به گزارش افکارنیوز، مقام معظم رهبری از سال‌ها قبل در رابطه با علم بومی و مقالات علمی توصیه‌های مکرری داشته‌اند. این توصیه‌ها که امروزه بیشتر رخ می‌نماید جالب توجه است، چه آنجایی که حرف از مقالات ISI است و چه آنجایی که حرف از….
چند سخنرانی از بیانات رهبر انقلاب در این خصوص را گزینش کردیم که در ادامه می‌آید:
بیانات در دیدار جمعی از نخبگان علمی ۲۱/۱۱ / ۱۳۸۲
بنده از آمار مقاله هاى علمىِ منتشر شده در مجلّات معتبر دنیا اطّلاع داشتم؛ اما این کار - تولید مقاله و نشر آن در دنیا - کارِ مهم و درجهى یک نیست و با انجام آن، همهى کار صورت نگرفته، بلکه باید این فکر در اینجا پخته، تولید و اجرایى شود و به مرحلهى عمل درآید، تا بشود گفت پیشرفت حاصل شده است. البته در همین زمینه ها هم خیلى کار در کشور صورت گرفته است و ما حرکت کرده و به راه افتادهایم.
بیانات در دیدار جمعی از رؤساى دانشگاه‌ها ۱۷/۱۰ / ۱۳۸۳
ما در زمینه‌ى کارهاى تحقیقاتى و درج مقالات علمىِ خود در مجلات ISI گاهى دچار مشکلاتى مى‌شویم. البته همان‌طور که ذکر کردند، حجم مقالاتى که از ما چاپ شده، خوب است؛ اما من اطلاع دارم - بخصوص در زمینه‌ى علوم انسانى - که بعضى از مجلات ISI اصلاً مقالهى محقق ما را چاپ نمى‌کنند؛ چرا؟ به خاطر اینکه با مبانى آنها سازگار نیست. بله، ممکن است ما درباره‌ى فلسفه، روان‌شناسى، تربیت و دیگر مباحثحرفهایى داشته باشیم؛ پژوهشگر ما تحقیقى کرده و به نقطه‌یى رسیده - همان چیزى که ما مى‌خواهیم - و مرزى را باز کرده که با خاستگاه این دانش - که غرب است و با ارزشهاى آن هماهنگ است - سازگار
نیست؛ لذا مقاله را چاپ نمى‌کنند! این هم پاسخ ساده‌لوحىِ بعضى‌ها که خیال مى‌کنند دنیاى لیبرال - دموکراسى به معناى واقعى کلمه باز است و هرکس هرچه مى‌خواهد، مى‌تواند بگوید؛ نه، آنها حتّى پژوهش علمى را هم با میزان کار مى‌کنند! این، از جمله‌ى چیزهاى هشداردهنده و عبرت‌انگیز است. اگر شما اطلاع ندارید، تحقیق کنید؛ خواهید رسید به آنچه من عرض مى‌کنم.
ما شنیده بودیم که زمان استالین مى‌گفتند حکومت استالین به پژوهشگاه‌هاى علمىِ خود مى‌گوید من این نتیجه را مى‌خواهم دربیاورید! علم، آزاد نبود. البته این قضیه را هم امریکایى‌ها و غربى‌ها مى‌گفتند. آن‌وقت‌ها ما یقین مى‌کردیم که همین‌طور است، ولى الان بنده شک مى‌کنم. از بس مى‌بینم حرفهاى خلاف مى‌زنند، مى‌گویم شاید این هم تهمتِ به استالین بوده! مى‌گفتند - راست یا دروغ - اگر یک کاوش علمى، نتیجه‌اش برخلاف اصول دیالکتیک درمى‌آمد، استالین این را قبول نمى‌کرد؛ مى‌گفت باید طورى تحقیق کنید که به این نتیجه برسد! الان ما در دنیاى لیبرال - دموکراسى این را به چشمِ
خودمان داریم مى‌بینیم؛ منتها به شکل مدرن و منظم و با نزاکت و اتوکشیده و کراوات بسته‌اش! تحقیق علمىِ پژوهشگر مسلمانى که در فلان موضوع برخلاف چارچوب‌هاى داوران ISI حرفى زده، قابل درج در آن مجله نیست!
بیایید روى ایجاد یک مرکز ISI اسلامى فکر کنید و در این خصوص با کشورهاى اسلامى وارد مذاکره شوید. ما خوشبختانه در بین کشورهاى اسلامى، پیشرفته هستیم. البته ایجاد این مرکز اسلامى معنایش این نیست که رابطه‌ى خود را با مجلات ISI در دنیا قطع کنیم؛ نه، این مرکز را هم به‌وجود بیاوریم تا متعلق به خودمان باشد؛ این هم بشود یک مرجع معتبر. از این کارها هرچه بیشتر بکنید، ان‌شاءاللَّه به پیشرفت کشور بیشتر کمک خواهید کرد.((توضیح بیشتر: ایشان انتقادات زیادی داشتند بر مسأله‌ی آی اس آی و اینکه چرا باید بیگانگان ما را از نظر علمی مورد ارزیابی قرار دهند و بعد این ارزیابی‌شان باعثتعیین
جهت‌گیری تولید علم دانشمندان ما باشد. در آن زمان برنامه‌ای به مجلس شورای اسلامی وقت داده شد که کار فشرده‌ای برای آن انجام شده بود که نهایتاً منجر به ایجاد پایگاه استنادی جهان اسلام یا همان «آی اس سی» گردید.))
بیانات در دیدار رؤساى دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالى ۲۳/۰۵ / ۱۳۸۵
یک نکته‌ى دیگر که اشاره‌اى هم در صحبتهاى آقایان بود، مسئله‌ى ملاک ارتقاء اعضاى هیئتهاى علمى است. این ملاکها چیست؟ خوب، حالا مقاله و مجلات ISI و اینها، همه حرفهاى خوب و درستى است؛ لیکن اینها تنها ملاک نباشد. حالا خود این مقالات درج‌شده‌ى در مجلات ISI هم همیشه ملاک نیست. آن‌چنان که اهل فن و افراد مطلع به بنده گزارش میدهند، اینها سطوح مختلفى دارد و آن‌چنان نیست که صرف این معنا یک ملاک دائمى به حساب بیاید؛ لیکن ملاکهاى دیگرى هم وجود دارد: مثلاً فرض کنید پرورش دانشجو. استادى که در دانشجو پرورى و شاگردپرورى و به ثمر رساندن شاگرد، از خودش یک کار درخشانى نشان میدهد، یا
نظر نوى در مسائل علمى و دانشگاهى ابراز میکند؛ ملاکِ ارتقاء است. این ملاکهاى گوناگون را مى‌شود تدوین کرد و ملاک ارتقاء اعضاى هیئتهاى علمى قرار داد.
