عبدالباری عطوان نویسنده سرشنان عرب و سردبیر پایگاه اینترنتی رای الیوم معتقد است، آمریکا از احتمال وقوع جنگ میان روسیه و ترکیه نگران است، از این رو باید دید آیا این نگرانی های آمریکا واقعا موجه است ؟ و چرا باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا با مجهز شدن مخالفان نظام سوریه به موشک های ضد هواپیما از سوی عربستان سعودی مخالف است ؟ و سناریوی کردها که مایه بیم و نگرانی رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه شده واقعا چیست ؟
وضعی که خشم رهبران ائتلاف عربستان سعودی و ترکیه را برضد آمریکا پدید آورده، نه تنها آمیخته ای از نا امیدی این ائتلاف در قبال واشنگتن را نشان می دهد، بلکه این اوضاع می تواند چکیده ای از تحولات جاری در صحنه سوریه را نشان دهد، البته حتی می توان گفت، این اوضاع می تواند نشان دهنده تحولاتی باشد، که تمام خاورمیانه را دربر خواهد گرفت، و این نشانه ها حکایت از تحولاتی بسیار خطرناک دارد، تحولاتی که مرحله آتی را دربر خواهد گرفت، و تا حدودی می تواند وحشتناک هم باشد و اخبار غافلگیر کننده نه چندان خوشی را به همراه خواهد داشت، که حتی می توان گفت این خبرها دردناک هم خواهند بود.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه از حمایت‌های آمریکا از واحدهای حمایت خلق کُرد که از سوی ترکیه یک گروه تروریستی تلقی می‌شود، خشمگین است و زمانی این خشم اردوغان دو چندان شد که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا داستان ترکیه را مورد شک و تردید قرار داد، چرا که دولت ترکیه این گروه کُرد شبه نظامی را متهم به دست داشتن در انفجارهای انتحاری روز چهارشنبه گذشته در آنکارا می کرد، انفجارهایی که دستکم 28 کشته برجای گذاشت و یک منطقه را در نزدیکی پارلمان و یک پایگاه نظامی وابسته به ارتش ترکیه را هدف قرار داد.
***
هم اکنون رهبری عربستان سعودی هم خشمگین است، بلکه حتی شراره های پلیدی هم از چشمان عربستان می بارد، چرا که از آمادگی خود حتی برای اعزام نیروی زمینی برای نبرد با داعش در سوریه خبرداده بود، مشروط بر این که این نیروها تحت فرماندهی آمریکا اقدام کنند، این پیشنهاد بی سابقه سعودی ها با سردی آمریکایی مواجه شد و در یک پاسخ تحریک کننده آمریکایی چنین گفته شد : " خیر ممنونیم .. بخاطر شما حاضر نیستیم با روسیه درگیر جنگ شویم .. بفرمایید و خودتان این نیروها را اعزام کنید و فرماندهی آنها را به دست بگیرید و نتایج و تبعات این اقدام را هم پذیرا باشید ".
از این رو این رهبری سعودی برای نشان دادن نا امیدی خود از موضع آمریکا موضعی جلو تر را از خود نشان داد، و از آمادگی خود برای دست زدن به اقدامی دیگر خبر داد، این بار سعودی ها از تصمیم خود برای مجهز کردن گروه های معارض مسلح سوریه به موشک های ضد هواپیما خبر دادند، سعودی‌ها از این طریق تلاش می کنند، موازنه قدرت را در زمین جنگ تغییر دهند، موازنه‌ای که در طول دو ماه اخیر که به نفع نظام سوریه تغییر یافته می خواهند اکنون آن را دگرگون کنند.
اما این بار پاسخ آمریکایی ها به سرعت به سعودی ها رسید، .. خداوند به سعی و تلاش شما اجر دهد .. اما مبادا چنین کاری کنید، چرا که سوریه افغانستان نیست، و این موشک ها در واقع موشک های ما هستند، و به موجب قرارداد فروش این تسلیحات به شما، هرگز اجازه واگذاری این سلاح را به طرف سوم بدون کسب اجازه ما را ندارید، از این رو می توان گفت عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی، بعد از این پاسخ آمریکایی زبان در دهان گرفت.
البته گمان می رود وزیر امور خارجه آمریکا اکنون به دنبال سخنان تند جدید دیگری است، چرا که اکنون می توان گفت، دیگر وی هیچ چیزی در آستین ندارد، تا جایی که سخنانش همه پیرامون موضوعات نفتی شده است و حتی به موضوع روند جنگ در یمن می پردازد، این در حالی است که هر دوی این مطالب جزو تخصص های مسئولیت وی به شمار نمی آیند.
این ناامیدی ترکیه و عربستان سعودی به صورت طبیعی می تواند بر گروه های مسلح معارض سوری بازتاب منفی داشته باشد، چرا که همین ائتلاف از این مخالفان حمایت می کند، این سستی و نا امیدی مخالفان سوریه را می توان به صورت واضح و عیان در موضع اخیر ریاض حجاب رئیس هیئت عالی نظارت بر مذاکرات ( که معلوم نیست کجاست ؟ ) به وضوح مشاهده کرد، وی گفته معارضان آمادگی خود را برای قبول آتش بس اعلام می کنند، یا حتی گفته حاضرند برای مدت سه هفته آتش بس اجرا کنند، این درحالی است که هیچ کس از وی چنین مساله ای نخواسته بود، از بد حادثه حتی می توان گفت مذاکراتی هم که قرار بود، بین روس ها و آمریکایی ها در ژنو برگزار شود، تا درباره آتش بس در سوریه توافق کنند، به تعویق افتاده و هیچ موعد جدیدی برای آن تعیین نشده است..
