سوم تیر بود که مهلت چهار ماهه‌ای که ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی ب رای نگهداری از فیلم‌های ضبط شده از برخی از تاسیسات هسته‌ای داده بود به پایان رسید، توافقی که عدم تصمیم گیری پیرامون آن، موجب نگرانی غرب و آژانس انرژی اتمی شده و گمانه زنی‌ها را درباره تحولات مربوط به مذاکرات برجام در وین هم افزایش داده است. در همین بین شاهد خبر سفر «موسیمو آپارو» معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران بودیم؛ سفری که کارشناسان آن را ناشی از نگرانی آژانس می‌دانند.
کاظم غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شنبه ۱۲ تیرماه در توئیتی با اشاره به سفر معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت: «موسیمو آپارو» معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته جاری به ایران سفر خواهد کرد. آپارو همچنین یکی از بازرسان تعیین شده برای ایران است و هدف بازدید او از تهران در راستای فعالیت‌های روتین پادمانی و در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان است. اگر چه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تماس مداوم هستیم، اما هیچ برنامه گفت‌وگوی از پیش تعیین شده‌ای برای آپارو در مدت حضورش در تهران پیش بینی نشده است.
در همین خصوص با حسن عابدینی کارشناس مسائل بین الملل به گفت‌وگو نشستیم.
آژانس ابزاری در اختیار قدرت‌های بزرگ است/ سازمانی که حتی به وظایف محرمانگی خود هم پایبند نیست
تقریبا بعد از سه هفته که ایران به نامه آژانس بین المللی انرژی اتمی پاسخی نداد خبر سفر معاون دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران را شاهد بودیم، تحلیل شما از این سفر چیست؟ این سفر چه پیامی دارد؟
عابدینی: آقای آپارو معاون دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار است از جمهوری اسلامی ایران دیدن کند، اما چند موضوع در این زمینه مهم است؛ نخست اینکه آقای آپارو به عنوان یک بازرس وارد ایران می‌شود، نه به عنوان یک مقام بلند پایه آژانس بین المللی انرژی اتمی، چراکه هنوز خواسته های جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو‌ها و مذاکراتی که پیش از این با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته برآورده نشده است، بنابراین دلیلی وجود ندارد که دوباره بر سر موضوعات پیش از این مذاکره‌ای صورت بگیرد.
نکته دیگر این است که آژانس بین المللی انرژی اتمی ابزاری در اختیار قدرت‌های بزرگ و برای فشار بر کشور‌های دیگر از جمله جمهوری اسلامی ایران است، تاکنون هم استقلالی از سوی آژانس در مورد فعالیت‌های صلح آمیز ایران ندیدیم که از این به بعد هم این موضوع تداوم داشته باشد. نکته بعدی این است که آژانس مدت هاست که از یک سازمان حقوقی و فنی در قبال ایران به یک سازمان سیاسی و رسانه‌ای تبدیل شده است به گونه‌ای که حتی وقتی ایران گزارشی در اختیار آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می‌دهد، قبل از اینکه این موضوع در اختیار سایر اعضای شورای حکام قرار بگیرد سر از رسانه‌های آمریکایی، و انگلیسی در می‌آورد و حتی در رسانه‌های رژیم صهیونیستی منتشر می‌شود. این نشان می‌دهد که آژانس حتی به وظایف خود مبنی بر نگهداری اسرار و محرمانگی هم پایبند نیستند.
تلاش غرب برای پیوند مذاکرات وین با مذاکرات ایران با آژانس/ ایران هیچ گونه تعهدی برای اجرای پروتکل الحاقی ندارد
رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند که بین مذاکرات وین با مذاکرات ایران با سازمان بین المللی انرژی اتمی پیوند به وجود بیاورند، اما گفت‌وگوی ایران با ۴+۱ در وین یک موضوع سیاسی و یک توافق سیاسی است و هیچ ارتباطی به موضوعات فنی و حقوقی ندارد. جمهوری اسلامی ایران در چارچوب قانونی که مجلس شورای اسلامی مبنی بر صیانت راهبردی از حق هسته‌ای ایران و لغو تحریم‌ها دارد این همکاری را منوط به برداشتن تحریم‌ها از طریق ۴+۱ دانسته است، بنابراین ربطی به آژانس ندارد که اگر ایران با ۴+۱ توافقی کند و این موضوع لزوما حقی برای آژانس ایجاد نمی‌کند که آن را بازرسی کند، ایران در چارچوب مصوبه مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت که ابتدا در ۵ مرحله تعهدات خود را کاهش دهد، پیش از این شامل درصد غنی سازی بود که ایران در چارچوب برجام پذیرفته بود که درصد غنی سازی ۳/۶۷ باشد که این محدودیت را برداشت و اکنون ۲۰ درصد و حتی ۶۰ درصد را غنی سازی می‌کند.
