موضوع افزايش استفاده مسافران از ناوگان عمومي حمل و نقل جادهاي پس از اجراي قانون هدفمندسازي يارانهها امري بديهي است.

قطعاً با افزایش قیمت سوخت و به دنبال آن هزینه‌بر بودن استفاده از حمل و نقل شخصی، ترافیک جاده‌ها به دلیل کاهش استفاده از این نوع وسایل نقلیه، کاهش می‌یابد و حمل و نقل شخصی جای خود را به حمل و نقل عمومی می‌دهد.

به گزارش فارس، اما میزان افزایش قیمت بلیت اتوبوس و دیگر وسایل حمل و نقل عمومی جاده ای نظیر مینی‌بوس و سواری کرایه پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها موضوعی بود که ما را بر آن داشت تا به سراغ مدیرکل دفتر حمل و نقل مسافر سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراجع پاسخگو درباره حمل و نقل عمومی مسافری جاده‌ای برویم و از وی هر چند کوتاه درباره میزان و نحوه افزایش قیمت بلیت انواع وسایل حمل و نقل عمومی جاده‌ای پس از هدفمندی یارانه‌ها جویا شویم.

همان طور که می‌دانید قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها و آزاد‌سازی نرخ‌ها در آینده نزدیک اجرا خواهد شد و آزاد شدن قیمت سوخت مردم را به سمت استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی سوق می‌دهد؛ با توجه به عملکرد ناوگان فعال موجود در کشور، میزان افزایش استفاده و استقبال از حمل و نقل عمومی جاده‌ای را پس از اجرای این قانون چگونه ارزیابی می‌کنید؟

باقرجوان: در حال حاضر ناوگان اتوبوسی و سواری کرایه کشور ناوگانی مناسب، مطلوب و قابل توجهی است و آرامش و راحتی مسافر در سفر با این ناوگان کاملأ نمود دارد اما قطعأ پس از هدفمند‌سازی یارانه‌ها، مردم بیشتر به سمت ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای روی خواهند آورد؛ علت این که استقبال از این نوع ناوگان در حال حاضر با توجه به میزان جمعیت کشور چندان مطلوب نیست این است که قیمت پایین سوخت، مردم را به استفاده از حمل و نقل شخصی تشویق ‌کرده است زیرا با قیمت‌های کنونی سوخت، استفاده از وسایل نقلیه شخصی مقرون به صرفه به نظر می‌رسد در حالی که باید عکس این عمل اتفاق بیفتد بدان معنی که لازم است در راستای افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی، این سیستم جابه‌جایی ارزان و هزینه جابه‌جایی با حمل و نقل شخصی بالا باشد.

قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها نیز بر این امر تأکید دارد یعنی باید حمل و نقل عمومی ارزان ترویج پیدا کند و حمل و نقل شخصی هم پرهزینه باشد تا هر فردی قصد استفاده از حمل و نقل شخصی را داشت هزینه‌های آن را نیز متحمل شود؛ قطعا با توجه به شرایط مذکور، توسعه زیرساخت‌ها، نحوه ارایه خدمات و مدیریت بر خدمات در حمل و نقل عمومی جاده‌ای پس از هدفمندسازی یارانه‌ها به گونه‌ای خواهد بود که این حمل و نقل وضعیت مناسب‌تری نسبت به قبل را تجربه خواهد کرد.


ارزیابی شما از میزان کنونی قیمت بلیت اتوبوس در سیستم حمل و نقل عمومی جاده‌ای چیست؟
باقرجوان: در ناوگان اتوبوس عادی از سال ۱۳۸۲ قیمت تکلیفی ۴۴ ریال برای هر نفر _ کیلومتر در حال اجرا است که این مورد موجب شده است سطح خدمات در این نوع ناوگان نسبت به دیگر وسایل نقلیه عمومی جاده‌ای پایین‌تر باشد؛ طبعأ هرچه قیمت بلیت در ناوگان پایین‌تر و تکلیفی باشد، سطح خدمات نیز کاهش می‌یابد؛ البته منظور از ناوگان عادی، ‌ناوگان دارای عمر بالای ۱۰ سال است، ‌هر اتوبوسی که سن آن از ۱۰ سال عبور کند، نرخ بلیت آن همانند ناوگان عادی محاسبه می‌شود.

در حال حاضر میزان قیمت بلیت اتوبوس‌های عادی و مینی‌بوس‌ها بنا به گفته خودتان پایین است، قبل از اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها برنامه‌ای برای افزایش قیمت بلیت دارید؟
باقرجوان: هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت نداریم؛ طبق هدف گذاری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تا زمانی که ناگزیر نباشیم قیمت‌ها را افزایش نمی‌دهیم و صرفأ در حالتی که ناگزیر از ایجاد تغییرات باشیم، با بررسی دقیق جوانب کار، بر اساس نشست‌های مشترک تغییراتی به عمل خواهد آمد.
تأکید می‌کنم پس از هدفمندسازی یارانه‌ها رغبت برای استفاده از حمل و نقل عمومی افزایش خواهد یافت یعنی بیشتر در نظر داریم بهره‌وری این بخش را بالا ببریم تا به اهداف خود در حمل و نقل عمومی دست یابیم حتی ممکن است در برخی موارد قیمت‌ها نیز افزایش نیابد.
برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته است تا مشخص شود که نحوه افزایش قیمت بلیت پس از هدفمندی یارانه‌ها به چه طریق اجرایی شود؛ در این باره مدل‌های گوناگون افزایش قیمت بلیت ناوگان بررسی شده است تا تغییری منطقی و اصولی پس از اجرای هدفمند‌ی یارانه‌ها در بخش قیمت جا‌به‌جایی در حمل و نقل عمومی جاده‌ای صورت گیرد.


