد کرد.
