تیر ماه سال جاری بود که دولت سنگ بزرگ برداشت و برنامه اشتغال فراگیر از سوى معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد تا طرح کاج (کارورزى و مهارت افزایى) ویژه اشتغال جوانان تحصیلکرده در قالب این برنامه اجرا شود. بنابراین سامانه کارورزی راه اندازی شد و دولت جوانان تحصیلکرده جویای کار را به ثبت نام در این سامانه تشویق کرد.
وعده دولت ایجاد 970 هزار شغل برای دانش آموختگان دانشگاهی بود اما از همان ابتدا این طرح زیر سوال رفت. مطابق با دستورالعمل طرح کارورزی دانش آموختگان دانشگاهی، متقاضیان پس از ثبت نام در این سامانه و تعیین حیطه شغلی خود به واحدهای پذیرنده یعنی بنگاه های اقتصادی فعال در بخش خصوصی ارجاع داده می شوند و مدتی مشغول کار و آموزش می شوند و در این میان فارغ‌التحصیلان مقطع کاردانى 270 هزار تومان، کارشناسى 310 هزار تومان و دکترى 350 هزار تومان حقوق دریافت می کنند و البته از حق بیمه هم محروم هستند. بنگاه اقتصادی یا واحد پذیرنده هم اختیار دارد که پس از طی مدت کارورزی ، متقاضی را استخدام کند یا از استخدام وی سر باز زند.
بنابراین کارورز جز دریافت حقوقی زیر 400 هزارتومان هیچ حق دیگری ندارد و همه چیز به اراده واحد پذیرنده بستگی دارد که البته برای واحد پذیرنده هم مناسب تر است که به طور مکرر جذب نیروی کارورز کند و پس از مدتی با بهانه ای از استخدام وی سرباز زند و این وسط هم جوان تحصیلکرده جویای کار "سر کار" می رود و به نوعی مورد استثمار قرار می گیرد.
حال جالب اینجاست که به فرض جوابگویی این طرح و استخدام برخی متقاضیان در واحدهای پذیرنده، باز هم اجرای این طرح خیلی ها را سر کار گذاشته است و برخی ها که بیش از چندماه از ثبت نامشان در سامانه کارورزی می گذرد هنوز هیچ تماسی از سوی واحد های پذیرنده دریافت نکرده اند در حالی که به این وعده بزرگ دولت یعنی اشتغال 970 هزارنفری چشم امید بسته بودند.
به عنوان مثال عبدالعلی گیوه کی رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بروجرد، می‌گوید: از میان 1551 کارورز بروجردی ثبت‌نام‌شده در سامانه این طرح تاکنون چهار کارورز توسط واحدهای پذیرنده برای انجام این طرح به کار دعوت‌شده‌اند!
علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره می گوید: خیلی از کسانی که در سامانه کارورزی ثبت نام کردند شرایط قانونی یعنی تحصیلات را نداشتند، بعضی ها را هم کارورزی فرستادیم ولی شغل هایی بود که مایل نبودند در آن کار کنند و برخی ها هم شاغل بودند و فکر می کردند جای بهتری معرفی می شوند.
وی با بیان اینکه «به اندازه بودجه اختصاص داده شده، کار جلو می رود»؛ افزود: بحثمان این هست که در ادامه حق بیمه فرد را دولت به کارفرما بدهد که جاذبه اش بیشتر شود. تصمیم درستی می گیریم که کارورزی دوره طولانی نشود و یک دوره کوتاه مدت را به حقوق کامل متصل کنیم.
این نکته لازم به ذکر است در حالی که وزیر کار از کوتاه مدت بودن دوره کارورزی سخن به میان می آورد، کسانی که به عنوان کارورز به بنگاه های اقتصادی معرفی می شوند باید 6 تا 9 ماه برای کافرما کار کنند!
اخیرا علاءالدین ازوجی، مدیر کل توسعه اشتغال وزارت کار هم با اشاره به احراز شرایط بالغ بر ۹۴ هزار فارغ التحصیل بیکار دانشگاهی، از طی مراحل نهایی مطالعه شناسایی ظرفیت‌های اشتغال مناطق مختلف کشور خبرداده است.
وی درباره آخرین وضعیت اجرای طرح کارورزی به عنوان یکی از طرح‌های دولت ویژه اشتغال فارغ‌التحصیلان بیکار دانشگاهی گفته است: از بین افرادی که در سامانه کارورزی ثبت نام کرده‌اند تاکنون بالغ بر ۹۴ هزار نفر فارغ‌التحصیلان بیکار واجد شرایط تشخیص داده شدند که طبق مقررات اجرای طرح به واحدهای پذیرنده و کارفرمایان برای طی دوره کارورزی و آشنایی با محیط کار معرفی می‌شوند.
رضا بهنودفر استاد دانشگاه و جامعه‌شناس در رابطه با معایب این طرح می‌گوید: این طرح کارشناسی شده نبود چراکه به دلیل فوریت و نیاز مقطعی فدای یک پروسه با برنامه و با تمامی ابعاد شد و بدن شک مقطعی است و تحت‌فشار نگاه‌های سیاسی به‌ویژه پس از انتخابات طراحی شد.
وی وجود نیروی کار برای جامعه را یک‌فوریت دانسته و می‌افزاید: سرعت و کمیت اجرای این طرح تحت‌فشارهای نیروی کار فارغ‌التحصیل دانشگاهی که در آستانه ورود به بازار کار قرار گرفت کیفیت را به حاشیه برد از سویی درصورتی‌که ارتباط بین صنعت و دانشگاه و یا دانشگاه و بازار کار به‌صورت ملموس و برنامه‌ریزی‌شده‌ای طراحی نشود با این طرح‌های مقطعی راه به‌جایی نخواهیم برد.
این جامعه‌شناس برقراری تعادل میان ورودی‌های دانشگاه و طراحی بازار کار بر اساس خروجی جمعیت دانشگاه‌ها را با گسترش کمی و توسعه روزافزون مراکز دانشگاهی ضروری دانسته و تأکید می‌کند: از سویی در بخش‌هایی که مباحث کاربردی مطرح شد به دلیل اینکه بودجه لازم برای نیروهای خروجی طراحی نکرده بودند این ناهماهنگی در بازار کار به وجود آمد.
وی طرح موجود را به‌عنوان یک مسکن مقطعی دانسته که می‌تواند کارآمد باشد اما در درازمدت ذهنیتی را ایجاد می‌کند که بیشتر بازار کار از آن منتفع می‌شود تا نیروی کار بنابراین مشکل قبلی در قالبی جدید استمرار می‌یابد و نیروی کار احساس می‌کند حالا که از توانمندی کاربردی برخوردار شده اما از کاری ثابت و ایجاد اشتغالی پایدار خبری نیست.
بهنودفر با تصریح بر اینکه این طرح درمجموع علاوه بر اینکه مشکلی را حل نمی‌کند سبب آسیب رساندن به نیروی کار می‌شود، خاطرنشان می‌کند: دولت به دلیل اینکه بحث تورم را کنترل کرده بود و خودخواسته نظارت بیش‌ازحد دولت منجر به رکود شده بود ناگزیر می‌خواست به بازار کار تحرکی بدهد حتی در حد عملکرد شعارگونه به برنامه و چشم‌انداز موردنظر حتی نزدیک هم نشد.
