در دنیای امروز همه‌چیز به سمت هوشمند شدن پیش می‌رود. روندی که تکنولوژی اصلی‌ترین نقش را در آن بازی می‌کند. حتما تا‌به‌حال درباره‌ی خانه‌های هوشمند شنیده‌اید اما مدرسه هوشمند چیست؟ همانطورکه می‌توان حدس زد در این مدارس، تکنولوژی بسیار بیشتر از مدارس عادی در فرآیند آموزش وارد شده و وظایفی را به عهده می‌گیرد.
چگونگی این ادغام را در این مقاله موردبررسی قرار خواهیم داد. اهمیت آشنایی با ویژگی‌های یک مدرسه هوشمند از آن روست که هم‌اکنون نیز پای چنین مدارسی به سیستم آموزشی کشور باز شده و در آینده نیز فرزندان ما احتمالا در آنها تحصیل خواهند کرد. با ما همراه شده و با شکل و شمایل بیشتر مدارس در سال‌های پیش رو، آشنا شوید. همچنین میتوانید با مراجعه به سایت علامه طباطبایی با یکی از بهترین مدارس هوشمند در شهر تهران آشنا شوید.
تعریف مدرسه هوشمند و ویژگی های آن
مدرسه هوشمند یا Smart School مدرسه‌ای است که در آن از انواع تکنولوژی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای پیشبرد اهداف آموزشی استفاده می‌شود. اینترنت پرسرعت، کامپیوتر، تجهیزات واقعیت افزوده و مجازی و انواع ماژول‌های هوشمند ازجمله تجهیزاتی هستند که در این مدارس می‌بینیم. زیرساخت‌های نرم مدارس هوشمند نیز از نرم‌افزارهای مدیریت آموزش یا LMS، نرم‌افزارهای آموزشی و آموزش آنلاین، برنامه‌های ارتباطی و غیره تشکیل شده است.
هدف اصلی مدارس هوشمند، تحول تجربه‌ی یادگیری و نه لزوما مواد درسی و آموزشی است. در حقیقت در این مدارس، دانش‌آموزان مطالب را به شیوه‌ای متفاوت نسبت به مدارس عادی فرا می‌گیرند. در این مسیر، آنها جوانب تازه‌ای از مواد درسی خود را کشف می‌کنند که صرفا از طریق آموزش سنتی و کتاب‌محور میسر نبود. تعامل بیشتر، لذت‌بخش‌تر و عمیق‌تر با درس، مدرسه، مدرس و دیگر دانش‌آموزان اهدافی هستند که یک مدرسه هوشمند به دنبال آن است.
المان های یک مدرسه هوشمند
از مهم‌ترین مشخصه‌های یک مدرسه هوشمند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخته‌های وایت‌برد هوشمند و تعاملی. روی این تخته‌ها مدرس می‌تواند درس خود را ارائه دهد. از سوی دیگر، دانش‌آموزان نیز از طریق رابط‌های دیجیتال خود مانند لپ‌تاپ، کامپیوتر یا گوشی تلفن همراه می‌توانند با این تخته کار کنند و مطالب خود را به اشتراک بگذارند.
- سیستم‌های ارتباطی مبتنی بر ابر مجازی. در یک مدرسه هوشمند همه‌ی کلاس‌ها لزوما حضوری نیستند. سیستم‌های ارتباط کلاودبیس به مدرسه امکان برگزاری کلاس‌های مجازی را می‌دهند. این سیستم‌ها مجهز به امکاناتی مانند تخته وایت‌برد، حضور و غیاب، چت متنی، به اشتراک‌گذاری و فایل و غیره هستند.
- محتوای الکترونیک. در یک کلاس هوشمند منابع به کتاب‌های کاغذی محدود نمی‌شوند. دانش‌آموزان معمولا روی کامپیوترهای‌شان کتاب‌های الکترونیک، انواع ویدئوی آموزشی، فلش‌کارت، فایل‌های صوتی و تصویری دارند که با استفاده از آنها می‌توانند تعاملی چندحسی با محتوای درسی خود داشته باشند.
فراهم‌آوری این المان‌ها در درجه‌ی اول نیازمند اینترنت پرسرعت، شبکه‌سازی و امکانات سخت‌افزاری مانند کامپیوتر و غیره است. در کشور ما نیز برخی مدارس تا حد خوبی هوشمند شده‌اند و در این مسیر قدم گذاشته‌اند. به‌عنوان مثال مجتمع علامه طباطبایی قدم‌های مثبتی در این زمینه برداشته است. این مجتمع ده شعبه در تمامی مقاطع پایه‌ها در سطح شهر تهران دارد.
مزایای مدرسه هوشمند در مقایسه با مدارس عادی
اما هوشمندسازی مدارس چه مزایای ملموسی با خود در پی دارد؟ در این بخش چهار مورد از مزایای این مدارس را مرور می‌کنیم.
