به گزارش افکارنیوز، براساس اطلاعاتی که روی سایت سازمان جهانی تجارت قرار گرفته است تاکنون ۱۵۹ کشور جهان به عضویت سازمان جهانی تجارت درآمده‌اند و ۲۵ کشور نیز به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند.

نگاهی به کشورهایی که تاکنون عضو WTO نشده‌اند یا همچنان به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند نشان می‌دهد که ایران در بین این دسته از کشورها بزرگترین اقتصاد محسوب می‌شود.

افغانستان، الجزایر، آندورا، آذربایجان، باهاما، بلاروس، بوتان، بوسنی و هرزگوین، کومور، گینه استوایی، اتیوپی، واتیکان، ایران، عراق، قزاقستان، لبنان، لیبریا، لیبی، سائوتومه و پرنسیپ، صربستان، سیشل، سودان، سوریه، ازبکستان و یمن کشورهایی هستد که به عنوان ناظر در سازمان جهانی تجارت حضور دارند و هنوز به عضویت این سازمان درنیامده‌اند.

اما نکته کلیدی که در این بین خودنمایی می‌کند این است که ایران بزرگترین اقتصاد جهان محسوب می‌شود که تاکنون موفق به عضویت در سازمان جهانی تجارت نشده است. در گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، ایران از نظر حجم تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۲ در جهان به ترتیب در رده‌های ۲۱،۲۲ و ۲۱ قرار گرفته است. با این وجود تمام کشورهای بالاتر از ایران در این سه رده‌بندی تاکنون به عضویت WTO درآمده و ایران هنوز موفق به انجام چنین کاری نشده است.

جالب اینجاست که آخرین کشوری نیز که به عضویت این سازمان درآمده کشور هم‌زبان با ایران یعنی تاجیکستان است که در دوم مارس امسال عضو WTO شد.

به طور کلی عضویت در سازمان جهانی تجارت مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفته ‌است. این مراحل شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست(الحاق به عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاست‌های تجاری کشور، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبه‌ای به ‌منظور تعیین شرایط عضویت و حصول توافق برای الحاق است.

نخستین ویرایش یادداشت نظامنامه تجارت خارجی(گزارش رژیم تجاری ایران) در سال ۱۳۷۸ تهیه شده که طی سنوات بعد متناسب با تغییرات در قوانین و مقررات گزارش اولیه به طور مکرر مورد بازبینی و تکمیل قرار گرفته ‌است.

دو ماه پس از پذیرش درخواست الحاق ایران توسط شورای عمومی سازمان جهانی تجارت در پنجم خردادماه سال ۱۳۸۴، آخرین ویرایش گزارش رژیم تجاری برای بررسی و ارائه نظرات دستگاه‌ها، انجام بررسی‌ها و اعمال تغییرات و تعدیلات لازم در سال ۱۳۸۵ به دولت ارائه شد. بررسی درخواست عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت ۹ سال به طول انجامید. به نحوی که تا پنج سال تقاضای عضویت ایران در شورای عمومی سازمان مطرح نشد و پس از طرح نیز تا چهار سال اجماع در این زمینه صورت نگرفت و در نهایت پس از ۹ سال درخواست ایران در پنج خرداد ۱۳۸۴ با اجماع کشورها مواجه و پذیرفته شد و ایران به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد. تمام اینها در حالی است که میانگین زمان عضویت دیگر کشورهایی که سال ۱۹۹۵ به این سو، در سازمان عضو شده‌اند حدود هفت سال بوده ‌است.

ایران در آبان ۱۳۸۸ متن گزارش رژیم تجاری خود را تقدیم دبیرخانه سازمان تجارت جهانی کرد. بعد از آن، گزارش رژیم تجاری ایران در بین اعضای سازمان تجارت جهانی توزیع شد و اعضای سازمان تجارت جهانی سوالات خود را از ایران مطرح کردند که سری اول سوالات که شامل ۷۰۰ سوال بود به وزارت وقت بازرگانی ایران در اسفند ۱۳۸۸ ارسال شد. اما در خصوص رئیس گروه کاری الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی، با آنکه توافق بر سر رئیس گروه کاری الحاق ایران صورت گرفته‌ است، آمریکا از قرار گرفتن تعیین رئیس گروه کاری الحاق در دستور جلسه شورای عمومی سازمان تجارت جهانی جلوگیری می‌کند.

براساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت آخرین اقدام انجام شده در این وزارتخانه مرتبط با سازمان جهانی تجارت ارائه پاسخ‌های تهیه شده درباره رژیم تجاری ایران به سازمان جهانی تجارت در آبان سال ۱۳۹۰ و توزیع این پاسخ‌ها بین اعضای این سازمان در آذر همان سال بوده است. ضمن اینکه از آن مدت تاکنون نیز وزارت صنعت، معدن و تجارت چندین کارگاه‌های آموزشی را نیز برای کارشناسان اعزامی به سازمان جهانی تجارت برگزار کرده است.

بعد از تشدید تحریم‌ها علیه کشورمان در سال گذشته و امسال امیدها نسبت به عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت کمرنگ‌تر از قبل شد. به طوری که رئیس سابق سازمان توسعه تجارت اواخر سال گذشته درباره آخرین وضعیت الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت این طور عنوان کرد که با توجه به شرایط تحریمی به وجود آمده این موضوع دور از دسترس شده است.

اما در حالی به گفته مدیرکل دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری جمهوری اسلامی ایران " از سال ۱۳۹۰ تاکنون پیشرفتی در فرایند الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت رخ نداده است " که محمدرضا نعمت زاده در برنامه پیشنهادی خود به مجلس الحاق ایران به WTO را از جمله برنامه های اصلی خود اعلام کرد.

از سوی دیگر نائب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز شهریور امسال به ایسنا خبر داد: " سازمان جهانی تجارت(WTO) تاکنون به دلیل روابط نه چندان مطلوب سیاسی که ایران در چند سال گذشته با دنیا داشته است تمایلی به الحاق ایران به این سازمان نداشته است. این درحالی است که کشور ما تنها کشوری است که پس از گذشت چهار سال هنوز گروه کاری الحاق برای آن تشکیل نشده است. "

رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی تهران نیز مهر ماه به ایسنا اعلام کرد که " اگر از ابتدا فرایند الحاق ایران به WTO براساس روال معمول خود انجام می‌شد و دولت در مسائل بین المللی ضعیف عمل نمی‌کرد باید حداکثر ظرف سه سال فرایند نهایی الحاق انجام می‌شد. "

اما به تازگی یک عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز با اشاره به اینکه وزیر صنعت، معدن و تجارت در اجلاس پارلمانی سازمان تجارت جهانی حضور خواهد داشت، گفت: موضوع پیوستن ایران به WTO در اجلاس پارلمانی سازمان تجارت جهانی مطرح و درباره آن بحثو تبادل نظر خواهد شد.

ناصر سودانی با اشاره به اینکه به منظور شرکت در اجلاس پارلمانی سازمان تجارت جهانی به همراه نعمت زاده به اندونزی سفر خواهد کرد، گفت: این اجلاس دوم دسامبر افتتاح و ۵ دسامبر پایان می یابد.

وی با بیان اینکه نعمت زاده به همراه هیئتی به منظور شرکت در این اجلاس به اندونزی سفر می کند، گفت: این اجلاس کمیته هایی دارد که ریاست دو کمیته بر عهده ایران است. در این اجلاس درباره موضوعات متنوعی تبادل نظر می شود که یکی از آنها پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی است.

باید دید با توجه به توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ که در آن بر رفع تدریجی تحریم ها تاکید شده و فضای مثبت ایجاد شده در دیپلماسی خارجی آیا بالاخره دولت یازدهم می تواند طلسم انتظار بیش از یک دهه ای ایران برای الحاق به سازمان جهانی تجارت را بشکند یا خیر.