در شرایطی بی‌سابقه از سال 2003 تا کنون، دولت عراق با وجود وضعیت داخلی پر تنش، ابتکار عمل را به دست گرفت و بحران به وجود آمده میان اربیل و بغداد بر سر کرکوک را مدیریت کرد.
روزنامه لبنانی «الاخبار» در یادداشتی با تیتر «بغداد جدایی‌طلبان را محاصره می‌کند» به قلم «نور أیوب» نوشت که اگر مسعود بارزانی خطای جدایی‌طلبی را مرتکب نمی‌شد و ایران و ترکیه برای مقابله با آن همسو نمی‌شدند، این عملیات تمیز و بی‌نقص کرکوک از سوی بغداد را شاهد نبودیم. اما تمامی شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بغداد با همکاری میدانی تهران توانست موفقیت بزرگی را برای خود ثبت کند. امروز جدایی‌طلبان محاصره شده‌اند و ساختار رهبری کردی همانند دوره برگزاری همهپرسی چندان مستحکم و متحد نیست. پیشروی‌های جاری نیروهای عراقی و پیشروی‌هایی که در روزهای آینده بیشتر نیز خواهد شد، بیانگر میزان توانایی بغداد و سایر همسایگان عراق برای مقابله با هرگونه اقدام جدایی‌طلبانه بارزانی و ...است.
در ادامه این یادداشت آمده است که شهر کرکوک به آغوش بغداد بازگشت و پرچم عراق بر فراز ساختمان استانداری آن برافراشته شد. اخبار جاری کرکوک به ویژه طی چند ساعت اخیر بیانگر میزان تحول در موفقیت بغداد است. دولتی که چندین سال است که چهره آن یک دولت مرکزی شبه مفلوج تحت تاثیر اختلافات منطقه‌ای و داعش بود و علاوه بر آن، فرصت‌طلبان منطقه کردستان از زمان حمله آمریکا تا به امروز در حال سوء استفاده از ضعف بغداد بودند تا حضور جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی خود را توسعه دهند. طی 48 ساعت گذشته، اوضاع تغییر کرد. دولت با همکاری الحشد الشعبی که میزان ایفای نقش آن در آینده مشخص است، یک ابتکار عمل نظامی از خود نشان داد و موفق شد که رکن اصلی نتایج همهپرسی استقلال کردستان را هدف قرار دهد و در عین با استفاده از مخالفت‌های ایران و ترکیه با همهپرسی همه چیز را در حمله به کرکوک به نفع خود تمام کند.
به همین دلیل نیز تحلیل‌گران می‌گویند که اگر اقدام جدای‌طلبانیه مسعود بارزانی رئیس منطقه کردستان صورت نمی‌گرفت، کرکوک و سایر مناطق مورد منازعه هنوز در قبضه قدرت نیروهای پیشمرگه بود. اما وی و برخی سران کرد بر همهپرسی و نتایج آن پافشاری کردند که نتیجه آن مقابله حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق با حمایت بین‌المللی و منطقه‌ای بود که قواد درگیری خاص خود را برای اربیل داشت و وی بدون اینکه در دام بارزانی بیفتد.
بارزانی می خواست که نیروهای عراقی را به درگیری از پیش‌مشخص شده‌ای در زمان و مکانی خاص بکشاند تا در خلال این منازعه، مجوز رسمیت جدایی اربیل را از جامعه بین‌الملل بگیرد. به گفته منابع عالی‌رتبه عراقی، این اقدام با آمریکا، فرانسه، عربستان و امارات هماهنگ شده بود. بنا بر این گزارش، بارزانی پس از اعلام نتایج همهپرسی درباره جدایی از عراق، شتابزده عمل کرد تا در صورت روی دادن درگیری؛ آتش آن دامن‌گیر استانهای دیالی، صلاح‌الدین، کرکوک، اربیل و نینوی شود و از این رهگذر، اربیل نیز از جامعه بین‌الملل بخواهد تا از کردها در قبال کشتار جمعی و نسل کشی با اعلام موجودیت کشور کُردی، حمایت کند.
در ادامه این یادداشت به مسئله اختلافات داخلی میان دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و دموکراتیک کردستان پرداخته می‌شود و نگارنده می‌نویسد: عقب‌نشینی نیروهای اتحادیه میهنی حاضر در پیشمرگه از میدان‌های نفتی و تاسیسات حیاتی در کرکوک بیانگر آن است که جبهه داخلی کردی، مانند گذشته نیست. بحران همهپرسی و بازپس‌گیری اداره کرکوک موجب صعود جریان‌های کردی معارض این دو حزب شده است. منابع کردی در این‌باره می‌گویند که این بحران، پایگاه مردمی بارزانی را سست کرد. وی از دیروز در تثبیت جایگاهش به عنوان فرد محقق کننده رویای تشکیل کشور مستقل کردی، شکست خورده است و در داخل حزبش نیز مدام گفته می‌شود که وی در تصمیم‌گیری‌هایش به طور انفرادی اقدام می‌کند و بدون بررسی عواقب و بهایی که ممکن است کُردها بپردازند، با بغداد به مقابله برخاسته است. اما متضرر دوم، حزب اتحادیه میهنی است که پس از درگذشت «جلال طالبانی» دبیرکل خود تلاش داشت تا جایگاهش را تقویت کند. منابع آگاه و بلندپایه در این حزب می‌گویند که در کنفرانس دو روز پیش در شهر «دوکان» واقع در سلیمانیه که با حضور فواد معصوم و بارزانی برگزار شد، برخی از رهبران این حزب دچار دو دستگی شدند برخی همسو با بارزانی شدند و برخی دیگر موج مخالف او را انتخاب کردند.
درباره روابط میان احزاب کردی نیز، تحولات دو روز گذشته اعتماد میان دو حزب دموکراتیک و اتحادیه میهنی را تضعیف کرد. بارزانی شماری از رهبران اتحادیه میهنی را به خیانت متهم کرد. تحلیل‌گران نیز بر این باورند که این شکاف در روابط احزاب کردی، امری است که بارزانی را تضعیف خواهد کرد به ویژه با تصمیم دولت فدرال عراق مبنی بر تعامل با سلیمانیه برای حل و فصل برخی مسائل و مشکلات موجود از جمله حقوق کارمندان، این مسئله پررنگ‌تر خواهد شد.
سوالی که در اینجا مطرح است این است که آیا بغداد به کرکوک بسنده خواهد کرد یا این درگیری و عقب‌نشینی ادامه خواهد داشت؟ منابع آگاه سیاسی و نظامی عراقی می‌گویند که فرصت کنونی می‌تواند موجب تحقق اهدافی شود که تاکنون بسیار دشوار بوده است. استراترژی عبادی در ادامه این بحران مبتنی بر درهم شکستن کردها و تعامل با بخش بخش آنها بود. هدف اول، محاصره بارزانی و طرح جدایی‌طلبانه او و ممانعت از فکر کردن به این مسئله در آینده نزدیک بود، هدف دوم، بازپس‌گیری مناطق مورد منازعه از سوی نیروهای عراقی و هدف سوم دادن پیام داخلی و خارجی به طرف‌هایی مشخص مبنی بر این بود که عراق همچنان یک کشور واحد باقی خواهد ماند و اجازه تجزیه رانمی دهد. هرچند که بغداد رویکرد آتی خود را مشخص نمی‌کند اما بر اساس اطلاعات و تحولات جاری، بارزانی در نهایت این بحران، در اربیل محاصره خواهد شد.