علت تعویق این دیدار هنوز معلوم نیست، اما می توان حدس زد به تاکید ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه مربوط می شود، آن زمان که سخنگی رسمی وی گفت، جنگنده ها و نیروهای نظامی روسیه به مبارزه با تروریسم به صورت بی وقفه ادامه خواهند داد و مذاکرات و آتش بس به معنی توقف نبرد با گروه های تروریستی نخواهد بود، چرا که این گروه ها بخشی از توافق آتش بس به شمار نمی آیند.
جنگی که همه از آن ترس وواهمه دارند و برای جلوگیری از وقوع آن در غرب هزاران حساب و بررسی صورت گرفته، جنگی قابل پیش بینی است و ممکن است این نبرد در هر لحظه ای میان روسیه و ترکیه آغاز شود، مساله ای که باعث شد تا باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا شخصا با رجب طیب اردوغان همتای ترکیه ای خود تلفنی تماس بگیرد و از وی خواست ضمن خویشتنداری آرامش را برقرار سازد.
البته حتی ممکن است رئیس جمهوری آمریکا به اردوغان گفته باشد که اگر این جنگ را آغاز کنی انتظار این را نداشته باش که ناتو از ترکیه در این جنگ حمایت کند و ترکیه در این نبرد تنها خواهد بود، همچنین اوباما به صورت همزمان با ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی تلفنی گفت‌وگو کرد و همان خواسته ای که به اردوغان گفته بود، با این دومی هم مطرح کرد، اوباما به صراحت به این دو نفر اعلام کرد، آمریکا حاضر نیست به باتلاق جنگ در سوریه کشیده شود.
اگر آمریکا در این جنگ شرکت کند، جنگ جهانی سومی آغاز خواهد شد، چرا که ارزش سوریه برای آمریکا از اوکراین بیشتر نیست، آن چشم آبی هایی سفید پوست، بلکه حتی باید گفت خیلی سفید پوست.
آن چه باعث شده اردوغان رئیس جمهوری ترکیه حاضر به قبول آن نباشد و نمی خواهد به آن تن دهد، این مساله است که آمریکا درصدد تغییر توافقنامه سایکس بیکو است، واشنگتن درصدد حل نواقص موجود در این تفاهمنامه است، چرا که اگر در تفاهمنامه نخست شرایط به گونه ای بود تا رژیم اسرائیل به وجود آید، اکنون با تغییر آن تفاهمنامه آمریکا درصدد ایجاد اتحاد نظام فدرالی برای کُردهاست، نظامی در تمام طول مرزهای ترکیه تا این که به عراق و دیاربکر برسد، چرا که کُردها از نظر آمریکا همپیمانان راهبردی به شما می آیند و در تمام جنگ‌های آمریکا شرکت داشتند، حتی در جنگ برای سرنگونی نظام صدام هم شرکت داشتند، اکنون هم در جنگ با داعش با آمریکا همپیمان هستند.
اکنون نقش ترکیه برای آمریکا در مبارزه با خطر کمونیسم روسیه با شکل گیری پیمان ناتو از بین رفته است، حال که این خطر از بین رفته آرزوی امپراطوری در ترکیه هم ساقط شده است، و پیمان ورشو هم به تاریخ پیوسته است.
***
راه حل سیاسی برای بحران سوریه تبدیل به بخار شده است و تلاش برای سرنگونی نظام و رئیس جمهوری سوریه هم عقب نشینی بزرگی را شاهد بوده است، اگر نگوییم تمام این تلاش ها همه به شکست انجامیده، سیاست مهار آمریکایی هم درهم شکست، تردیدهای آمریکایی جوی از خلأ سیاسی و نظامی بزرگی را بوجود آورد.
معتقد نیستیم که آمریکا مخالف جنگ بین ترکیه و روسیه باشد، حتی اگر بگوییم آمریکا در آرزوی وقوع چنین جنگی است، گزافه نگفته ایم، چرا که این امر برای واشنگتن به مثابه ضعیف شدن دو دشمن آمریکاست، یا به عبارتی تضعیف دو نیروی غیر دوست است، یکی از آنها قدرت جهانی است و دیگری کشوری که داعیه دار قدرت اسلامی است، کشوری که تمام خط قرمزهای غربی را نادیده گرفته است، و اکنون در آرزوی پرپایی مجدد خلافت عثمانی است، عثمانی که نیروهایشان تا قلب وین رسیده بودند.
اکنون اردوغان رئیس جمهوری ترکیه تهدید می کند که پایگاه هوایی انجرلیک را بر روی آمریکایی ها خواهد بست و آمریکا را ناگزیر به انتخاب بین ترکیه و کُردها ساخته است، همین مساله نشان از ترس و واهمه آنکارا دارد، چرا که غرب اصلا مایل به چنین انتخاب و مقایسه ای نیست، از این رو اگر غرب ناگزیر به انتخاب بین این دو گزینه شود، کُردها را بر می گزیند.
آیا همین غرب نبود، که اسرائیل را بر 22 کشور نفت خیر که بخش اعظم ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند، برگزید، یعنی بیش از 400 میلیون شهروند را نادیده گرفت.
روزهای آتی خطرناک هستند .. روند تنش در منطقه رو به افزایش لجام گسیخته ای است و جنگ بین ترکیه و روسیه به مثابه بزرگ ترین بمب زمانداری است که در آستانه انفجار قرار دارد .. انفجاری که چهره ترکیه و سرنوشت آن را تغییر خواهد داد و به دلیل شدت این واقعه چهره منطقه دگرگون خواهد شد.
