به گزارش افکار نیوز به نقل از روزنامه خراسان،مطالعات نشان مي دهد که مصرف شير مايع طي سال ۹۰ در ايران به طور متوسط ۱۴ درصد کاهش يافته است برخي منابع خبري هم از کاهش ۲۰ درصدي مصرف لبنيات در ايران خبر داده اند و با توجه به پايين بودن سرانه مصرف شير در کشور اين موضوع به معني تهديد سلامت جامعه است.
روایت آماری
«حسین چمنی» مشاور مدیرعامل صنایع شیر ایران اعلام می کند: مطالعات معنادار جامعه آماری حکایت از کاهش ۱۴ درصدی مصرف شیر در سال گذشته دارد و این رقم هشداردهنده ای است. او در گفت وگو با خراسان می گوید: این آمار همچنین نشان می دهد که متوسط مصرف لبنیات خانواده ها در کشور ۶ درصد کاهش یافته است.
به گفته وی در حالی که کشورهای توسعه یافته تا ۴ برابر ما شیر مصرف می کنند متاسفانه در کشور ما برنامه و حمایتی برای رشد سرانه مصرف شیر و فرآورده های لبنی که ضامن سلامت جامعه است وجود ندارد.
«چمنی» می افزاید: میزان مصرف سرانه شیر در دنیا ۳۰۰ کیلوگرم است در حالی که مصرف سرانه ما ۸۰ کیلوگرم در سال برآورد می شود.
«رضا باکری» دبیر انجمن صنایع لبنی ایران هم می گوید: وضعیت مصرف لبنیات سالانه به ازای هر ایرانی ۸۵ لیتر شیر و سایر فرآورده های لبنی است و با ادامه بحران در صنایع شیر این سرانه باز هم کاهش خواهد یافت و بیماری های فراوانی در انتظار هموطنان است.
چرا کاهش مصرف
اما دلیل پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور ما و کاهش ۱۴ درصدی مصرف شیر مایع در سال گذشته چیست؟ یک خانم خانه دار در این باره می گوید: تا قبل از آغاز طرح هدفمندی یارانه ها روزانه ۲ پاکت شیر تهیه و مصرف می کردیم ولی بعد از آن که یارانه شیر حذف و در یک سال ۳ بار هم شیر گران شد مصرف شیر ما در هفته به ۲ پاکت رسیده است و در اطراف خود خانواده های زیادی را سراغ دارم که با ۲ تا ۳ برابر شدن قیمت شیر پاستوریزه این ماده غذایی را از سبد تغذیه خود حذف کرده اند.
وی می افزاید: برای خیلی از خانواده ها مقدور نیست که هر روز ۲ هزار تومان بابت شیر، ۲ هزار تومان بابت پنیر و ۲ هزار تومان هم بابت خرید ماست هزینه کنند پس شیر و ماست را از سبد تغذیه حذف کرده اند و مصرف لبنیات آن ها هم به مقدار اندکی پنیر در وعده غذایی صبحانه خلاصه شده است.
مدیر یک واحد آموزشی در مشهد نیز از توزیع خط درمیان شیر بین دانش آموزان خبر می دهد و به ما می گوید: در حالی که مسئولان به این باور رسیده اند که شیر برای سلامت افراد جامعه به ویژه نونهالان و نوجوانان ضروری است ولی توزیع شیر مدارس خط درمیان و ناقص اجرا می شود و از طرفی با گرانی شیرو لبنیات رغبت اولیا برای تامین این مواد غذایی کاهش یافته است.
به گفته «محرابیان» امروزه به دلیل تغییر الگوی مصرف و تغذیه در خانواده ها کودکان و نوجوانان ترجیح می دهند به جای نان، پنیر، کره و شیر در وعده صبحانه کیک و شیرینی مصرف کنند و نوشابه های گازدار و یا آب میوه های آماده جای دوغ و ماست را در سفره ها گرفته است.
شیر یا نوشابه؟!
متاسفانه آمار حکایت از آن دارد که سرانه مصرف شیر در کشور ما یک سوم دنیا و برعکس سرانه مصرف نوشابه در ایران ۲ برابر استاندارد جهانی است.
