به گزارش افکارنیوز، «باراک اوباما» پس از ۲روز توقف در فیلیپین و دیدار با مقام های سیاسی و نیز سربازان آمریکایی حاضر در قلمرو این کشور، نهم اردیبهشت ماه به سفر یک هفته ای خود در آسیا پایان داد.
اوباما سفر خود را چهارشنبه هفته گذشته از ژاپن آغاز کرد و سپس به دیدار مقام های کره جنوبی و مالزی رفت.
رییس جمهوری آمریکا هشتم اردیبهشت در آخرین گام از این سفر دیپلماتیک وارد «مانیل» پایتخت فیلیپین شد تا با اعلان پشتیبانی از این دوست منطقه ای، زمینه های گسترش روابط نظامی و به دنبال آن افزایش حضور نیروها و تجهیزات رزمی آمریکا در منطقه را فراهم آورد.
از دید شماری از تحلیلگران، مهمترین دستاورد سفر آسیایی اوباما توافق ۱۰ ساله امنیتی بود که در آستانه ورود رییس جمهوری آمریکا به فیلیپین، میان مقام های ۲ کشور امضا شد.
بر پایه این توافق امنیتی که «فیلیپ گولدبرگ» سفیر آمریکا در مانیل و «ولتیر گازمن» وزیر دفاع فیلیپین، آن را امضا کردند، شمار نیروهای رزمی آمریکا در فیلیپین به طور دوره ای افزایش می یابد و هواپیماها و کشتی های نظامی بیشتری از ارتش آمریکا در پایگاه های تعیین شده مستقر خواهند شد.
** اهداف و پیامدهای سفر اوباما به منطقه
ناظران هدف اصلی آمریکا از تقویت حضور نظامی در منطقه را مهار قدرت فزاینده چین قلمداد می کنند؛ کشوری که در سال های گذشته به دلیل هماوردی های راهبردی با آمریکا و اختلاف های سرزمینی با دوستان واشنگتن در حوزه آسیا - اقیانوس آرام، به کانون نگرانی مقام های کاخ سفید تبدیل شده است.
آمریکا همزمان با پیشبرد برنامه های نظامی - امنیتی در منطقه، افزایش پیوندهای سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی با کشورهای حوزه آسیا - اقیانوس آرام را در دستور کار فعالیت های دیپلماتیک خود قرار داده است.
از مهمترین نمودهای تلاش واشنگتن برای تقویت تعاملات سیاسی و اقتصادی، می توان به پیگیری گفت و گوهای مربوط به «پیمان مشارکت ترانس پاسیفیک» با هدف گسترش بازرگانی کشورهای پیرامون اقیانوس آرام اشاره کرد.
در این پیوند، اوباما در مالزی و ژاپن به عنوان ۲کشور عضو موافقت نامه مشارکت «ترانس پاسیفیک» کوشید زمینه های پیاده سازی پیمان یاد شده را فراهم آورد. البته به باور بسیاری از رسانه ها و ناظران، اختلاف ها و شکاف های بسیار میان آمریکا و کشورهای آسیایی در موضوع هایی چون تعرفه های تجاری سبب شد اوباما در سفر آسیایی خود نتواند به اهداف مورد نظر دست یابد.
با توجه به آنچه گفته شد و از دید بسیاری از صاحبنظران، مهمترین کارکرد سفر رییس جمهوری آمریکا به چهار کشور آسیایی، اطمینان بخشی واشنگتن به متحدان منطقه ای در زمینه پشتیبانی سیاسی - نظامی در برابر ادعاهای سرزمینی پکن و برخوردهای احتمالی آینده، تلاش برای کاهش اختلاف ها و ایجاد هماهنگی میان دوستان آسیایی و نیز زمینه سازی گسترش حضور نظامی در حوزه آسیا - اقیانوس آرام بوده است.