در برنامه‌ریزی‌ها و مطالعات انجام شده سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای آیا رقم و درصدی برای میزان افزایش قیمت بلیت ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای پس از پیاده شدن قانون آزادسازی قیمت‌ها مشخص شده است؟
باقرجوان: اجرای هدفمند‌سازی یارانه در هر صورت تغییراتی را در نرخ سوخت وسایل نقلیه اعمال خواهد کرد اگرچه در قانون هدفمندی یارانه‌ها، ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای اعم از بار و مسافر از یارانه نقدی در بخش سوخت بهره‌مند خواهد شد اما بالأخره قیمت‌های بلیت و هزینه‌های جا‌به‌جایی مقداری تغییر پیدا خواهد کرد.

هنوز میزان افزایش قیمت‌ها بیان نشده اما طبق نظریات مختلفی که از سوی مسئولان مطرح شده است می‌توان گفت پس از اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها به طور متوسط حدود ۲۰ الی ۲۲ درصد افزایش قیمت بلیت را در بخش حمل و نقل عمومی جاده‌ای تجربه خواهیم کرد؛ البته این میزان افزایش قیمت بدان دلیل است که در سال‌های گذشته سعی شده بود از افزایش نرخ بلیت جلوگیری شود که در این باره می‌توان گفت در بخش ناوگان اتوبوسی عادی از سال ۱۳۸۲ هیچگونه افزایش نرخ بلیتی صورت نگرفته و قیمت‌ها تقریبا همان قیمت‌های اواخر سال ۸۲ است.

درباره نحوه بررسی میزان افزایش قیمت بلیت و زمان اجرای آن پس از هدفمند‌سازی یارانه ها نیز توضیحاتی ارائه دهید.
باقر جوان: در این باره تفاهم‌نامه‌ای با " سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان " در حال انعقاد است مبنی بر اینکه این سازمان همکاری کند تا قیمت‌های مترتب بر حمل یا مؤلفه‌های تأثیر‌گذار بر حمل و نقل عمومی، تغییرات چندانی نداشته باشد به ازای این مورد هم بدان دلیل که سرمایه‌گذار حمل و نقل عمومی جاده‌ای بخش غیردولتی است و دولت تاثیری بر این بخش ندارد، بخش غیردولتی یا حمل و نقل عمومی تعهد داده است که افزایش و نوسانات چشمگیری در قیمت بلیت پس از هدفمندسازی ایجاد نشود البته به شرط اینکه مؤلفه‌های تأثیر‌گذار بر حمل و نقل نظیر قطعات فنی وسیله نقلیه، روغن، لاستیک و از این قبیل افزایش قیمت نداشته باشند زیرا اگر موارد مذکور به صورت تصاعدی دچار افزایش قیمت شوند، به دنبال آن افزایش قیمت بلیت ناوگان نیز قابل پیش‌بینی نیست.

در راستای همین تغییرات نامحسوسی که ممکن است در قیمت کالاهای مرتبط با وسایل حمل و نقل عمومی جاده‌ای پس از پیاده شدن قانون هدفمندسازی یارانه‌ها اتفاق بیفتد، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در حال انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان است تا این سازمان از هر دو طرف حمایت کند بدین ترتیب که مؤلفه‌های تاثیر‌گذار بر قیمت خدمات حمل پس از هدفمندسازی دچار افزایش قیمت نامتناسب نشوند و از آن طرف هم ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای موظف شده است در بخش قیمت‌های حمل، تعدیل های لازم را انجام دهد.

مطمئنا اگر بهرهوري ناوگان حمل و نقل عمومي جادهاي بالا رود و استفاده بهينه و حداكثري از ظرفيت ناوگان صورت گيرد، در برخي موارد قطعأ قيمتهاي بليت از قيمتهاي موجود نيز كمتر خواهد شد زيرا وقتي ميزان استقبال كنندگان افزايش مييابد، ناوگان با ظرفيت كامل تردد ميكند و يك وسيله نقليه كه روزانه يك سرويس انجام ميداد با افزايش راننده تعداد سرويسهاي روزانه خود را افزايش مي دهد و بهرهوري وسيله نقليه بالا خواهد رفت بنابراين حتي با كاهش نرخ بليت نيز جابهجايي مسافران توجيه مالي خواهد داشت. يكي از مواردي كه بر نرخ خدمات حمل تاثيرگذار است تعداد جابهجاييهاست يعني متوسطي از تعداد جابهجاييهاي سالانه در تغييرات بر نرخ يك مؤلفه و آيتم تاثيرگذار است.