سه کشور اروپایی طرف برجام امروز پنجشنبه در جلسه شورای حکام آژانس اتمی بیانیه مشترکی را درباره برنامه هسته‌ای ایران قرائت کردند.
فرانسه، انگلیس و آلمان در این بیانیه بدون توجه به عدول سه کشور از تعهدات خود برای جبران آثار خروج آمریکا از برجام در سال 2017 ایران را به عدم پایبندی به این توافق متهم کرده‌اند.
این سه کشور همچنین با یادآوری تصمیم خود برای حفظ تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی علیه ایران در روز 18 اکتبر بر خلاف مفاد قطعنامه 2231 مدعی شده‌اند که این تصمیم در صورت بازگشت ایران به پایبندی برجام، برگشت‌پذیر خواهد بود.
مطابق مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود 8 سال پیش برای تأیید برجام صادر شد محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌های بالیستیک ایران قرار بود 18 اکتبر 2023 منقضی شود.
با وجود این سه کشور اروپایی در موعد اجرایی شدن این بند اعلام کردند که قصد رفع این تحریم را ندارند. ایران تصریح کرده این اقدام کشورهای اروپایی نقض قطعنامه 2231 است.
متن کامل بیانیه مشترک سه کشور اروپایی که به صورت غیررسمی از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده به شرح زیر است:
«تروئیکای اروپایی بسیار از آژانس بابت فعالیت حرفه‌ای و منصانه تیم بازرس‌ها و گزارش‌دهی عینی آنها در خصوص برنامه هسته‌ای ایران سپاسگزار است. ما مدیر کل را ترغیب می‌کنیم اعضای شورا را در جریان تمامی فعالیت‌ها و تحولاتی که مستلزم شفاف‌سازی توسط ایران است قرار دهند.
در کمال تأسف، گزارش [آژانس] بار دیگر تأیید می‌کند که ایران با نقض بیشتر تعهدات برجامی فعالیت‌های هسته‌ای خود را دنبال کرده است. اقدامات اخیر ایران همانند لغو مجوز بازرسان آژانس در ماه سپتامبر نشان دهنده قطع مشخص و مستمر همکاری‌های ملزوم ایران با آژانس است.
رئیس،
از سال 2019 ایران فعالیت‌های خود را تا سطوحی که برای یک کشور غیردارنده سلاح اتمی بی‌سابقه است توسعه داده است. در دوران گزارش‌دهی، ایران اقدام به ادامه غنی‌سازی در سطحی که بسیار فراتر از تعهداتش در برجام است کرده است. رسیدن ذخایر اورانیوم ایران به 60 درصد، چنانکه توسط مدیر کل گزارش شده اکنون سه برابر "مقادیر قابل توجه" در تعاریف آژانس است، یعنی سه برابر مقدار تقریبی مواد هسته‌ای که از آن احتمال ساخت یک بمب هسته‌ای را نمی‌توان منتفی دانست. میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران اکنون 22 برابر سقف‌های برجامی است. ایران علاوه بر این اقدام به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری در نطنز کرده و به توسعه زیرساخت‌های سانتریفیوژی خود ادامه می‌دهد. این زیرساخت‌ها می‌توانند با بی‌اعتنایی فاحش ایران به مفاد برجام برای افزایش قابل توجه توانایی ایران جهت غنی‌سازی اورانیوم به کار گرفته شوند. ما همچنین فعالیت‌های قابل توجهِ پیشتر گزارش‌شده در خصوص فلز اورانیوم که از گام‌های کلیدی برای ساخت سلاح هسته‌ای است و ایران را به نحو خطرناکی به فعالیت‌های واقعی مرتبط با تسلیحات نزدیک می‌کند را یادآوری می‌کنیم.
همان‌طور که در گزارش مدیرکل آژانس روشن شده فهرست فعالیت‌های مرتبط با نظارت‌های برجامی که آژانس قادر به انجام آنها نیست گسترده است و راستی‌آزمایی در موارد ذیل را شامل می‌شود: تولید آب سنگین؛ میزان اورانیوم کم‌غنای در حال فرآوری؛ تولید ایزوتوپ‌های پایدار؛ و همچنین تعداد دیگری از تعهدات گسترده‌تر هسته‌ای. میزان این ناکامی آژانس در اجرای مسئولیت‌ها در ژوئیه 2022 که ایران تصمیم به برچیدن تمامی تجهیزات مرتبط پایشی و نظارتی آژانس در ارتباط با برجام کرد وضعیت وخیم‌تری به خود گرفت. این اقدامات به شدت توانایی آژانس را برای ارائه تضمین در خصوص ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تضعیف می‌کند.
