هنوز چند ماهی از تشکیل دولت نهم نگذشته بود که منوچهر متکی، وزیر امور خارجه، بهدلیل دیدار و ارائه گزارش به یک مقام عالیرتبه (که بدون هماهنگی با رییس دولت صورت گرفته بود)، مجبور شد ساعاتی پشت در اتاق رییسجمهوری معطل بماند؛ این شایعهای است که اگر چه تا امروز کسی آن را تأیید و یا رد نکرده، اما در صورت صحت نشاندهنده نوع تعامل با وزیر امور خارجه است. این روایتی است که درباره برخی دیگر از آن ۹ وزیر برکنار شده نیز ،حکایاتی مشابه آن وجود دارد.
حساسیت سیاست
محمود احمدی‌نژاد در پنج ساله گذشته صدارت‌اش بر دولت، نشان داده است که برای حوزه سیاست خارجی اهمیتی فوق‌العاده متصور است و این اهمیت عمدتا حول این محور سازمان مییابد که او ساختار کنونی وزارت امور خارجه را برآورنده نیازهای کشور در حوزه سیاست خارجی نمیداند. عزل و نصب گسترده معاونان وزیر و سفرا، اعزام نمایندگان و پیامهایی خارج از حوزه اطلاع وزارت امور خارجه به دیگر دولت‌ها، اعمال تغییرات در مدیریت شورای عالی امنیت ملی و… برخی از آشکارترین جلوههای برنامه‌ریزی احمدی‌نژاد برای تغییر بافت، ساختار و عملکرد دستگاههای
متولی امور خارجی بود. در آخرین دور از این تصمیم‌سازی‌ها، نمایندگانی ویژه از سوی رییسجمهوری در حوزه مناطق مختلف جغرافیایی معرفی شدند که بیم موازی‌کاری وسیع در حوزه سیاست خارجی را دامن می‌زد، این تصمیم با رهنمود صریح و علنی رهبر معظم انقلاب، هرچند متوقف شد و رییسجمهوری در یک عقب‌نشینی محدود، نمایندگان مذکور را بهعنوان مشاور خود منصوب کرد، اما اکنون بهنظر میرسد در دومین حرکت، با حذف منوچهر متکی این چرخه کامل شده است.
نفر بعدی
منوچهر متکی اولین گزینه احمدی‌نژاد برای اداره وزارت امور خارجه نبود، چه در دوره دولت نهم و چه دولت دهم. اما او بههر روی پذیرفته بود که وی را بدین مسئولیت بگمارد و دشواری کار برای متکی نیز بسیار فراتر از روال معمول سایر وزار بود؛ در پارهای موارد به‌جای وزیر، جانشینان او(مصطفوی، شیخ‌عطار و شیخ‌الاسلام) در جلسات هیأت دولت حضور مییافتند، برخی مواقع او بهطور کلی از اعمال سیاست یا انجام سفری در حوزه خارجی بی‌‌اطلاع گذاشته میشد و بعضا تنها به جهت رعایت قواعد پروتکلی در سفرها حضور پیدا میکرد؛ اینها همگی کار را برای یک وزیر
دشوار میکند، خاصه اینکه او در انتخابات سرنوشت‌ساز ۱۳۸۴، در ستاد انتخاباتی علی لاریجانی(وپیش از آن در انتخابات۸۰، در ستاد انتخاباتی احمد توکلی) فعالیت داشت و این اتهامی بود که همواره رگهای از بدگمانی را(در میان نزدیکان رییس جمهور) نسبت به وی به‌وجود آورده و بدان دامن زده است. از سوی دیگر متکی در این سال‌ها، گاهی میبایست مسائل سیاست‌خارجی را با سیدمجتبی ثمره هاشمی، مشاور ارشد رییس‌جمهور(که چند ماهی است ستاره اقبال‌اش رو به افولگذارده) هماهنگ میکرد، گاهی با سعید جلیلی که روزگاری معاون او بود و اکنون دبیر شورای عالی امنیت ملی است و دست آخر
اسفندیار رحیم‌مشایی(رییس دفتر متنفذ دولت). گفته میشود دو هفته پیش در آخرین جلسه شورای معاونین وزارت امور خارجه، متکی که چند ماه پیش و در ماجرای انتصاب نمایندگان ویژه، شایعه برکناری‌اش زبان به زبان میچرخید، به ادبیاتی سخن گفته است که برخی حضار موضوع برکناری‌اش را تقریبا قطعی تصور میکردهاند.
یاد گذشته
سبک و سیاق اداره دولت توسط رییسجمهوری، تا حدی منحصر بفرد و غیرمنتظره است و حدود یک سالی بود(که پس از آخرین موج تغییرات در مرداد ۱۳۸۸ و در ماجرای لغو معاونت اولی رحیم‌مشایی)، چنین شوکی به فضای سیاسی کشور وارد نشده بود. این شوک، یادآور روش مدیریتی خاصی است که نمونههای آن در ماجراهایی نظیر کناره‌گیری لاریجانی(در مهر ۱۳۸۶) از دبیری شورایعالی امنیت ملی نیز قابلمشاهده است و با آن یادآوری، این جابهجایی، حتی اگر متکی در حال تسلیم پیام احمدی‌نژاد به رییسجمهوری سنگال هم باشد، چندان عجیب نمینمایاند!
با این همه، تا زمان تنظیم این یادداشت، دلیلی موثق و مکفی برای این جابهجایی غیرمعمول اعلام نشده و گمانهزنیهایی نظیر اعتراض کتبی وزیر امور خارجه به ارسال پیام به اردن از طریق رییس دفتر دولت، چندان اقناع کننده و قابلاعتنا بهنظر نمیرسد و باید صبر کرد و دید آیا پشت صحنه این جابهجایی، علنی خواهد شد؟
آنچنان که از شواهد برمیآید، علیاکبر صالحی سرپرست فعلی وزارت امور خارجه، بهعنوان وزیر به مجلس معرفی نخواهد شد، ضمن آنکه انتخاب زمان اعلام خبر برکناری متکی نیز قابلتوجه است، چه اینکه کشور در آستانه یک تعطیلی مذهبی چند روزه است و مجلس نیز در شرایطی مشابه بهسر میبرد و بهطور طبیعی نمایندگان مجلس (که عصر دوشنبه عموما از این خبر متعجب بودند) و رسانهها، فرصت مانور زیادی روی ماجرا نخواهند داشت؛ با این همه برخی خبرها حکایت از آن دارد که متکی در دیداری که شامگاه شنبه و ساعاتی پیش از سفر به آفریقا با رییسجمهوری داشته، از برکناری خود مطلع شده است. متکی اکنون وزیر
امور خارجه نیست و برخی از آن نمایندگان ویژه که امروز مشاور اند از برکناری او به عنوان گلی پیروزی بخش یاد می کنند، گلی که شاید چندان برای سیاست خارجی کشور خوشایند نباشد
شناسه خبر:
۱۱۸۲۷
حذف در ۲ حرکت
فرشاد مهدیپور
۰