به باور کارشناسان، این دست پویایی های دیپلماتیک آمریکا در منطقه، پیامدهای بلندمدتی چون افزایش شکاف ها و جدی تر شدن هماوردی کشورهای منطقه با پکن به دنبال خواهد داشت.
این در حالی است که رهبران واشنگتن هدف خود از افزایش حضور نظامی در منطقه را کمک به برقراری امنیت و ثبات در حوزه آسیا - اقیانوس آرام اعلام می کنند.
اوباما پس از امضای موافقت نامه امنیتی تازه با فیلیپین اظهار داشت: آمریکا به دنبال رویارویی با چین یا مهار این کشور نیست. همچنین واشنگتن روابط سازنده ای با پکن دارد.
با این همه، رییس جمهوری آمریکا تاکید کرد «تعهد این کشور به پشتیبانی از فیلیپین خدشه ناپذیر خواهد بود. همچنین قوانین بین المللی باید مورد احترام باشند و آزادی دریانوردی و تجارت نباید با مانعی روبرو شود».
همچنین اوباما تصریح کرد: چالش های منطقه ای باید به شیوه های مسالمت آمیز و به دور از خشونت حل و فصل شوند.
به باور ناظران، این سخنان رییس جمهوری آمریکا به طور غیرمستقیم هشداری به چین در مورد پرونده اختلاف این کشور با فیلیپین به شمار می رود.
در پی افزایش تنش ها میان چین و فیلیپین بر سر حوزه دریایی مورد اختلاف در دریای چین جنوبی، ماه گذشته مقام های مانیل از پکن به دادگاه بین المللی لاهه شکایت کردند تا این مرجع قضایی بین المللی به پرونده اختلاف سرزمینی ۲ کشور رسیدگی کند.
سفر اوباما به آسیا برای اعلان پشتیبانی آمریکا از دوستان منطقه ای و نیز زمینه سازی گسترش حضور نظامی این کشور در منطقه، افزون بر برانگیختن حساسیت و نگرانی رهبران پکن در روزهای گذشته تنش هایی را نیز به دنبال داشته است.
به گفته برخی مقام های اطلاعاتی و امنیتی کره جنوبی، در آستانه سفر اوباما به منطقه نشانه هایی از تدارک کره شمالی برای انجام آزمایش اتمی تازه پدیدار شد.
هر چند رهبران پیونگ یانگ همزمان با حضور رییس جمهوری آمریکا در شرق آسیا، دست به چنین اقدامی نزدند، اما پس از خروج اوباما از شبه جزیره، شدیدترین حمله ی خود را متوجه رهبران سئول ساختند؛ حمله یی که به گفته مقام های سئول تاکنون بی سابقه بوده و با استفاده از ادبیاتی «غیر قابل بیان» صورت گرفته است.
افزون بر این موضع گیری ها، رهبران پیونگ یانگ اعلام کردند در غرب شبه جزیره کره و پیرامون جزایر مورد اختلاف با سئول، به تمرینی نظامی(مانور) با مهمات واقعی دست خواهند زد.
تمرین های نظامی از این دست، پیش از این با بر جای گذاشتن شماری کشته و زخمی در چارچوب اقدام های واکنشی پیونگ یانگ، به تشدید تنش ها در شبه جزیره انجامیده بود.
**آمریکا و حرکت به سوی تشدید هماوردی با چین
تحلیلگران مسایل راهبردی با توجه به حجم و اهمیت روابط تجاری، مالی و اقتصادی واشنگتن و پکن، تعاملات ۲ کشور را بسیار حساس توصیف می کنند. با وجود این، رشد روزافزون قدرت و جایگاه منطقه ای و بین المللی چین، هماوردی پکن و واشنگتن را ناگزیر می سازد.
در این پیوند، ۲ کشور با توجه به اهداف و منافع متعارض منطقه ای و بین المللی، موقعیت یکدیگر را به چالش و در چشم انداز تحولات آتی حوزه آسیا - اقیانوس آرام، طرحی از هماوردی و رقابت تنگاتنگ را به تصویر کشیده اند.
