دکتر فرزاد شیدفر، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در خصوص مراقبت ها و رژیم های غذایی در افراد سرماخورده می گوید: معمولا بعد از سرماخوردگی، ایمنی بدن افراد به شدت کاهش پیدا می کند و نیاز به جبران مقاومت بدن است، بنابراین عوامل غذایی نقش بسیار مهمی در افزایش مقاومت و ایمنی بدن و کاهش عوارض سرماخوردگی دارند. یکی از عوامل موثر در کاهش عوارض سرماخوردگی، ویتامین C است. هر چند تحقیقات ثابت کرده اند که این ویتامین موجب پیش گیری از سرماخوردگی نمی شود، اما در کاهش عوارض سرماخوردگی نقش بسیار مهمی دارد و موجب افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن می شود. بنابراین مصرف انواع غذاهای حاوی ویتامین C از قبیل انواع مرکبات(مانند پرتقال، نارنگی و گریپ فروت) و سبزیجات(مانند فلفل سبز و جوانه های تازه) نقش مهمی در کاهش عوارض سرماخوردگی دارد و می توان از آن ها به عنوان یک میان وعده ی مناسب برای افزایش مقاومت بدن استفاده کرد.

وی با تاکید بر این که این رژیم غذایی برای کودکان بالاتر از یک سال هم توصیه می شود، افزود: برای کودکان سرماخورده هم باید همین رژیم غذایی را رعایت کرد و به خانواده ها توصیه می کنیم مرکبات حاوی ویتامین C را به عنوان میان وعده یا تغذیه ی مدرسه در برنامه ی غذایی کودکان خود بگنجانند. مثلا به جای آب میوه های مصنوعی، از آب میوه های طبیعی تهیه شده در منزل، به کودکان بدهند. در وعده های غذایی ناهار و شام نیز، از سبزیجات حاوی ویتامین C استفاده کنند.

دکتر شیدفر همچنین در خصوص افراد سیگاری مبتلا به سرماخوردگی اظهار داشت: افراد سیگاری، بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی هستند. از طرف دیگر چون سیگار می کشند، بدن شان به مقدار ویتامین C بیشتری نیاز دارد، بنابراین در مقایسه با افراد عادی باید ویتامین C بیشتری استفاده کنند.

دکتر محمد رضا بلورساز، فوق تخصص بیماری های عفونی اطفال، در خصوص انواع آنفلوانزا و علایم آن می گوید: دو نوع آنفلوانزا داریم؛ آنفلوانزای فصلی و آنفلوانزای نوع A یا((H۱N۱).

سردرد، استفراغ، درد عضلانی، دل درد، تب بالا توام با لرز از علایم آنفلوانزای فصلی است، اما علایم آنفلوانزای نوع A که اخیرا شیوع پیدا کرده و تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا شده اند، عبارت است از: دردهای استخوانی و عضلانی، سردرد، تب، علایم گوارشی مثل اسهال و استفراغ شدید و مشکلات تنفسی. به دلیل همین مشکلات تنفسی و گوارشی شدید است که افراد مبتلا به این نوع آنفلوانزا در معرض خطر مرگ قرار دارند.

وی ادامه داد: راه های انتقال هم، بیشتر از طریق تنفس، ترشحات، سرفه و ارتباط با دست های آلوده است، بنابراین توصیه ی اکید می شود که حتما در طول روز چندین بار دست های خود را بشویید و از ماسک استفاده کنید.

وی در مورد روش های درمان آنفلوانزا اظهار داشت: اولین راه درمان برای افراد مبتلا به آنفلوانزا، استراحت مطلق است. فرد باید در ۳ روز اول بیماری که تب دارد، استراحت کند بعد از ۳ روز که تب بیمار قطع شد، بیمار باید شروع به خوردن غذاهای مقوی حاوی ویتامینC و E، نوشیدن مایعات گرم و نیز استفاده از داروهای توصیه شده توسط پزشک معالج نماید. همچنین اگر بیمار تب دارد، حتما از استامینوفن استفاده کند، اما به هیچ عنوان نباید آسپیرین بخورد و مصرف این دارو در افراد مبتلا به آنفلوانزا اکیدا ممنوع است.

دکتر بلورساز در ادامه در خصوص تفاوت بین آنفلوانزای جدید و انواع دیگر آن گفت: آنفلوانزای نوع A بیشتر مشکلات تنفسی و گوارشی ایجاد می کند و با اسهال، استفراغ، سردرد و مشکلات تنفسی شدید همراه است و حتی موجب بروز مشکلات مغزی می شود و تا دو درصد خطر مرگ وجود دارد.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که واکسن آنفلوانزا برای چه کسانی مفید است گفت: در درجه ی اول پزشکان، خانواده ها و دستیاران آن ها هستند و در مرحله بعد، بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی، قلبی، سرطان و… در اولویت قرار دارند.

دکتر بلورساز در پاسخ به این سوال که آیا بخور برای افراد مبتلا به سرماخوردگی مفید است، تصریح کرد: بخور برای افراد سرماخورده مفید است، اما اثر درمانی ندارد.