موضوع دیگر حجم غنی سازی بود که جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت حجم غنی سازی که طبق برجام ۳۰۰ کیلوگرم بود را افزایش دهد و سقفی برای آن در نظر نگیرد، موضوع دیگر استفاده از سانتریفیوژ‌های نسل جدید است، در چارچوب برجام ایران باید فقط سانتریفیوژ‌های IR۱ را استفاده می‌کرد، اما اکنون از IR۲، IR۲m، IR۴ و کار‌های تست و آزمایش بر IR۸ و حتی IR۹ را هم انجام می‌دهد.
جمهوری اسلامی ایران احساس کرد که علی رغم پایبندی بر همه مفاد برجام؛ از طرف مقابل چه آمریکا که به صورت رسمی ۳ سال پیش از برجام خارج شده است و چه کشور‌های اروپایی که گرچه خارج نشدند، اما به همه تعهدات خود پشت پا زدند و حتی آن ۱۱ تعهدی که به صورت رسمی هم بعد از خروج ایالات متحده به ایران دادند وفادار نبودند، بنابراین تصمیم گرفته که در چارچوب بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام کاهش تعهدات دهد، اکنون هم همین است. ایران هیچ گونه تعهدی دال بر اجرای پروتکل الحاقی ندارد، پروتکل الحاقی بر اساس برجام هم یک اقدام داوطلبانه از سوی ایران بود که باید به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسید. ایران هیچ اقدامی خلاف قانون و حتی خلاف برجام هم انجام نداده است.
در چارچوب اقدامات فرا پادمانی هیچ گونه دسترسی به آژانس داده نمی‌شود
تکلیف فیلم های ضبط شده از تاسیسات هسته ای چه شد؟ آقای آپارو برای راضی کردن ایران برای اجازه دسترسی به ایران سفر می‌کند؟
عابدینی: آقای آپارو هنگامی که به ایران بیایند صرفا در چارچوب اقدام‌های پادمانی بازرسی‌های خود را انجام می‌دهد و در چارچوب اقدامات فرا پادمانی هیچ گونه دسترسی به وی داده نمی‌شود، یکی از این‌ها که ایران در چارچوب کاهش تعهدات انجام داده است، اجازه ندادن استفاده از تصاویر دوربین‌هایی است که در سایت‌های هسته‌ای قرار دارد که البته ایران آنها را پاک نکرده است و ربطی به آژانس ندارد، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند فیلم‌های ضبط شده را پاک کند، اما برای اینکه حسن نیت خود را نشان دهد و درمذاکرات خللی ایجاد نشود، این فیلم‌ها را پاک نکرده است تا اگر به توافقی رسیدند که اجازه دسترسی به دوربین‌ها را خواهد داد.
برای دستیابی به دسترسی فراپادمانی ایران کشور‌های ۵+۱ هم به تعهدات خود وفادار باشند
این سفر بعد از آن انجام می‌شود که ایران به نامه سه هفته گذشته آژانس پاسخی نداده و به نظر می رسد که این موضوع آژانس را نگران کرده که گروسی معاون خود را مامور به سفر به ایران کرده است، آیا آژانس برای راضی کردن ایران به کشور ما نماینده فرستاده است؟
عابدینی: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب ان پی تی هیچ گونه قطع ارتباطی با آژانس بین المللی انرژی اتمی نداشته است و بار‌ها و بار‌ها تاکید کرده که تمام سایت‌های هسته‌ای ایران زیر پوشش پادمانی آژانس است، موضوعی که آژانس از ایران انتظار دارد، فراپادمانی است که ایران نمی تواند این دسترسی را به آنها دهد؛ دلیل آن هم این است که قانون مجلس شورای اسلامی به دولت این اجازه را نمی دهد که این کار انجام شود. اگر آقای گروسی می‌خواهد دسترسی فراپادمانی را دوباره به دست بیاورد بداند که ایران این اجازه را نخواهد داد؛ مگر اینکه در چارچوب برجام طرفین به تعهدات خود وفادار باشند، یعنی جمهوری اسلامی ایران که وفادار بود، متقابلا کشور‌های ۵+۱ هم وفادار باشند.
