نان از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در سفره ایرانیان داشته و به نوعی قوت غالب محسوب شده است. فرهنگ نان را می‌توان از تنوع آن در شکل پخت به خوبی مشاهده کرد. همچنین به هر خطه از کشور که سر بزنید خواهید دید هر کدام نان مخصوص به خود را دارند. نان و فرهنگ استفاده آن نه‌تنها با فرهنگ و سنت ایرانیان گره خورده است بلکه در روایات و احادیث دینی نیز از اهمیت این خوراکی با چهره‌ای تقدس گونه یاد شده‌است.
نان سنگک، نان لواش، نان تافتون و بربری پرمصرف‌ترین اشکال نان در کشور هستند که معمولا انتخاب ایرانیان یکی از همین چهار مورد است و باز به جرات می‌توان گفت در بین آنها نان سنگک از جایگاه خاصی برخوردار است.
در سال‌های اخیر اما این قوت غالب مورد سوءاستفاده از سوی افراد سودجو قرار گرفته و سلامت جامعه را به طور جدی به خطر انداخته است. جوش شیرین شاید متداول‌ترین افزودنی غیرمجاز در نان است که علاوه بر ایجاد سوءهاضمه و مشکلات گوارشی دیگر، باعث تجمع فلزات سنگین مانند جیوه و سرب در بدن می‌شود که خود می تواند باعث کم‌خونی و اختلالات روانی شود.
جوش شیرین در شیرینی پزی‌ها و صنایع غذایی دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که به اعتقاد برخی کارشناسان اگر به اندازه مجاز استفاده شود مشکل خاصی به وجود نمی‌آید.
پس از این افزودنی که هنوز معلوم نیست مجاز است یا غیرمجاز، پای یک ماده دیگر نیز به سفره غذایی ما باز شده‌است که طبق تحقیقات عمده استفاده آن در قند، نبات و البته نان است که این آخری بسیار خطرناک به‌نظر می‌رسد و زمزمه سرطان‌زا بودن آن نیز به گوش می‌رسد. بلانکیت یا همان جوهر قند ماده‌ای است که برای سفید شدن نان و کش آمدن آن و در نبات نیز برای شفافیت بهتر استفاده می‌شود.
این موضوع حیاتی و تکان‌دهنده باعث شد تا به طور اختصاصی به ابعاد و دلایل آن بپردازیم.
مصرف نان دارای جوهر قند سرطان‌زا است
معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: جوهر قند به‌هیچ عنوان یک ماده افزودنی مجاز در نان نیست بنابراین ترکیب آن با نان مشکلات بهداشتی و گوارشی به‌همراه خواهد داشت و وجود آن در نان تخلف محسوب می‌شود. البته واحدهای صنفی بطور مرتب کنترل می‌شوند و نمونه‌گیری از نانوایی‌ها صورت می‌گیرد و برای واحدهای متخلف در تعزیرات پرونده تشکیل شده و با آنها برخورد می‌شود.
دکتر صابری درباره استفاده برخی نانوایی‌ها از جوهر قند افزود: متاسفانه برخی سودجویان برای سفید کردن نان خود از این ماده استفاده می‌کنند امااین تخلف آن چنان رواج ندارد زیرا اجازه تهیه آرد خارج از استان نیز به نانوایی‌ها داده شده است و می‌توانند از کارخانه‌های مرغوب آرد خود را تهیه کنند. امیدواریم با اجرای این سیاست بتوانیم ریشه تخلفات نان را بخشکانیم.
افزودن جوش شیرین به نان و استفاده ازآن عوارض شدید گوارشی در پی دارد
وی درمورد سرطان‌زا بودن نان‌هایی که در آن از جوهر قند یا بلانکیت استفاده می‌شود اظهار کرد: شواهدی وجود دارد که مصرف این نوع نان در درازمدت باعث ایجاد سرطان دستگاه گوارشی می‌شود و این مسئله به لحاظ علمی اثبات شده‌است.
افزودن جوش شیرین به نان و استفاده ازآن عوارض شدید گوارشی در پی دارد که این کار در حوزه تخلفات نان محسوب می‌شود.درحال حاضر آراد غنی شده به نانوایی‌ها داده می‌شود و از طرفی روی عملکرد کارخانجات آرد نیز نظارت می‌شود.
