ایران به طور سنتی همواره شریک تجاری اقتصادهای غربی بوده است. ایران حتی پس از انقلاب نیز بیشتر بر تجارت با غرب متکی بوده است. با این وجود در سال های اخیر تحریم‌های سخت غرب بر اقتصاد ایران و افزایش شرکای تجاری شرقی مسیر تجارت این کشور را تغییر داده است.
به گزارشافکارنیوز، المانیتور در گزارشی می نویسد: واقعیت آن است که موفقیت صادرات ایران ناشی از توسعه پتانسیل این کشور در صادرات غیرنفتی است. در واقع دولت تصمیم گرفته بین صادرات غیرنفتی و واردات کشور تعادل برقرار کند. هرچند باید اعتراف کرد که صادرات غیرنفتی نظیر سیمان و محصولات پتروشیمی نیز تا بخشی وابسته به موجود بودن انر‍ژی ارزان در کشور است، با این وجود کشور در حال ترویج صادرات غیرنفتی برای کاهش وابستگی به درآمد حاصل از صادرات نفتی است.
با در نظر گرفتن صادرات نفت و گاز، ایران در حال تولید مازاد تجاری است که کمک می‌کند اقتصاد، پس از سال ها سیاست‌های اقتصادی و تجاری شکست‌خورده دولت احمدی‌نژاد، تعادل جدیدی را بازیابد. با اینکه تحریم‌های بانکی از بازگشت درآمدهای نفتی جلوگیری می‌کند، ایران مکانیسم‌های جدیدی را ایجاد کرده است تا این درآمدها را بازگرداند و اقتصاد خود را ارتقاء دهد.
در دهه ۱۹۹۰، در دوران سازندگی پس از جنگ، ایران سیاست خارجی و اقتصادی متمایل به اروپا را در پیش گرفت که بیشتر بر اتحادیه اروپا و به ویژه آلمان تمرکز داشت. به مدت ۱۵ سال آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران بود و پس از آن ژاپن، ایتالیا و فرانسه در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
بن‌بست هسته‌ای ایران و تحریم‌ها باعثشد که تجارت این کشور به تدریج با غرب کم شود. این روند با رشد تجارت میان ایران و شرکای آسیاسی نظیر چین و هند توام شد. اگر به آمار رسمی سه ماهه اول تقویم ایران نگاه کنیم ۷۵ درصد تجارت این کشور با کشورهای آسیایی بوده و ۲۵ درصد با بقیه دنیا.
رشد ادامه‌دار تجارت با شرکای آسیایی به این واقعیت نیز مربوط می‌شود که همان کشورها، نظیر چین، هند، ژاپن و کره جنوبی، خریداران اصلی نفت خام ایران هستند.
در حال حاضر بیشترین واردات ایران خودرو، تلفن همراه، سیگار، تجهیزات پزشکی، تجهیزات صنعتی، جو و گندم است که بیشتر آن از کشورهای چین، ترکیه، امارات متحده عربی، آلمان، سوئیس و کره جنوبی وارد می‌شود. بیشترین اقلام صادراتی مواد نفتی، محصولات میعانی گاز، محصولات پتروشیمی، کنسانتره سنگ آهن، سیمان و قیر است.
امارات متحده یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران برای صادرات و واردات است چون بسیاری از شرکت های اروپایی و آسیایی از امارات و بخصوص دبی، به عنوان مکانی برای صادرات دوباره کالا به ایران استفاده می‌کنند. بعلاوه تاجران مستقر در دبی بازیگران اصلی مدیریت صادرات بین‌المللی ایران در مورد محصولات پتروشیمی و نفتی هستند.
دولت آینده روحانی سیاست‌ها و ابتکارهای جدیدی خواهد داشت و تلاش خواهد کرد از طریق مذاکرات خلاق هسته‌ای برخی از تحریم‌های ایران را کاهش دهد تا شرایط بالقوه برای احیای تجارت ایران و اروپا در زمینه‌هایی که مشمول تحریم‌های خارجی نشده فراهم شود، مثل تجهیزات دارویی و پزشکی که البته همه این امور وابسته به نتایج مذاکرات هسته‌ای است.
بسیاری از تجار و مسئولان دولتی از افزایش حضور شركتها و محصولات آسیایی در بازار ایران راضی نیستند. آنها میگویند كیفیت این محصولات پایین است و هزینه ها را برای اقتصاد ایران افزایش میدهد و این كشور باید به دنبال یافتن راههایی برای بازگشت به روابط تجاری با كشورهای توسعهیافته باشد.