پیش از این هم ایران در چارچوب توافق سیاسی به صورت داوطلبانه اجازه اجرای پروتکل الحاقی را داده است، اکنون طرف مقابل عملا به هیچ یک از تعهدات خود وفادار نبوده و هیچ از یک تحریم‌ها را برنداشته و مضافا بر اینکه تحریم‌های بیشتری را اعمال کرده است، ایران منطقی و عقلانی نمی‌بیند که دسترسی‌های فراپادمانی که به صورت داوطلبانه در اختیار آژانس قرار داده است را همچنان در اختیار آژانس قرار دهد، بنابراین اگر آقای آپارو برای دسترسی‌های فراپادمانی به ایران بیاید قطعا با در بسته مواجه خواهد شد، اما اگر در چارچوب اقدام‌های اقدام‌های پادمانی باشد ایران در همان چارچوبی که مفاد حاکم بر ان پی دی است اجازه خواهد داد.
از آنجایی که آقای آپارو خودش هم یک بازرس است و پیش از این هم اسم وی به عنوان یک بازرس داده شده است به نظر می‌رسد که مقامات جمهوری اسلامی در حد یک بازرس به وی اجازه دسترسی می‌دهند.
بیش از ۴۰ گزارش آژانس طی ۱۸ سال گذشته نشان از عدم انحراف ایران از بحث‌های مسالمت آمیز در حوزه هسته‌ای دارد
یک نشریه آمریکا به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی تولید اورانیوم از سوی ایران با ۲۰ درصد غنی‌سازی شد، در حالی که کاظم غریب آبادی می گوید این برنامه از قبل به اطلاع آژانس رسید و بلافاصله امور عملیاتی آن آغاز شد؛ آقای آپارو در چه چارچوبی به ایران می‌آیند و چرا نگران فعالیت‌های ایران هستند؟
عابدینی: سه کشور غربی یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس در سال ۱۳۸۲ فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران را از یک موضوع فنی و حقوقی به یک مسئله سیاسی و جنجال رسانه‌ای تبدیل کردند و یکی از آن بحث‌ها اتهام زنی دروغین به جمهوری اسلامی ایران بود که ما را متهم می‌کرد در صدد دستیابی به بمب اتم هستیم، در حالی که ایران بار‌ها اعلام کرد به سه دلیل دنبال این موضوع نیست؛ در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران چیزی به نام بمب اتم تعریف نشده، فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان بالاترین مقام در جمهوری اسلامی حکم بر حرام قطعی و شرعی در مورد استفاده از بمب اتمی و داشتن آن است و حداقل بیش از ۴۰ گزارش آژانس طی ۱۸ سال گذشته نشان می‌دهد که ایران هیچ گونه انحرافی از بحث‌های مسالمت آمیز در حوزه هسته‌ای نداشته است، بنابراین اینکه آنها ابراز نگرانی می‌کنند یک دروغ مسلم و مسجل است.