دکتر سید ضیاء الدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی هم در خصوص شیوه های صحیح تغذیه در دوران سرماخوردگی و آنفلوانزا گفت: بیماری ها را نباید تفکیک کرد. آن چه انسان را در برابر ابتلا به بیماری های باکتریایی و ویروسی محافظت می کند، سیستم ایمنی بدن است. اگر سیستم ایمنی بدن، قوی باشد، در مقابل تمامی عوامل مهاجم بیماری زا مقاومت خواهد کرد. طبیعتا تغذیه ی مناسب و صحیح نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد و بالعکس، اگر تغذیه نامناسب باشد، سیستم ایمنی بدن ضعیف شده و بدن مستعد ابتلا به بیماری ها می شود، بنابراین مواد غذایی باید در بردارنده ی ویتامین هایی باشند که علاوه بر نقش تغذیه ای، به عنوان آنتی اکسیدان، رادیکال های آزاد را خنثی کنند؛ مثل ویتامین C، ویتامین A و ویتامین هایی که در فرآیند ساخت و ساز و ایجاد انرژی، به عنوان فاکتورهای تاثیرگذار نقش آفرینی می کنند.

اما اگر مواد غذایی در بردارنده ی رادیکال های آزاد، چربی های اشباع شده و یا پر اکسیدها باشند، مقاومت سیستم ایمنی بدن کاهش پیدا خواهد کرد.

دکتر مظهری افزود: استفاده از شیر یا لبنیات کم چرب، علاوه بر تامین پروتئین های با ارزش بیولوژیکی بالا، ویتامین های گروه B و کلسیم، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری ها می شود.

همچنین استفاده از گروه های غذایی حاوی ویتامین C به خصوص در فصل سرما در افزایش قدرت ایمنی بدن بسیار مفید است.

وی ادامه داد: مصرف شلغم پخته برای افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوانزا، تسکین دهنده است. عسل طبیعی نیز دارای خواص فراوانی است. علاوه بر آن، اگر ترب را مقداری بتراشیم و روی آن عسل بریزیم، بعد از مدتی مایعی در آن جمع می شود که برای مبارزه با بیماری های مجاری تنفسی بسیار موثر است. البته این بدان معنا نیست که افراد به سمت تغذیه ی یک بُعدی بروند. توصیه ی ما این است که تغذیه باید متعادل و متناسب باشد. تنها از این طریق می توان انرژی، پروتئین و ویتامین های مورد نیاز بدن را تأمین کرد، چون فعالیت بدن و سیستم های آن از هماهنگی و تعادل خاصی برخوردار است و هر گونه کاهش یا افزایش دریافت مواد غذایی، می تواند به سوء تغذیه منجر شود. مصرف ماست ترش هم با توجه به باکتری هایی که دارد، در حفاظت از دستگاه گوارش موثر است و با کلونی هایی که در مسیر لوله گوارش ایجاد می کند، از پرورش و گسترش باکتری ها جلوگیری به عمل می آورد.

دکتر مظهری در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا مصرف ترشی و سرکه برای افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوانزا مُضر است یا خیر گفت: وقتی به فرد سرماخورده توصیه می شود که لیموترش با آب جوش مصرف کند، نشان دهنده ی آن است که مساله، ترش بودن مطرح نیست، بلکه مساله نوع ترشی است که استفاده می شود. بعضی از ترشی ها مثل سرکه و ترشی های معمولی تحریک کننده هستند و باعثبروز سرفه های شدید می شوند، چرا که این ترشی ها حاوی مقدار زیادی نمک و مواد افزودنی هستند و زبان، مری و حنجره را تحریک می کنند و باعثبروز سرفه می شوند و حتی می توانند تحریکاتی در مسیر عبور جریان هوا ایجاد کنند، بنابراین مصرف ترشی هایی توصیه می شود که حاوی اسید سیتریک یا اسیدهای سازنده ی ویتامین C باشند.

وی با تاکید بر این که افراد در دوران سرماخوردگی از غذاهای تازه و سبک تر استفاده کنند، اظهار داشت: در دوران سرماخوردگی باید بار بدن را کم کرد، زیرا در این دوران بدن در حال مبارزه با ویروس های مهاجم و ناشناخته است، بنابراین هر چه غذاهای مصرفی دارای ارزش غذایی بالاتر، تازه تر و سبک تر باشند، ضریب ایمنی بدن بیشتر افزایش می یابد، ولی استفاده از غذاهای سنگین و حاوی مواد افزودنی و رنگ دهنده به هیچ عنوان توصیه نمی شود. مصرف کنسروها هم چون طی فرآیند کنسرو کردن و قرار گرفتن در معرض حرارت، مقداری از مواد حیاتی خود را از دست داده اند، کمتر توصیه می شود و فقط در موارد ضروری که دسترسی به غذاهای تازه امکان پذیر نباشد، می توان از آن ها استفاده نمود.

ماهنامه ی دنیای تغذیه