اعلان راهبرد نظامی آمریکا در پایان سال ۲۰۱۱ میلادی(دی ماه ۱۳۹۰ خورشیدی) سبب شد تمرکز و توجه ویژه رهبران واشنگتن به ترتیبات امنیتی شرق آسیا، بیش از پیش آشکار شود؛ راهبردی که برنامه ریزی برای گسیل نزدیک به ۶۰ درصد ناوگان و ماشین نظامی دریایی آمریکا به منطقه را سبب شد.
این در حالی است که ژاپن و کره جنوبی میزبان بزرگ ترین پایگاه های نظامی آمریکا در جهان هستند که به ترتیب نزدیک ۴۷ هزار و ۲۸ هزار نیروی رزمی را در خود دارند.
افزون بر کره جنوبی و ژاپن، در سال های گذشته کشورهایی چون استرالیا به زمره واگذارکنندگان پایگاه های نظامی به آمریکا پیوسته اند. بر پایه توافق امنیتی سال ۱۳۹۱ اوباما و «جولیا گیلارد» نخست وزیر استرالیا، نزدیک ۲ هزار و ۵۰۰ نیروی آمریکایی به شکل دوره ای در پایگاه نظامی منطقه «داروین» استرالیا استقرار می یابند.
هر چند در آخرین سال های سده گذشته، پایگاه های نظامی آمریکا در فیلیپین برچیده شد، اما چرخش راهبردی آمریکا از نیمکره غربی به سمت شرق سبب شد واشنگتن در سال ۱۳۹۱ بار دیگر اجازه یابد در قلمرو فیلیپین نیروها و تجهیزات نظامی خود را مستقر کند.
البته با توجه به بایسته های قانون اساسی فیلیپین، مقام های این کشور از اعطای پایگاه های نظامی دایمی به کشورهای خارجی منع شده اند و به این سبب در توافق نظامی - امنیتی آمریکا و فیلیپین، پایگاه های نظامی موقتی واگذار شده اند.
به جز کشورهای یاد شده، سنگاپور نیز در سال های گذشته به کشتی های جنگی آمریکا اجازه کناره گیری در بنادر و بهره جویی از برخی امکانات دریایی خود را داده است.
به نظر می رسد با توجه به آن چه گفته شد، آمریکا با جدیت هدف ایجاد یک نوار امنیتی گرداگرد چین را دنبال می کند؛ هدفی که نگرانی رهبران پکن را برانگیخته و آنان را به واکنش واداشته است.
در چنین فضایی، رشد ملی گرایی و گرایش رهبران توکیو به افزایش توان نظامی به عنوان پشتوانه ای برای حل و فصل اختلاف های سرزمینی با چین و حتی روسیه، بر نگرانی رهبران پکن افزوده و بر تنش های منطقه ای دامن زده است.
در برابر، چینی ها در سال های گذشته تمرکز ویژه ای بر تقویت قدرت نظامی داشته اند تا بتوانند در ترتیبات امنیتی منطقه، توازنی به سود خود پدید آورند.
افزایش بودجه نظامی چین و گذشتن هزینه های نظامی این کشور از مرز یکصد میلیارد دلار در چند سال گذشته، از نمودهای تمرکز ویژه رهبران پکن به تقویت توان نظامی بوده است.
با توجه به آنچه گفته شد، تاکید رهبران آمریکا بر خدشه دار نشدن تعهد این کشور نسبت به پشتیبانی از متحدان منطقه ای در برابر هر گونه اعمال زور و اقدام یکجانبه در زمینه ادعاهای سرزمینی، بر رقابت های نظامی در شرق آسیا دامن زده است که با وجود وابستگی دوسویه چین و آمریکا در زمینه تجارت و همکاری های اقتصادی و مالی، این ۲ قدرت را در عرصه هماوردی سیاسی و نظامی - امنیتی بیش از پیش رو در روی یکدیگر قرار خواهد داد.
