به گزارش خبرنگار اقتصادی افکار نیوز «برنامه جریان» با موضوع «مناطق آزاد»، شب گذشته از شبکه سه سیما به روی آنتن رفت.
در این برنامه حسن حسینی شاهرودی، دبیر اول کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: عملکرد مناطق آزاد در یک پازل اقتصادی ملی تعریف می‌شود و نمی‌توان آن را جدا از اقتصاد کشور دانست. معمولا مناطق آزاد، پیشانی ورودی کشور برای رشد اقتصادی در نظر گرفته می‌شوند یعنی آنها را به صورت پایلوت در نظر گرفته که اگر اقدامات انجام شده به خوبی در این مناطق پاسخ داد، آنها را در سرزمین اصلی اجرا کنند.
به گفته وی متاسفانه از ابتدای تشکیل مناطق آزاد از سال72 تا به امروز که سه بار این قانون تمدید شده، هنوز نتوانسته‌ایم یک منطقه‌ای را به عنوان الگو پایلوت در نظر بگیریم و بیان کنیم اقتصاد کشور باید از این پایلوت تبعیت کند. این پایلوت هیچ نسبتی با مناطق آزاد جهان همچون سنگاپور، مالزی، آلمان، امارات، کشورهای آسیایی و اروپایی ندارد.
این نماینده مجلس وجود این مسائل را دلیلی می‌داند بر اینکه مناطق آزاد به اهداف خود نرسیده‌اند و مشکلات زیادی در مسیرشان وجود داشته است و اینگونه ادامه داد: یکی از این مشکلات قانون است و قانون کلی بوده و در مقررات و فرآیندها اشتباه کردیم؛ علاوه بر اینها، استراتژی مشخصی برای این مناطق نداشتیم تا دولت‌ها و نیز مسئولین مرتبط با این حوزه بتوانند در یک بازه زمانی پازل موجود را به خوبی چیده و پایلوت‌ها را اجرایی کنند.
***از فلسفه وجودی مناطق آزاد فاصله گرفتیم
حسینی شاهرودی گفت: تسریع در امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات، کالای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی از جمله مواردی است که با توجه به آنها به دولت اجازه داده شده تا مناطق آزاد را ایجاد کند، اما از فلسفه وجودی و قانون این مناطق بسیار دور افتاده‌ایم.
وی به واردات کالاهای لوکس و غیرضروری از این مناطق به کشور اشاره کرد و اظهار داشت: با این کار در نقطه مقابل اقتصاد مقاومتی قرار داریم و مشاهده می‌کنیم تولید کشور زمین‌گیر شده و به شدت آسیب دیده است؛ این امر نه تنها نقطه مقابل اشتغال است بلکه رشد اقتصادی منفی را برای کشور به دنبال خواهد داشت.
حسینی شاهرودی با اشاره به اینکه مخالف واردات خودرو به کشور نیستیم اما باید دید الویت‌ها چیست، گفت: در شرایط بسیار سختی که برای جابجایی ارز و مبالغ ناشی از فروش نفت به کشور مواجه هستیم، چگونه است که این مبالغ از درآمدهای ارزی کشور صرف واردات کالاهای غیرضرور و لوکس می‌شود؟
***سهم 11درصدی مناطق آزاد از تولید
به گفته وی در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی آمده است «انتقال فن‌آوری‌های پیشرفته» و «گسترش و تسهیل تولید» را در این مناطق داشته باشیم اما متاسفانه تنها 11درصد از فعالیت مناطق آزاد در مسیر تولید قرار گرفته و مابقی در مسیر خدمات و تجارت است.
حسینی شاهرودی گفت: مجلس تا کنون هیچ نقش نظارتی بر عملکرد مناطق آزاد نداشته است، چراکه این دبیرخانه، هیئت امنایی اداره می‌شد و هیچ وزیری مسئولیت را به عهده نمی‌گرفت و مسئولیت متوجه رئیس جمهور بود، طبیعتا ما هم به عنوان نمایندگان مجلس اجازه سوال از هیچ وزیری را نداشتیم.
وی اضافه کرد: در قانون برنامه ششم توسعه آمده است دبیرخانه و کلیه فعالیت‌هایش به وزارت اقتصاد و دارایی منتقل شود و وزیر اقتصاد پاسخگوی دستگاه‌های نظارتی از جمله مجلس باشد که طی نامه‌ای از سوی مجلس به ریاست جمهوری داده شد و ایشان این ماده قانونی را به وزارت اقتصاد ابلاغ کردند و این کار عملیاتی و اجرایی شد.
