پایگاه اینترنتی جئوپولیتیکال مانیتور در گزارشی به قلم "عمر ماوجی" نوشت: زمانیکه از سیاست‌های نفتی اوپک سخن به میان می‌آید، کمتر کسی است که منکر نقش کلیدی و تاثیرگذار عربستان در پیشبرد اهداف این سازمان نفتی شود. عربستان با تولید روزانه 10 میلیون بشکه نفت، بزرگترین تولیدکننده اوپک محسوب می‌شود بطوریکه تولیدات این کشور معادل با مجموع تولیدات نفتی عراق، ایران و کویت است.
نمودار زیر نشان دهنده سهم تولیدات نفتی هر یک از کشورهای عضو اوپک است:
لازم به یادآوری نیست که عربستان به طور غیررسمی نقش ریاست مطلق را در اوپک ایفا می‌کند. سیاست‌های نفتی عربستان به شکل مستقیم بر سیاست‌های کلان اوپک تاثیر می‌گذارد و در جلسات این سازمان نفتی، تصمیم‌گیری‌ها بر اساس همین سیاست‌گذاری‌های عربستان اتخاذ می‌شوند.
در شرایطی که عربستان تلاش می‌کند با محدودسازی تولیدات نفتی، بهای طلای سیاه را بهبود بخشد، اعضای فعال اوپک که آماده افزایش تولیدات هستند، احتمالا تغییراتی در قدرت و نقش راهبردی اوپک اعمال می‌کنند. باتوجه به اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، این کشور نه تنها نتوانست در سالهای گذشته نفت خود را به اروپا و آمریکا صادر کند؛ بلکه حجم صادرات نفتی ایران به مقاصد آسیایی مانند چین، هند و ژاپن نیز به شدت کاهش یافت.
جدول زیر نشان دهنده حجم صادرات نفتی ایران به کشورهای مختلف پیش از اعمال تحریم‌ها و پس از آن است:
تحریم‌های اقتصادی ایران پس از امضای توافق هسته‌ای لغو شد؛ اما حجم تولیدات نفتی این کشور هنوز هم کمتر از عربستان و یا عراق است. درحالیکه عربستان و عراق از سال 2010 تولیدات نفتی خود را به ترتیب 15 و 90 درصد افزایش دادند، ایران با کاهش 17 درصدی حجم تولیدات مواجه شد. این بدان معناست که نه تنها ایران سهم خود از حضور در بازارهای نفت را جهان را تا حد چشمگیری از دست داد؛ بلکه در بازه زمانی سالهای 2011 تا 2014 که بهای نفت در بالاترین سطح قرار داشت نتوانست از آن سودی ببرد.
نمودار زیر نشان دهنده تغییرات تولیدات نفتی برای سه کشور عربستان، عراق و ایران در سالهای 2010 تا 2016 است و خط مشکی نوسان بهای نفت برنت را نشان می‌دهد:
در رقابت بر سر داشتن سهم بیشتر از بازارهای جهانی، ایران به دلیل پشت سر گذاشتن سالها تحریم اقتصادی، بر افزایش تولیدات خود تاکید می‌کند. بخش اصلی نزاع بر سر تصاحب سهم بیشتر از بازارهای نفتی به 4 بخش کلیدی اتحادیه اروپا، چین، ژاپن و هند مربوط می‌شود زیرا این مناطق مصرف‌کننده 36 درصد از مجموع تولیدات نفتی جهان هستند. تحریم‌های اقتصادی علیه ایران موجب شده بود این کشور نتواند در صادرات نفتی با دیگر رقبای خود در سازمان اوپک رقابت کند. همین موضوع به عربستان فرصت داد تا از حضور در بازار اتحادیه اروپا، چین، هند و ژاپن نهایت بهره را ببرد. عراق نیز از این قاعده مستثنی نبود و صادرات نفت خود را به اتحادیه اروپا از 3 درصد به 7.5 درصد و صادرات به چین را از 4.7 درصد به 9.7 درصد افزایش داد.
نمودار زیر نشان می‌دهد 3 عضو اصلی اوپک شامل عراق، ایران و عربستان چه سهمی از صادرات نفت به اتحادیه اروپا، چین، هند و زاپن را داشتند:
درپی توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها علیه ایران، این کشور خود را آماده بازگشت قدرتمندانه به بازارهای نفتی جهان می‌کند. ایران درهای پروژه‌های نفت و گاز این کشور را به روی سرمایه‌گذاران خارجی گشود و با اجرای طرح‌هایی در زمینه گسترش حوزه‌های نفتی تلاش می‌کند جایگاه واقعی خود را در اوپک بازیابد.
این موضوع علاوه بر اینکه موجب می‌شود جایگاه ایران رد بازارهای جهانی تغییر کند، موجب متزلزل شدن نقش راهبردی عربستان در اوپک نیز می‌شود. شرکت ملی نفت ایران نوامبر 2015 (آبان 94) مدل جدیدی از قرارداد را به سرمایه‌گذاران خارجی ارائه کرد که اعتباری 20 سال دارد و شرکت‌های خارجی را نیز در سود اکتشافات نفتی سهیم می‌کند. ایران قادر است با به روز رسانی تجهیزات نفتی و گسترش عملیات اکتشاف در میادین نفت و گاز این کشور، زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد عراق را در حجم تولیدات نفتی پشت سر بگذارد. افزایش تولیدات نفتی ایران به این کشور امکان اعمال نظرات بیشتر را در تعیین سیاست‌های نفتی اوپک می‌دهد و مانعی جدی بر سر راه ادامه سلطه عربستان بر این سازمان نفتی خواهد بود.
نمودار زیر نشان دهنده کشورهایی با بیشترین حجم ذخایر نفتی در جهان است. ستون‌های سبز رنگ سه کشور نخست اوپک با بیشترین ذخایر نفتی را نشان می‌دهد:
