به دنبال انتشار گزارش‌های رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۳، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، نظرات و ملاحظات خود را در قالب یادداشت توضیحی و در واکنش به گزارش‌های پادمانی و برجامی مدیرکل آژانس اعلام کردند که با عناوین "موافقت‌نامه پادمانی NPT جمهوری اسلامی ایران (GOV/۲۰۲۳/۵۸, ۱۵ November ۲۰۲۳)" و "نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد (GOV/۲۰۲۳/۵۷, ۱۵ November ۲۰۲۳)" اعلام شده است.
نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در دفتر سازمان ملل متحد و سایر سازمان‌های بین المللی مستقر در وین مایل است نظرات و مشاهدات خود را به شرح زیر در مورد گزارش‌های مدیرکل به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مندرج درGOV/۲۰۲۳/۵۸ و GOV/۲۰۲۳/۵۷ به اشتراک بگذارد:
الف- نظرات کلی
جمهوری اسلامی ایران به طور کامل به تعهدات خود از جمله موافقت‌نامه پادمان جامع (INFCIRC/۲۱۴) پایبند بوده و تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا آژانس بتواند به طور مؤثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود را در ایران از جمله اقدامات نظارتی و مراقبتی(C/S) در مورد مواد و فعالیت‌های هسته‌ای در ایران را انجام دهد که در نظام راستی‌آزمایی آژانس منحصر به فرد است.
تفکیک موضوعات در دو گزارش با عناوین فوق به درستی رعایت نشده است. برخی از موارد مرتبط با برجام در گزارش پادمانیNPT تکرار شده است و بالعکس، برخی از موارد مرتبط با موضوعات پادمانی NPT در گزارش برجام دیده می‌شود. به عنوان مثال، فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارتی مرتبط با ساخت سانتریفیوژها، لوله‌های روتور و بیلوز که در محدوده برجام تعریف شده‌اند، نباید تحت دستور کار موافقت‌نامه پادمانی NPT گزارش شوند.
ماده ۲ موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) تصریح می‌کند: "آژانس حق و تعهد خواهد داشت که تضمین کند، مطابق با شرایط موافقت‌نامه یاد شده، در مورد تمام مواد چشمه یا مواد شکافت‌پذیر ویژه در کلیه فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز در داخل قلمرو ایران، تحت صلاحیت این کشور یا تحت کنترل آن در هر نقطه، با هدف انحصار راستی‌آزمایی این‌که چنین موادی به سمت ساخت سلاح‌های هسته‌ای یا سایر وسایل انفجاری هسته‌ای منحرف نشده‌اند، پادمان اعمال خواهد شد". بنابراین، هرگونه گسترش اقدامات راستی‌آزمایی در مورد مواد و فعالیت‌های غیرهسته‌ای فراتر از موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) از نظر حقوقی قابل توجیه نیست.
به دنبال خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و ناتوانی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان در اجرای تعهدات خود، ایران بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، تمام اقدامات شفاف‌ساز داوطلبانه فراتر از موافقت‌نامه پادمان جامع خود از جمله اجرای کد اصلاحی ۳/۱ شده (همان‌طوری که در بند ۶۵ پیوست I برجام مشخص شده است) را متوقف کرد.
نامه اخیر سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان به رئیس شورای امنیت در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۳، با بستن چشم بر علت اصلی وضعیت فعلی پیرامون برجام، عمداً اطلاعات نادرستی در مورد تعهدات ایران ذیل برجام و برنامه صلح‌آمیز هسته ای آن منتشر می‌کند.
تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات خود تحت برجام کاملاً مطابق با حقوق ذاتی آن طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و در پاسخ به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، همراه با ناتوانی سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان در پایبندی به تعهدات خود بود. این واقعیت آشکار به هیچ وجه نمی‌تواند مبنایی برای سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان برای خودداری از انجام تعهدات خود باشد.
تصمیم سه کشور اروپایی آلمان و فرانسه و انگلستان مبنی بر خودداری از انجام تعهدات لغو تحریم‌های خود که در بند ۲۰ ضمیمه V برجام در روز انتقال (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳) مشخص شده است، اقدامی غیرقانونی و یکی دیگر از مصادیق صریح عدم انجام قابل توجه تعهدات آن‌ها در تخطی از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بود.