صابری تاکید کرد: از جمله افزودنی‌هایی که باید در آرد وجود داشته باشد درصد مشخصی از سبوس است و با توجه به اهمیت نان به طور ویژه تحت نظارت قرار می‌گیرد تا کیفیت و شرایط بهداشتی مناسب در آن رعایت شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درمورد تشخیص نان مرغوب و نامرغوب نیز خاطرنشان کرد: علاوه بر ظاهر نان که نباید خمیر باشد و یا سوخته باشد و کش سانی مناسبی داشته باشد، مردم نباید از نان تیره رویگردان باشند زیرا تیرگی در نان نشان‌دهنده وجود سبوس در آن است و سبوس در رژیم غذایی موردنیاز بدن انسان است. از نظر علمی نیز ثابت شده‌است احتمال ابتلا به سرطان دستگاه گوارشی و وجود فیبر در بدن انسان نسبت معکوس وجود دارد و سبوس از این ماده ساخته شده‌است.
متاسفانه گمان مردم این‌است که نان تیره یعنی نان بد، درحالی‌که نان تیره سالم و مغذی است و باید تلاش کنیم تا فرهنگ مردم را به‌سمت استفاده از نان‌های سبوس‌دار سوق بدهیم و خود آنها مطالبه‌کننده نان مرغوب باشند.
استفاده از جوهر قند در نان هیچ توجیهی ندارد
رییس دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره موارد استفاده جوهرقند به خبرنگار مهر گفت: این ماده گوگرد آزاد می‌کند و به شدت اکسیدکننده است که در صنعت و برای رنگ‌بری درکاغذ و پارچه استفاده می‌شود. این ماده به مقدار خیلی جزئی در سیستم غذایی استفاده می‌شود که مجاز و یا غیرمجاز بودن آن همیشه دستخوش تغییر است و به همین خاطر هرچه استفاده از آن کمتر باشد بهتر است.
محمد صفریان افزود: در صنایع غذایی نیز عمده کاربرد آن در قندهای کله‌ای است و همان طور که می‌دانید قند از پختن چقندر قند حاصل می‌شود و در پخت‌های چندم آن که قند تیره می‌شود برای سفید شدن آن از بلانکیت یا همان جوهر قند استفاده می‌شود که گاهی اوقات مقدار آن به‌حدی زیاد است که ساختار اصلی قند از بین می‌رودهمچنین در نبات نیز اگر رنگش تیره شود برای شفاف شدن آن ممکن است استفاده شود.
وی درباره استفاده این ماده سرطان‌زا در نان تصریح کرد: در نان نیز تا وقتی خمیرمایه مرغوب و مفید و طبیعی داریم دلیلی برای استفاده از افزودنی‌های دیگر وجود ندارد زیرا جوهر قند بعلت داشتن گوگرد آسیب‌های مخاطی در روده ایجاد می‌کند.
در بازدید از ۱۳۰۰ نانوایی۵۵۷ پرونده تخلف تشکیل شد
مدیرکل تعزیرات حکومتی استان خراسان رضوی درمورد تخلفات نانوایی‌ها به خصوص استفاده از جوهر قند در نان سنگک و برخی دیگر از نان‌ها در تعدادی از واحدهای صنفی به خبرنگارمهر گفت: این اداره با همکاری سایر ارگان‌های مربوطه طرح‌های خوبی را به اجرا درآورده است که تنها در یک طرح، با بازدید از بیش از ۱۳۰۰ نانوایی،۵۵۷ پرونده تخلف تشکیل شد.
حمیدرضا کریم با اعلام کشف جوهرقند یا همان بلانکیت در برخی از واحدهای متخلف افزود: متاسفانه استفاده از این ماده سرطان‌زا و خطرناک در نان به خصوص نان سنگک صحت دارد و حتی برخی شیرینی فروشان و نبات فروشان برای خوش‌رنگ شدن تولیدات خود از آن استفاده می‌کنند.
وی به تخلفات دیگری که در نان رخ می‌دهد نیز اشاره کرد و اظهار کرد: کم‌فروشی، گران‌فروشی، استفاده از آرد نامرغوب و قاچاق آرد از دیگر تخلفات نانوایی‌ها است که تلاش کرده‌ایم با نظارت دقیق و برخورد قاطع آن را کاهش دهیم.
به‌سراغ یکی از نانوایی‌های مشهد در خیابان شهید فرامرزعباسی رفتیم و نظر وی را درباره مصرف جوهر قند در نان جویا شدیم.