نماینده مردم شاهرود در مجلس شورای اسلامی افزود: این کار هم از باب نظارتی و هم از باب اینکه از نظر حوزه تخصصی خود ورود پیدا کرده، یک گام مثبت است و می‌تواند تدبیر لازم را برای مناطق آزاد داشته باشد.
***قاچاق در مناطق آزاد
وی گفت: چند ماه پیش به همراه اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس عازم خوزستان شدیم و به هدف بازدید مناطق آزاد اروند سوار یک ته‌لنجی شدیم و طول اروند را طی کردیم؛ در این بین مشاهده در کشور عراق کشتی‌ها و لنج‌های متعددی در فاو پهلو گرفته بودند اما طرف ما بسیار آرام و بی سر و صدا بود.
این نماینده مجلس افزود: وقتی وارد بندر اروند که جزئی از مناطق آزاد اروند است، شدیم یکی از مشکلات جدی که بیان شد، این بود که مجوز واردات نداریم و فقط بایستی صادرات انجام دهیم.
حسینی شاهرودی اینگونه ادامه داد: در این سفر به یکی از بنادر سر زدیم و مشاهده کردیم که یک کشتی در آنچا پهلو گرفته و روی آن هم پوشیده شده بود؛ وقتی روی آن را کنار زدیم متوجه شدیم که پر از کالاهای خارجی است و بیان کردند اینها ته‌لنجی است؛ یعنی یک لنج به همراه بیش از 250تن کالا در آنجا پهلو گرفته بود که از منظر ما قاچاق رسمی است.
وی در ادامه اظهار داشت: ما از فلسفه مناطق آزاد به شدت دور شدیم چراکه قرار نبود مناطق آزاد ایجاد شود تا واردات آزاد شود.
حسینی شاهرودی در پاسخ به این پرسش که آیا با افزایش تعداد مناطق آزاد موافق هستید یا خیر، گفت: خیر، اصلا موافق نیستم و معتقدم که تنها باید یک یا دو منطقه به عنوان پایلوت مناطق آزاد اجرا کنیم.
* سه راهکار حل معضل مناطق آزاد
وی «حذف مناطق فاقد توجیه»، «ادامه فعالیت مناطق به شرط اصلاح قانون» و نیز «تنظیم مقررات و امتیازات متناسب با اهداف تخصصی هر منطقه» را سه راهکار اصلی برای حل معضلات مناطق آزاد برشمرد.
این نماینده مجلس عنوان کرد: از میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در کل کشور، تنها 3درصد آن مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد است؛ در حالی که این عدد برای مناطق آزاد کشور فیلیپین به 85درصد می‌رسد؛ این نشان می‌دهد که اراده قوی و استراتژی مشخصی در این باره وجود ندارد.
حسینی شاهرودی گفت: اعداد متفاوتی از 2میلیارد دلار تا 4میلیارد دلار برای آن گفته می‌شود اما باید توجه داشت که متاسفانه در مناطق آزاد هیچ دستگاه نظارتی نظارت نداشته تا آمار دقیقی ارائه شود؛ در واقع قالب آمار از دبیرخانه مناطق آزاد داده می‌شود.
وی در خصوص سرنوشت 8منطقه آزادی که قرار است به مناطق آزاد اضافه شوند، گفت: در این خصوص منتظر دولت هستیم چراکه لایحه نقص داشت. در این باره قانون مناطق آزاد بیان می‌کند که باید حدود و ثغور و جغرافیا مشخص باشد اما تنها نام آنها برده شده و حدود و ثغور مشخص نیست.
این نماینده مجلس ادامه داد: بعد از آنکه لایحه ایجاد 8منطقه آزاد جدید به مجلس داده شد، مخالفت جدی با گسترش داشتیم و بندهای بسیار زیادی را بر قانون تعبیه کردیم اما هنوز به صحن مجلس نرفته و در کمیسیون مشغول بازبینی است.
حسینی شاهرودی گفت: یک نکته اساسی در این باره این است که زیرساخت‌ها به عهده دولت گذاشته شده و گفته نشده مناطق آزاد با فروش زمین و دریافت عوارض از واردات کالا بهترین مشوق برای تجار است تا از مناطق آزاد کالا وارد کنند؛ ما این را حذف کردیم، حق دریافت عوارض و فروش زمین را وجود ندارد و دولت باید زیرساخت‌ها را تعریف کند.
