«سلطان» سایه توافقات هسته ایران و غرب چه کسی بود؟
گروه بین الملل:

درست بعد از حصول توافق هسته ای در ژنو، آسوشیتدپرس مدعی شد که ۸مذاکره محرمانه ایران و آمریکا در این توافق نقش مهمی داشته است. حتی گفته شد که عصبانیت فرانسوی ها نیز از همین مذاکرات محرمانه بوده است.

به گزارشافکارنیوز، آسوشیتد پرس ادعا کرده بود این دیدارهای محرمانه در عمان برگزار شده بود. این ادعاهای آسوشیتدپرس با واکنش مقامات ایرانی روبرو شد و مسئولان کشورمان هرگونه دیدار محرمانه با آمریکایی ها را تکذیب کردند. اما با اینحال پس لرزه های این خبر در رسانه های غربی اداامه دارد. فارین پالیسی می نویسد: در چند هفته گذشته توجه جهان به هتل لوکس ژنو معطوف شده بود، محلی که مذاکره کنندگان غربی و همتایان ایرانیشان در جستجوی راهی برای پایان دادن به رویارویی های برنامه هسته ای ایران بودند. اما اقدام اصلی در ۳۰۰۰مایل دورتر یعنی در مسقط عمان انجام شده بود.

با میانجی گری های سلطان قابوس بن سعید، حاکم عمان، دیپلمات های آمریکایی از سال ۲۰۱۱ در دیدارهایی مخفیانه با تیم دیپلمات های ایرانی به بحثدر مورد کشیدن ترمز برنامه هسته ای ایران نشستند. درحالیکه به نظر می رسد مذاکرات ژنو با اتفاق نظر تمامی مذاکره کنندگان غربی حاصل شده است که میخ این مذاکرات در مسقط و به دور از چشم کنجکاو رسانه های بین المللی کوبیده شده بود.

این داستان(مذاکرات محرمانه در کشور کمتر شناخته شده خاورمیانه که با تولید کندرهای معطر شناخته شده ا ست) را باید به عنوان یکی از تحولات دیپلماتیک در حافظه تاریخ به ثبت رساند. این معامله هسته ای شاید تعجب آور نباشد اما در کانون مذاکره کسی نقش بازی کرد که چوپان این توافق بود.

رابرت کاپلان، قابوس را «مهمترین رهبر دنیوی و بهترین و آگاه ترین رهبر جهان عرب» توصیف می کند. رهبر نادر جهان، بسیار آرام و مباشری شایسته برای ملت کوچک خاورمیانه ای خود است. او در بریتانیا تحصیل کرده است.

قابوس هشتمین نفر از نسل خاندان پادشاهی عمان است. قابوس پدر ارتجاعی خود را در یک کودتای بدون خونریزی در سال ۱۹۷۰ سرنگون کرد. از آن زمان بود که او نقش عمان را به یکی از کلیدی ترین بازیگران جهان تغییر داد. یکی از نمونه های این موضوع، حفظ روابط خوب با واشنگتن است. طبق اسناد منتشر شده ویکی لیکس در سال ۲۰۰۹، قابوس خدمت قابل توجهی را تحت عنوان سازمان دهنده و تامین محل ملاقات آمریکایی ها در زمانی که خواهان ملاقات با ایرانی ها باشند، ارائه داد. توافقات اخیر ژنو نشان داد که سیاستمدار کمترشناخته شده می تواند بهترین ابزار برای دستیابی به یک موفقیت بزرگ باشد.

قابوس سابقه های خوب دیگری را نیز دارد. او در سال ۲۰۱۱، به آزادی سه کوهنورد دستگیر شده در ایران کمک زیادی کرد. سلطان ثابت کرد که او مردی است که می تواند نتایج را به ارمغان آورد. همچنین در تابستان گذشته بود که شایعات از نقش سلطان عمان در مذاکرات هسته ای ایران که در سطحی جدید شروع می شد، حکایت داشت. مذاکراتی که از ماه مارس آغاز شد، با گروه دیپلمات های سطح متوسط کلید خورد و درآخر نیز دیپلمات های سطح بالایی توسط باراک اوباما برای این منظور منصوب شدند.

قابوس مرد شناخته نشده، ضعیف و با ریش های نقره ای رنگ منظم به سیاست محتاطانه و مدل حسابگر در سیاست خارجی شناخته شده است. در جهانی که ایران و ایالات متحده آمریکا کناره های متضاد حلقه هستند، عمان بی طرف باقی مانده است و رهبرش با هر دوی این مخالفان با خنده ای گسترده عکس می گیرد؛ چه با رییس جمهور ایران، حسن روحانی و چه با هیلاری کلینتون. در سال ۱۹۷۹ عمان تنها دولت عربی بود که پیمان صلح مصر با اسرائیل را به رسمیت شناخت و در یک سال بعد، به توافق با آمریکایی ها دست یافت؛ توافقی که درطی آن کشتی ها و هواپیماهای آمریکایی به سیستم نظامی عمان اضافه می شد. با همه اینها قابوس موفق شد تا به عنوان موثرترین واسطه ایران باقی بماند.

سردبیر سابق بخش خاورمیانه گاردین می نویسد: ابتذال دوبی و تندروی ایران در سبک قابوس نیست. او در عوض با رفتار آرام خود سعی بر حرکت در سیاست های خاورمیانه را داشته است. کاپلان می گوید: هر دو جناح فلسطین و اسرائیل به خوبی می دانند که قابوس از دیدگاه ها و نارضایتی های آنها به خوبی آگاه است.

قابوس گرچه نظام آموزش و پرورش را بهبود داده است، نسبت به گسترش حقوق زنان تلاش کرد و مقررات حفاظت از محیط زیست را در کشورش اجرا کرد اما مطبوعات دارای آزادی بسیار محدودی هستند و هیچ آزادی برای فعالیت انجمن ها وجود ندارد. او قدرت خود را در کشور حفظ کرده است تا از وقوع بهار عربی در عمان جلوگیری کند.

عمان در حال حاضر با مشکلی جدی روبروست. قابوس ۷۳ ساله مجرد و بدون وارثاست. فقدان یک جانشین تردیدها درباره ادامه حیات رژیم فعلی را افزایش داده است.

اماراتی ها از موضع بی طرف قابوس نسبت به قابوس ناراحت بودند و این موضوع همیشه برای آنها سوال بود. اکنون اماراتی ها جواب سوال خود را گرفته اند.