دکتر «ضیاءالدین مظهری» متخصص تغذیه در این باره می گوید: مصرف نوشابه های گازدار پیامدهایی همچون افزایش وزن، پوسیدگی دندان ها، پوکی استخوان و… را به همراه دارد اما شیر حاوی کلسیم، پروتئین و ویتامین هاست و امروزه به دلایل مختلفی که یکی از مهم ترین آن ها گسترش نیافتن فرهنگ مصرف شیر در کشور است با استاندارد کشورهای پیشرفته فاصله زیادی دارد و ایرانی ها کمتر از یک سوم این استاندارد شیر مصرف می کنند.
به گفته او یک لیوان شیر حاوی ۲۹۰ تا ۳۰۰ میلی گرم کلسیم، ۳۸۶ میلی گرم پتاسیم و ۱۹۰ میلی گرم سدیم است که افراد می بایست با توجه به سن، جنس و وضعیت فیزیولوژی خود از آن استفاده کنند.
عوارض مصرف کم شیر
نخوردن و کم مصرف کردن شیر و لبنیات به گسترش سوء تغذیه، بیماری های فیزیولوژیک، کوتاهی قد، کندی رشد و کاهش هوش منجر می شود.
از شیر به عنوان اصلی ترین منبع تامین ویتامین ها و املاح بدن یاد می شود و مصرف لبنیات نقش عمده ای در سلامت انسان دارد. در حالی که مدیرعامل صنایع شیر ایران مدعی است ۴۰ درصد زنان ایرانی مبتلا به پوکی استخوان هستند، میانگین سنی مبتلایان به این بیماری در ایران ۳۵ تا ۴۰ سال است امادر کشورهای اروپایی حداقل سن مبتلایان به پوکی استخوان ۷۰ سال است.
در حالی که شیر مهم ترین منبع تامین کلسیم و عاملی برای جلوگیری از پوکی استخوان است و شیر کافی نیز در کشور وجود دارد متاسفانه سرانه مصرف آن خیلی اندک است.
دکتر «ضیاءالدین مظهری» رئیس انجمن غذا و تغذیه حامی سلامت ایران هم یکی از دلایل مصرف کم شیر را در کشور باور غلط مردم در گذشته مبنی بر به وجود آمدن مشکلات گوارشی با مصرف شیر و نبود فرهنگ سازی درست بیان می کند و می گوید: این باور که مصرف شیر در برخی افراد باعثبروز مشکلات گوارشی می شود به استفاده نکردن طولانی مدت از شیر برمی گردد که موجب تحلیل رفتن آنزیم لاکتاز شده و در نتیجه آنان با مصرف شیر دچار دل درد، دل پیچه و حالت تهوع می شوند.
این متخصص تغذیه تاکید می کند: یک لیوان شیر حاوی ترکیبات مختلفی از جمله ویتامین ها، مواد معدنی، اسید آمینه های ضروری و… مورد نیاز بدن است از طرفی منبع پروتئین ارزشمندی است که با ترکیب با پروتئین های منابع گیاهی مثل غلات ارزش بیولوژیکی آن به شدت افزایش پیدا می کند و نقش بازدارنده ای برای بروز بسیاری از بیماری ها و پیش گیری از تحلیل عضلانی و استخوانی را فراهم می سازد.
وی با اشاره به فراوانی کلسیم در شیر و لبنیات می گوید: کلسیم از جمله عناصر ضروری مورد نیاز بدن است که علاوه بر استحکام استخوان ها یا مشارکت در تحریک پذیری عضلات یا عامل انعقاد خون در صورتی که میزان دریافت آن کمتر از حد نیاز بدن باشد منجر به بروز پوکی استخوان شده و نیازهای اساسی بدن از طریق تحلیل اسکلت ها تامین می شود و عوارضی همچون گرفتگی عضلات، اختلالات در ضربان قلب، تحریک پذیری عضلات قرمز و سفید را در زمان حال به دنبال خواهد داشت و در آینده و دوران میان سالی و سالمندی نیز موجبات شکستگی فمور و لگن را زمینه سازی می نماید که از جمله بیماری های پرهزینه و خطرساز قلمداد
می شود.
پوکی استخوان ایرانیان
«حسین چمنی» مشاور مدیرعامل صنایع شیر ایران نیز به خراسان می گوید: کمبود مصرف شیر عوارض زیادی را به دنبال دارد و پوکی استخوان یکی از شایع ترین بیماری هایی است که در اثر مصرف کم شیر به وجود می آید. به گفته وی زنان به دلیل یائسگی، بارداری و تراکم استخوانی پایین، بیش از مردان در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند و بر اساس آمار ۲ میلیون زن در کشور در معرض شکستگی ناشی از پوکی استخوان قرار دارند و یک چهارم از افراد مسن بالای ۶۰ سال نیز دچار شکستگی در ناحیه گردن می شوند.