ما در کسوت تروئیکای اروپایی از طرق مختلف از جمله از طریق کلید زدن مکانیسم حل اختلافات در ژانویه 2020 بدون محافظه‌کاری از ایران خواسته‌ایم پایبندی کامل به برجام را از سر بگیرد. از ان زمان به بعد ما با حسن نیت برای حل و فصل مسائل مرتبط با عدم پایبندی ایران تلاش کرده‌ایم. ما تمامی تلاش‌های معقول برای مذاکره بر سر بازگشت به برجام را انجام داده‌ایم و در این راستا توافق‌های ابتدا در مارس و سپس در اوت 2022 روی میز قرار داده‌ایم. در هر دو برهه ایران با طرح مطالبات غیرقابل قبول که فراتر از برجام بود از امضای آن توافقات خودداری کرد و در عوض تصمیم به پیشبرد فعالیت‌های هسته‌ای خود گرفت.
تصمیم ایران برای متوقف کردن اجرای تعهدات خود از جمله پروتکل الحاقی به شدت فعالیت ها و قابلیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی آژانس را تحت تأثیر قرار داده است. مضاف بر این، همان‌طور که مدیر کل خاطرنشان می‌کند تصمیم ایران برای لغو مجوز بازرس‌های مجرب آژانس در ماه سپتامبر "به صورت مستقیم و جدی بر توانایی آژانس برای انجام موثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی در ایران به ویژه در تأسیسات غنی‌سازی اثر می‌گذارد". این عوامل، در کنار بیانیه آژانس مبنی بر اینکه دیگر قادر به حفظ استمرار دانش در زمینه فرآوری و فهرست اقلام عناصر اصلی برنامه هسته‌ای ایران نخواهد بود نشان‌دهنده بی‌اعتنایی ایران به مسئولیت‌های آژانس است.
رئیس،
از سال 2019 ایران به صورت عامدانه و مستمر تصمیم گرفته با نقض تعهدات برجامی فعالیت‌های هسته‌ای خود را فراتر از تمامی توجیهات موثق غیرنظامی ادامه دهد. ما به عنوان تروئیکای اروپایی برای دادن پاسخی مستقیم به عدم پایبندی تنش‌زا و جدی ایران، طبق برجام و قعطنامه 2231 هماهنگ‌کننده برجام را از تصمیم خود برای عدم حرکت بیشتر به سمت رفع تحریم‌ها مطلع ساختیم. ما متعاقبا اقدامات ضروری را برای اجرای این تصمیم انجام داده‌ایم. این گام‌ها در صورت پایبندی ایران به تعهدات برجامی بازگشت‌پذیر هستند.
اکنون بر عهده ایران است که با انجام اقدامات ذیل نسبت به رفع تنش در خصوص برنامه هسته‌ای خود اقدام کند:
- توقف تولید اورانیوم غنی‌شده فراتر از 3.67 درصد و کاهش دادن ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا بالاتر از این سطح و بازگشت به محدودیت‌های توافق‌شده در زمینه تحقیق و توسعه، نصب، خوراک‌دهی و استفاده از سانتریفیوژها؛
- اجرای مجدد تمامی تدابیر شفافیت‌سازی که ایران در فوریه 2021 آنها را متوقف کرد و در بیانیه مشترک 4 مارس بین ایران و آژانس بر سر اجرای آنها توافق صورت گرفت.
- اجرای مجدد پروتکل الحاقی و تصویب آن؛ و همچنین
- همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جمله با صدور مجوز مجدد برای بازرس‌های مجرب آژانس و صدور ویزا برای مقام‌های آژانس.
این گام‌ها ضمن کمک به احیای شفافیت‌های لازم در بازسازی مجدد اعتماد بین ایران و جامعه بین‌المللی نقش خواهد داشت.
رئیس،
فعالیت‌های هسته‌ای یاران به شدت به امنیت بین‌المللی لطمه زده و معماری منع اشاعه اتمی در جهان را تضعیف می‌کنند.
ما به رایزنی‌های خود در کنار شرکای بین‌المللی در خصوص رسیدگی به بهترین نحو به تردیدهای رو به فزونی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ادامه خواهیم داد. ما همچنان به راه حل دیپلماتیک پایبندیم و آماده‌ایم از تمامی اهرم‌های دیپلماتیک برای جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران استفاده کنیم. ما از ایران می‌خواهیم تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود را رفع کرده و منتظر گام‌های فوری و معنادار برای احیای کامل سطح همکاری مورد توافق با آژانس برای اجرای فعالیت‌های موثر راستی‌آزمایی و نظارتی هستیم.
در نهایت ما از مدیر کل آژانس می‌خواهیم شورای حکام را قبل از جلسه بعدی در مارس 2024 در جریان تحولات قرار داده و اطلاع‌رسانی‌های زودتری را در موارد لزوم انجام دهند. ما همچنین خواستار آن هستیم که آن گزارش علنی شود.»