دسترسی آسان به اطلاعات
سهولت دسترسی و استفاده از منابع آموزشی، مهم‌ترین مزیت مدرسه هوشمند در مقایسه با مدارس عادی است. به‌عنوان مثال، درحالی‌که برای استفاده از کتاب‌های کتابخانه‌ی یک مدرسه‌ی عادی، دانش‌آموز باید حتما حضورا به کتابخانه مراجعه کند و کتاب فیزیکی را تحویل بگیرد؛ کتابخانه‌ی مجازی یک مدرسه هوشمند، طی چند ثانیه نسخه‌ی الکترونیک همان کتاب را با کیفیت عالی در اختیار او قرار می‌دهد.
همچنین سیستم‌های آموزشی مدارس هوشمند، منابع درسی را در مخزن خود بارگذاری کرده و در اختیار دانش‌آموزان برای استفاده قرار می‌دهند. دسترسی به این منابع در هر ساعت از شبانه‌روز میسر است. مدرسان نیز می‌توانند همواره منابع خود را به‌روزرسانی کنند و بدون نگرانی از بابت دسترسی همه‌ی دانش‌آموزان آنها را با چند کلیک منتشر کنند.
فراهم آوری بستر آموزش خلاقانه
در مدارس حضوری، مدرسان به‌ناچار از شیوه‌های آموزشی سنتی و کم‌بازدهی استفاده می‌کنند که محدود به امکاناتی پیش‌پاافتاده هستند. اما برای به‌کارگیری شیوه‌های آموزشی خلاقانه‌ی فراگیرمحور، تعاملی، گروهی و غیره، به امکانات پیشرفته‌تری نیاز است که مدارس هوشمند فراهم می‌کنند. به‌عنوان مثال مدیران و مدرسان دبیرستان پسرانه شریعتی علامه طباطبایی از پیشگامان شیوه‌های آموزشی نوین با هدف پرورش خلاقیت دانش‌آموزان هستند. آنها برای دستیابی به این هدف، مدرسه خود را به امکانات آموزش هوشمند مجهز کرده‌اند.
توزیع عادلانه امکانات آموزشی و دسترسی به یادگیری
یکی از مهم‌ترین مزایای آموزش هوشمند، دسترسی عادلانه‌ی همه‌ی افراد به آموزش است. یک مدرسه‌ی هوشمند در نگاه اول لوکس به‌نظر می‌رسد که شاید همه‌ی افراد امکان ثبت نام در آن را نداشته باشند. اما در سال‌های آینده، قطعا آنها به مدل اصلی آموزش در بسیاری از نقاط دنیا تبدیل می‌شوند که با حذف بسیاری از هزینه‌های آموزش حضوری حتی مقرون‌به‌صرفه‌تر نیز خواهند بود. به همین دلیل است که دولت‌های کشورهای درحال‌توسعه مانند هند نگاه ویژه‌ای به مدارس هوشمند پیدا کرده‌اند. این مدارس، با فراهم‌آوری آموزش مجازی، ظرفیت خدمات‌دهی هر واحد آموزشی را بالا برده و آموزش باکیفیت را حتی به مناطق محروم نیز می‌برند.
افزایش جذابیت آموزش
یکی مشکلات آموزش سنتی، عدم جذابیت محیط‌های آموزشی برای دانش‌آموزان است. آموزش هوشمند، مدرسه را تبدیل به مکانی جذاب برای کودکان و نوجوانان در گروه‌های سنی مختلف می‌کند. به‌خصوص زمانی‌که مدرس از شیوه‌های آموزشی جذاب بازی‌محور یا گروهی استفاده می‌کند، این جذابیت بیشتر می‌شود. محتوای دیجیتال، فعالیت بیشتر دانش‌آموز در کلاس و تعامل او با تکنولوژی‌های جدید و آنچه شاید بیرون از مدرسه در اختیار نداشته باشد، همگی آموزش و مدرسه را برای او جذاب می‌کنند.
سخن آخر درباره مدرسه هوشمند
تمامی مزایا و اهدافی که برای هوشمندسازی مدارس ذکر کردیم به بهبود بازدهی این مدارس منجر می‌شوند. آمارهای بسیاری نشان می‌دهند که دانش‌آموزان در چنین مدارس یادگیری بهتری دارند. هوشمندسازی همچنین به سهولت بیشتر و بهبود کیفیت مدیریت مدرسه نیز منجر می‌شود. نظارت بر عملکرد مدرسان و دانش‌آموزان در چنین مدارسی با دقت و کیفیت بیشتری همراه است. کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی، استرالیا، ژاپن و سنگاپور از پیشگامان مدارس هوشمند در دنیا هستند.