بازرسی‌های آژانس از ایران تاکنون قوی‌ترین و دراز مدت‌ترین بازرسی‌ها در سطح دنیا بود
بازرسی‌های که تا الان از ایران صورت گرفته قوی‌ترین و دراز مدت‌ترین بازرسی‌ها در سطح دنیا نسبت به کشور‌های دیگر بوده است، آیا تاکنون دلیل بر انحراف ایران مشاهده شده است؟ خیر بنابراین ایران دنبال بمب اتمی نیست که آنها ابراز نگرانی می‌کنند از چه چیزی نگران هستند؟
سیاستمداران غربی زمان گریزی ایران را مطرح می‌کنند، زمان گریز برای کشوری مطرح می‌شود که در صدد تهیه بمب اتم باشد، ایران دنبال این موضوع نیست، بنابراین موضوع نگرانی آنها معنایی ندارد، البته ایران در چارچوب برجام برای اینکه بگوید آمادگی دارد تا تمامی نگرانی آنها را برطرف کند اقدام به افزایش سطح دسترسی‌ها به بازرسان آژانس داد و دوم اینکه گزارش‌های مفصل در چارچوب شفافیت سازی را در اختیار بازرسان آژانس قرار داد، سوم اینکه از میزان اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد خود را کاهش داد و حجم آن را به ۳۰۰ کیلوگرم دارد همه این موضوعات نشان می‌دهد که ایران هیچ اراده‌ای برای انحراف غیر مسالمت آمیز از فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ندارد، این موضوعات را کشور‌های غربی و آژانس می‌دانند، اما صرفا یک جنجالی را بر پا می‌کنند تا بر افکار عمومی بین المللی تاثیر بگذارند، ایران طی این ۱۸ سال که اجازه‌های مختلفی داده شد و در زمان برجام و غیر برجام که اجازه داده شد باید پرونده هسته‌ای ایران باید عادی می‌شد، چرا عادی نشد؟ چرا کره جنوبی به رغم اینکه بالای ۹۰ درصد غنی سازی کرد در یک بعد از ظهر پرونده آنها بسته شد؟ اکنون که فهمیدند که ایران در این مسیر نبوده است چرا حاضر به بستن پرونده نیستند؟
برخی از کشور‌های غرب آسیا حتی بمب اتم دارند مثلا پاکستان و هند. رژیم صهیونیستی هم یکی از رژیم‌هایی است که عضو ان پی تی است و نه اجازه بازرسی می‌دهد و بر اساس برخی از آمار حداقل ۳۰۰ کلاهک اتمی دارد، چرا آژانس بین المللی انرژی اتمی از آنها بازخواست نمی‌کند؟ اینکه آژانس بخواهد نگرانی‌های خود را برطرف کند یک دروغ بزرگ است، اما اینکه ایران تلاش می‌کند در چارچوب بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام که مقابله به مثل کند یک حقی است که در اختیار ماست و ایران در آن چارچوب عمل می‌کند.
پیوندی بین مذاکرات وین و آژانس وجود ندارد
با توجه به اینکه زمان دور هفتم مذاکرات برجام مشخص نیست؛ آیا آژانس به دنبال گرفتن امتیازی به نفع غربی ها به ایران نماینده ای می‌فرستد؟
عابدینی: آژانس تلاش می‌کند تا به گونه‌ای فعالیت‌های خود را با مذاکرات سیاسی ۴+۱ پیوند بزند، اما از دید ایران هیچ گونه پیوندی بین این دو وجود ندارد، مذاکرات یک تفاهم سیاسی است؛ اگر به یک تفاهم سیاسی رسیدند و آژانس را مسئول نظارت بر این تفاهم سیاسی کردند طبعا آژانس می‌تواند وارد شود، هنوز که تفاهم و توافقی با ۴+۱ صورت نگرفته است، بنابراین چه ارتباطی می‌تواند بین این دو وجود داشته باشد؟ آقای آپارو صرفا در چارچوب یک بازرسی پادمانی به ایران سفر می‌کند که به نظر می‌رسد حداقل از جانب ایران هیچ ارتباطی بین مذاکرات ۴+۱ و آژانس وجود ندارد.
موضوع مربوط به دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در قابل برجام کاملا روشن است، همانطور که وقتی به آمریکا می‌گوید برخی از تحریم‌ها را بردارد آمریکا به مصوبه کنگره استناد می‌کند و می‌گوید به این خاطر این موضوعات را کنگره وضع کرده و رئیس جمهور نمی‌تواند تحریم ها را بردارد، چگونه از ایران این انتظار را دارند که دولت ایران مغایر و مخالف با مصوبه مجلس عمل کند، ایران باید در چارچوب مصوبه مجلس عمل کند و می‌کند، بنابراین اجازه بازرسی‌ها و عمل تعهدات و نوع تعامل با ۴+۱ در همان چارچوب خواهد بود.
نگرانی‌های غرب بیش از اینکه واقعیت داشته باشد یک جنجال سیاسی است، چراکه اگر غرب نگران به ساختن بمب اتمی ایران هستند، ایران عملا و گفتاری بار‌ها ثابت کرد که انحرافی نداشته است، بنابراین نگرانی‌ها بی مورد است.