وی می افزاید: ۱۵ تا ۲۰درصد از کسانی که دچار شکستگی ران می شوند کمتر از ۶ ماه بعد از شکستگی جان خود را از دست می دهند و ۵۰ درصد هم برای تمام عمر زمین گیر خواهند شد که همه این ها ناشی از حذف شیر در مصرف روزانه است.
«چمنی» با اشاره به این که جمعیت کشور ایران از جوانی گذشته و وارد میان سالی شده است می گوید: تعداد سالمندان ایرانی از ۷ درصد کنونی(۵.۷ میلیون نفر) طی ۴ دهه آینده به ۲۵ درصد(۲۵ میلیون نفر) می رسد که مشکلات این جمعیت ۸۰ درصد بیماری های اسکلتی و حرکتی است که ارتباط مستقیم با مصرف شیر در جوانی افراد دارد و با توجه به کمبود مصرف شیر ما یک سونامی را پیش رو داریم.
وی با اعلام این که هم اکنون بیماری های دندان و پوکی استخوان گران ترین بیماری ها به لحاظ درمان هستند می افزاید: اگر امروز یک ریال در پیش گیری از این قبیل بیماری ها هزینه کنیم در آینده ۱۰ ریال هزینه درمان متحمل نخواهیم شد.
وی با یادآوری این مهم که «افراد بیمار، جامعه فعال را از توانمندی و کارآفرینی دور می کنند» می گوید: به دلیل نوع و سبک زندگی و نوع تغذیه مردم ما ۲۰ سال زودتر از مردمان دیگر کشورها پیر می شوند و این به الگوی تغذیه آن ها بر می گردد، پس هزینه کردن برای خرید شیر و فرآورده های لبنی بهتر از زمین گیری زودرس و از دست دادن سلامت است.
«رضا باکری» دبیر انجمن صنایع لبنی ایران هم نگران عواقب کاهش مصرف شیر در خانوارهاست و می گوید: به نظر می رسد با کاهش سرانه مصرف شیر در جامعه، شیوع بیماری های مهلک نیز افزایش یابد، اکنون وضعیت مصرف لبنیات به صورت سالانه به ازای هر ایرانی ۸۵ لیتر شیر و سایر فرآورده های لبنی است و با این حال امروزه هر ایرانی به طور متوسط ۲ دندان پوسیده در دهان دارد و در صورتی که وضعیت شیر نابه سامان باشد این سرانه به پایین تر از ۸۵ لیتر نیز خواهد رسید و بیماری های فراوانی در انتظار جمعیت سالمند و میانسال است.
به گفته او بعد از هدفمندی یارانه ها ۳۵۰ واحد تولید لبنیات در کشور به ورشکستگی رسیده اند. این روزها نیز دعوا بر سر قیمت خرید شیرخام و فرآورده های لبنی در کشور سبب شد با افزایش قیمت لبنیات برای چهارمین بار در یک سال اخیر مسئولان سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تعزیرات وارد عمل شوند ولی باز هم قیمت ها ۱۴ درصد افزایش رسمی یافت و طی روزهای اخیر بار دیگر کارخانجات از تولید دست کشیده و توزیع شیر هم در بازار کاهش یافت.
وظیفه دولت
کارشناسان بهداشتی حمایت نکردن دولت از عرضه شیر با قیمت مناسب را دلیل کاهش مصرف آن می دانند و بر این باورند که دولت به نوعی می تواند سرانه مصرف شیر را در جامعه افزایش دهد و این امر با کاهش قیمت تمام شده آن امکان پذیر است.
دست اندرکاران صنایع شیر و فرآورده های لبنی هم مدعی اند که صنایع لبنی به واسطه ارتباط با سلامت و کارآمدی افراد جامعه نیازمند بازنگری دولت در سیاست های حمایتی است.