یکی از کارکنان این نانوایی در پاسخ به این سوال که چرا نانوایی‌ها جوهر قند مصرف می‌کنند به خبرنگار مهرگفت: اگرچه در این نانوایی این اتفاق ناپسند انجام نمی شود اما این کار به خاطر این است که کارخانه ها برای سود بیشتر از گندم‌های بی‌کیفیت استفاده می‌کنند و خمیر این نوع گندم‌ها سفت می‌شود، نانوا مجبور می‌شود به خمیر جوهر قند اضافه کند تا نرم و خوش پخت شوند و نان باکیفت‌تر به نظر برسد تا مشتری راضی باشد ولی امروزه بیشتر نانوایی‌های آزاد وقتی آرد نامرغوب از کارخانه برای آنها ارسال می‌شود آن‌را مرجوع می‌کنند.
در ادامه گزارش به سراغ مردم به عنوان خریداران نان رفتیم و از آنان پرسیدیم اگر بدانید نانی که مصرف می‌کنید سرطان‌زا است چه می‌کنید که پاسخ آنان خواندنی است.
مسئولان سرطان‌زا بودن نان را اعلام کنند و نانوایی‌های متخلف را به مردم معرفی کنند، شهروندان کارشناس نیستند که بدانند این نان سرطان‌زا است یا خیرحسین معماریان اولین کسی است که بعداز خروج از نانوایی با چهره‌ای متعجب به سوال ما جواب می‌دهد و می‌گوید: اگر مردم بدانند که این نوع از نان سرطان‌زا است دیگر خریداری نمی‌کنند. باید مسئولین بهداشت و بازرسی نظارت کافی داشته باشند و با متخلفین برخورد قاطع و قانونی شود.
مسئولان سرطان‌زا بودن نان را اعلام کنند و نانوایی‌های متخلف را به مردم معرفی کنند. شهروندان کارشناس نیستند که بدانند این نان سرطان‌زا است یا نه. مسئولان علایم نان سرطان زا را اعلام کنند تا سرمایه‌های ملی که مردم هستند دچار سرطان نشوند. باید از طریق رسانه‌ها و روزنامه ها اطلاع رسانی کافی به مردم شود.
فرد بعدی محمد اربابی است که از سوال ما جا خورد و به خبرنگار مهر گفت: اداره بهداشت و مسئولان باید پیگیر این موضوع باشند که چرا نانوایی ها جوهر قند به نان اضافه می‌کنند و به مردم اطلاع رسانی کنند که این نوع از نان سرطان زا و سمی را نخورید و با نانوایی‌های متخلف برخورد قانونی کنند چون با سلامت همه مردم سروکار دارد و مهم‌ترین کالایی مصرفی نان است.
ابراهیم جعفرنژاد که بعداز شنیدن این خبر حسابی متعجب شد با عصبانیت به خبرنگار مهرگفت: در این وضعیت انتظار مردم از مسئولان این است که نان‌ها را آزمایش کنند و با متخلفین برخورد قاطع شود. من‌که نمی‌توانم در خانه آزمایشگاه راه اندازی کنم و نان مصرفی خانواده ام را آزمایش کنم که آیا این نان سالم هست یا نه؛ من که سرپرست خانواده هستم با خریدن این نان باعث مریضی خودم و خانواده ام می شوم و باید مسولین جلوی نانوایی‌ها متخلف را بگیرند و پلمب کنند.
رضا رجبی شهروند دیگری است که به خبرنگارما پاسخ داد: جلوی این نانوایی ها را بگیرند و وقتی نظارت کافی اداره بهداشت وجود نداشته باشد نانوا هر چیزی بتواند به خمیر می‌زند و ریشه همه این‌ها،سودجویی است. ما هم به عنوان شهروند مجبوریم استفاده کنیم و باید با متخلفین برخورد قاطع شود.
با این حال باید دید این گزارش می‌تواند تلنگری به مسئولان مربوطه بزند تا جلوی این خطر بزرگ را بگیرند و متخلفان دست از بازی با سلامتی مردم بردارند و مردم نیز به‌جای نگاه به رنگ و روی نان به مواد مغذی آن توجه کنند و به مصرف نان‌های سبوس‌دار که تیره رنگ هستند روی بیاورند یا خیر.