بیانات در دیدار اساتید و اعضاى هیأت علمى دانشگاه‌ها ۱۳۸۵/۰۷ / ۱۳
یک نکته که در بیانات بعضى از دوستان هم بود - بیان هم کردند و من هم اینجا یادداشت کرده بودم که رویش تکیه بکنم - این است که ما باید تحقیق را، که حقاً و بدون شک باید پژوهش و تحقیق مورد توجه و اهتمام بیشترى قرار بگیرد، در کشور اولاً با توجه به نیازهاى آن، هدفدار کنیم؛ یعنى ببینیم واقعاً کشور به چه احتیاج دارد و پژوهشها را در جهت نیازهاى کشور قرار بدهیم، که در خلال بیانات بعضى از دوستان هم روى آن تکیه شده بود و کاملاً هم درست است. و این لازمه‌اش این است که ما بانک اطلاعات و مرکزى داشته باشیم. همه بتوانند بدانند چه لازم است، چه انجام شده است و چه لازم است براى تکمیل یک
پژوهش، تا بتواند این قطعات گوناگون در کنار هم جمع بشود. این هم یک نکته‌ى ذیل همین نکته است - که باز بعضى از دوستان تذکر دادند و من هم یادداشت کردم - که ما باید نظام اعطاى امتیازات علمى را در دانشگاه تطبیق کنیم با این چیزها. والّا صرف اینکه مثلاً یک مقاله در یک مجله‌ى ISI منتشر کرده یا چه تعداد مقاله منتشر کرده، کافى نیست؛ یعنى محقق و پژوهشگر ما نباید براى کسب رتبه‌ى علمى به دنبال این باشد که مقاله‌اى را تهیه و تولید کند که براى کشور هیچ فایده‌اى ندارد و هیچ خلأیى از خلأهاى پژوهشى کشور را پر نمیکند. بله، آن کسى که آن را در مجله چاپ میکند، ممکن است برایش مفید باشد یا
براى کس دیگرى و جاى دیگرى مفید باشد؛ اما براى کشور مفید نیست. این کار را مى‌کند صرفاً براى اینکه رتبه‌ى علمى به دست آورد. این نظام باید به هم بخورد؛ این درست نیست. نظام اعطاى امتیازات علمى و آیین‌نامه‌هایى که در این زمینه هست، باید تطبیق کند با همین مطلب که کدام تحقیق منطبق است با نیاز کشور، و کدام تحقیق، تکمیل‌کننده‌ى یک زنجیره‌ى تحقیق و پژوهش است. ما گاهى در زمینه‌هایى یک زنجیره‌اى داریم؛ حلقه‌هاى وسطِ این زنجیره مفقود است. تأمین این حلقه‌ها خیلى اهمیت خواهد داشت. پس هدفدار کردن تحقیق علمى با توجه به نیازهاى کشور و نیازهاى صنعت و بقیه‌ى بخشهاى حیاتى
کشور است.
بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها ۰۸/۰۶ / ۱۳۸۸
نکتهاى را که بعضى از دوستان در اینجا گفتند، مورد تأکید بنده است، که پژوهش اولًا مورد اهتمام قرار بگیرد، ثانیاً سمت و سوى پرداختن به نیازهاى کشور را پیدا کند. یعنى حقیقتاً پژوهش هائى بکنیم که مورد نیاز ماست. من بارها هم در شوراى عالى انقلاب فرهنگى به آن دوستان عرض کردهام، هم شاید اینجا گفته ام: ما ملاک پیشرفت علمىمان را درج مقالات در مجلات ISI نباید قرار بدهیم. ما نمىدانیم آنچه که پیشنهاد مى‌شود، تشویق مى‌شود، برایش، آن مقاله نویس احترام مى‌شود، دقیقاً همان چیزى باشد که کشور ما به آن احتیاج دارد. ما خودمان باید مشخص کنیم که در بارهى چى مقاله مىی
نویسیم، در بارهى چى تحقیق مىکنیم. البته انعکاس در مجامع جهانى لازم است، ضرورى است؛ و انعکاس هم پیدا خواهد کرد. مقصود این است که ما پژوهش را تابع نیاز خودمان قرار بدهیم.
بیانات در دیدار جمعى از نخبگان علمى کشور ۰۶/۰۸ / ۱۳۸۸
یکى از کارها همین است؛ کسانى بیایند طعم نیاز بازارهاى غربى را، مثلاً فرض کنید به تابلو نقاشى، به دست بیاورند، بعد بیایند اینجا، پشتیبانى مالى کنند و نقاش ما را به سمت تأمین آن نیاز سوق بدهند. عین همین قضیه در فیلمسازى هست. فیلمهائى را براى جشنواره نامزد کنند که در جهت خواست آنهاست. عین همین قضیه در کار علمى ماست؛ در مقاله‌اى است که در ISI منتشر میشود؛ در موضوع تحقیقى است که شما در پژوهشگاه خودتان دنبال میکنید. به تعبیر متأسفانه رائج فرنگىِ امروز، اسپانسرها مى‌آیند در بخشهاى مختلف، کمکهاى مالى، کمکهاى مادى، اعانه‌ها را میگذارند براى اینکه در آن جهت کار انجام
بگیرد. به این توجه کنید. استقلال علمىِ کشور یکى از لوازمش همین است: استقلالِ حرکت علمى، حرکت هنرى و به طریق اولى، حرکت سیاسى. بعضى از حرکات سیاسى هم از این قبیل است.
بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها ۲۲/۰۵ / ۱۳۹۱
مسئله‌ى برنامه‌ریزى و سرمایه‌گذارى بر روى پژوهش، بر روى کارهاى اساسى و بنیانى، چه در علوم انسانى، چه در علوم تجربى، که تعدادى از دوستان روى آنها تکیه کردند، جزو دغدغه‌هاى ماست و باید حتماً انجام بگیرد. مسئله‌ى ارتباط صنعت و دانشگاه جزو توصیه‌هاى ماست؛ نکات خوبى در این زمینه بیان شد؛ معلوم شد کارهاى خوبى هم انجام گرفته؛ این تشکیل گروه صنایع عمده، تبیین ارزش کار - بما هو کار - که بعضى از دوستان بیان کردند، پیشنهاد کردند، نکات لازمى است. از جمله‌ى مطالبى که گفته شد، مسئله‌ى مقالههاى علمى است، مسئله‌ى مرجعیت ISI است؛ که این هم جزو حرفهاى ماست، جزو دغدغه‌هاى
ماست؛ حتماً باید مدیران و برنامه‌ریزان و طراحان اصلى مسائل علمى کشور بنشینند روى این مسئله فکر کنند و راه‌هاى درست را - که بعضى از آنها گفته شد - پیدا کنند. لزوم طرحهاى اجرائى براى ایده‌هاى عالى، از جمله‌ى چیزهائى است که بنده رویش تکیه میکنم. آنچه که گفته شد، ایده‌هاى بسیار خوبى بود؛ اما اینها غالباً نیاز دارد به ارائه‌ى طرحهاى اجرائى. یکى از کارهائى که باید در دانشگاه‌ها انجام بگیرد، همین است.
بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در ششمین همایش ملی نخبگان جوان ۱۳۹۱/۰۷ / ۱۲
يك مسئوليت ديگرى كه من يادداشت كردم، اين است كه تلاش خودتان را معطوف به نيازهاى كشور كنيد. البته در بيانات دوستان هم هست؛ در ديدارهاى دانشجوئى و دانشگاهى هم كه من ماه رمضان و غير ماه رمضان گاهى داشتم، اين را تكرار ميكنند؛ اما بايد اين تحقق پيدا كند، بايد عملى شود. الان به ما گزارش ميدهند كه هفتاد درصد مقالههاى علمى ما ناظر به نيازهاى كشور نيست. نميدانم چقدر اين آمار دقيق است، اما به من اينجور گزارش ميشود. اين همه شما زحمت بكشيد، مقالهى علمى تهيه كنيد، از اين مقالات علمى سى درصد ناظر به نيازهاى كشور باشد، هفتاد درصد نه! خب، انسان احساس خسارت ميكند. بايد صددرصد كار
علمى، تلاش علمى، تهيهى مقالهى علمى ناظر باشد به نيازهاى شما. شما با ISI هم بر اين اساس همكارى كنيد. آنجائى كه مقالهى مورد قبول ISI چيزى است كه شما ميتوانيد در كشور از آن استفاده كنيد، آن را دنبال كنيد. ما معيار اساسى در دست داريم؛ معيار ما اين است كه كشور ما صدها خلل و مشكل و خلا دارد، ميخواهيم اينها را پر كنيم. اين هم يك نكتهى بسيار اساسى است. البته اين بيش از همه احتياج دارد به همان روش سيستمى كه يكى از دوستان اشاره كردند، و تلاشى كه بنياد نخبگان بايد در اين زمينه انجام دهد.