«حسین چمنی» مشاور مدیرعامل صنایع شیر ایران در این باره به خراسان می گوید: مردم ایران بیش از شیر برای بنزین هزینه می کنند و برخورد دولت در موضوع شیر نباید همانند بنزین باشد. وی با اشاره به این که گرانی قیمت شیر نباید موجب شیر گریزی شود، می افزاید: به رغم افزایش ۳ باره قیمت محصولات لبنی پس از اجرای هدفمندی یارانه ها، تنها بخشی از هزینه های تولید واحدهای لبنی جبران شده است و همچنان بحران در این صنعت وجود دارد.
«علیداد» دبیر اتحادیه فرآورده های لبنی کشور نیز سال گذشته اعلام کرده بود بر اساس قانون هدفمندی یارانه ها، یارانه شیر نباید تا ۵ سال قطع می شد و یا کاهش می یافت ولی این یارانه به طور کامل قطع و توزیع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن شیر یارانه ای متوقف شد.
وظیفه مردم
البته در ماجرای مصرف شیر، مردم نیز نقش دارند و ۴ برابر بودن مصرف نوشابه در ایران در برابر جهان موید آن است که فرهنگ درستی برای مصرف شیر و فرآورده های لبنی نداریم.
دکتر «سید امیر حسین قاضی زاده» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره می گوید: در حال حاضر در کشور ما مردم با عادت های غذایی بسیار نامناسبی روزگار سپری می کنند و شاهدیم که بسیاری از مردم توانایی خرید انواع فست فودها و غذاهای آماده را دارند و آن ها را هر روز مصرف می کنند اما حاضر به مصرف و تهیه مواد لبنی حتی سبزیجات و میوه ها هم نیستند.
وی می افزاید: ایران کشوری است که ۵۵ درصد از مردم آن از چاقی رنج می برند و اگر یک نگاه سطحی داشته باشیم می بینیم که در فهرست غذایی این افراد به ندرت مواد لبنی وجود دارد از طرفی این روزها به دلیل مشغله کاری افراد، خانواده ها به فست فودها روآورده اند پس می توانیم بگوییم که شاهد کاهش مصرف مواد لبنی نیستیم بلکه شاهد اختلال در تغذیه افراد هستیم.
به گفته وی یکی از دلایل کاهش مصرف شیر و فرآورده های لبنی هم به گران تر شدن آن ها بر می گردد. به هر حال قصد ورود به دعوای بی پایان دامداران و تولید کنندگان شیر با صنایع لبنی و مسئولان سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان را نداریم، اگرچه در روزهای اخیر گرانی مجدد شیر و لبنیات باز هم صدای مردم را درآورد و بالاخره در جلسه ای متولیان با رشد ۱۴ درصدی نرخ شیر موافقت کردند ولی نکته اساسی کاهش مصرف و نگرانی از حذف این ماده غذایی موثر از سبد تغذیه بسیاری از خانواده های محروم و کم درآمد است.
فراموش نکنیم که مسئولیت در قبال سلامت جامعه سنگین است و اشتباه کوچک امروز ما حتی می تواند به فاجعه ای بزرگ برای فردا تبدیل شود، کاش قبل از حذف یارانه و گران کردن چند باره شیر نگاهی به سیاست گذاری کلان بسیاری از کشورها در نرخ گذاری و قیمت گذاری محصولات غذایی برای فرهنگ سازی تغذیه مناسب و حفظ سلامت جامعه می انداختیم!
چکیده گزارش
با گرانی چندین باره شیر در یک سال اخیر، سهم شیر و فرآورده های لبنی در سبد غذایی ایرانیان کاهش یافته است و مطالعات انجام شده حکایت از کاهش ۱۴ درصدی مصرف شیر در کشور دارد. در حالی که سرانه مصرف شیر پیش از این نیز در ایران کمتر از یک سوم سرانه دنیا بوده تداوم این روند به معنی تهدید سلامت جامعه است.
اگرچه دست اندرکاران علاوه بر گراني، نبود فرهنگ درست تغذيه و روي آوردن به الگوي تغذيه مبتني بر فست فودها و مواد قندي را علت کاهش مصرف شير و لبنيات مي دانند ولي خيلي از خانواده ها با مزايا و خواص شير و لبنيات آشنايي ندارند و اگر با فوايد مصرف آن بيشتر آشنا شوند بي شک در حفظ سلامت آن ها و کاهش هزينه هاي درماني خانوار موثر خواهد بود. پوکي استخوان اولين تهديد براي سلامت افرادي است که مصرف شير و لبنيات را کنار گذاشته يا به حداقل رسانده اند.