در مورد موضوع مربوط به اصطلاحاً دو مکان، باید تأکید کرد که منشأ موضوع به ادعاهایی برمی‌گردد که عمدتاً توسط طرف ثالث بد نیت، یعنی رژیم اسرائیل مطرح شده است، که تعهدی به هیچ‌یک از اسناد کشتار جمعی از جمله به ویژه معاهده منع‌گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) ندارد و مکرراً تأسیسات هسته‌ای ایران و تأسیسات اختصاص داده شده به اهداف صلح‌آمیز را تهدید به حمله کرده است که برخلاف قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت از جمله به ویژه قطعنامه‌های شماره ۴۰۷، ۱۹۸۳؛ ۴۴۴، ۱۹۸۵؛ ۴۷۵، ۱۹۸۷ و ۹۳۹، ۱۹۹۰ است که هیچ کدام مورد احترام این رژیم قرار نگرفته است. این رژیم آنقدر گستاخ بوده که اخیراً ایران را به حمله اتمی تهدید کرده است. نتانیاهو طی بیانیه‌ای که به صورت زنده در سراسر جهان پخش شد گفت: "ایران باید با یک تهدید هسته‌ای معتبر روبرو شود" و وزیر میراث او نیز گفت: "پرتاب بمب هسته‌ای یکی از گزینه‌های حمله به حماس خواهد بود".
لازم به ذکر است با توجه به همکاری بیشتر با آژانس در سال‌های اخیر، ایران اقدامات داوطلبانه را در چارچوب چندین بیانیه مشترک از جمله بیانیه مشترک ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ (۴ مارس ۲۰۲۳) اجرا کرد.
ب- نظرات در مورد بخش "سابقه" گزارش پادمانی NPT:
در بند ۲ گزارش پادمانی که بیان می‌کند: "ارزیابی جامع همه اطلاعات در دسترس آژانس مرتبط با پادمان برای اطمینان از این‌که هیچ نشانه‌ای مبنی بر انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده از فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز وجود ندارد، هیچ نشانه‌ای از تولید یا فرآوری مواد هسته‌ای اعلام نشده در مؤسسات و مکان‌های خارج از مؤسسه (LOF) و هیچ نشانه‌ای از مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در کشور دارای موافقت‌نامه پادمان جامع وجود ندارد، ضروری است"، مشاهدات زیر بایستی موردر گیرند:
ارجاع آژانس در زیرنوس ۴ گزارش GOV/۲۰۲۳/۵در مورد آن دسته از کشورهایی که دارای موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) و پروتکل الحاقی (AP) هستند، همان‌طوری که در گزارش‌های سالانه اجرای پادمان (SIR) منعکس شده است، قابل اعمال است: "برای اطمینان از این‌که هیچ نشانه‌ای از مواد یا فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در یک کشور وجود ندارد، آژانس باید ارزیابی سازگاری برنامه هسته‌ای اعلام شده کشور با نتایج فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس تحت موافقت‌نامه‌های پادمانی مربوطه و پروتکل‌های الحاقی... را انجام دهد".
این یک نگرانی جدی است که موضوع مذکور توسط آژانس در مورد ایران اعمال می‌شود. آژانس در چند مورد موضع متفاوتی را اتخاذ کرده است که با مطالب یاد شده مطابقت ندارد. چنین رویکردی با در نظر گرفتن مفاد و روح مطالب مذکور نه قانونی است و نه از نظر حرفه‌ای موجه است.
مدیرکل در مناسبت‌های مختلفی در گزارش خود با استفاده از کلماتی مانند "نگرانی جدی/عمیق/قابل توجه" که عینی، حرفه‌ای نیست و توجیه فنی ندارد بلکه رویکردی سیاسی است که باید از آن اجتناب می‌شد، اظهار نظر کرده است. اشاره مدیرکل به "همکاری اساسی ناکافی" به طور کامل همکاری ایران با آژانس در زمینه‌های مختلف از جمله در رابطه با بیانیه‌های مشترک را نادیده گرفته است.
در بند ۶ گزارش (GOV/۲۰۲۳/۵۸آمده است: "...موضوعات پادمانی مربوط به این سه مکان اعلام نشده به دلیل همکاری اساسی ناکافی ایران، علیرغم تعاملات متعدد با آژانس، باقیمانده تلقی می‌گردد". لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها از جمله از طریق INFCIRC/۱۱۳۱ مورخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۳، INFCIRC/۹۹۶ مورخ ۷ ژوئن ۲۰۲۲ و INFCIRC/۹۶۷ مورخ ۳ دسامبر ۲۰۲۱ تأکید کرده است که هیچ مکانی تحت موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) که نیازمند اعلام باشد وجود نداشته است. علاوه بر این، ادعای آژانس در مورد مکان اعلام نشده از طریق ارائه اطلاعات، اسناد و شواهد معتبر مرتبط با پادمان پشتیبانی نشده است.
