پیامدهای منطقه‌ای سفر هیات طالبان به ایران

به گزارش افکارنیوز، هیئت سیاسی طالبان افغانستان به‌رهبری «طیب آغا» به ایران سفر کرد. این هیئت متشکل از اعضای دفتر سیاسی طالبان افغانستان در قطر، روز سه شنبه وارد تهران شد. رهبری هیئت سیاسی طالبان افغانستان در این سفر به‌عهده «طیب آغا» مسئول دفتر سیاسی طالبان در قطر بود. این هیئت در سفر به تهران با مقامات امنیتی جمهوری اسلامی ایران دیدار و پیرامون مسائل منطقه‌ای به‌ویژه مسائل جهان اسلام، نفوذ داعش در افغانستان و همچنین مسائل مربوط به مهاجرین به بحثو تبادل نظر پرداختند.

محمد‌اسماعیل قاسم‌یار، عضو کمیته روابط بین‌الملل شورای‌ عالی صلح افغانستان، همان زمان این خبر را تأیید کرد. از دفتر سیاسی طالبان، یک گروه هفت تا هشت‌ نفره، که مقیم دوحه قطر هستند، به تهران سفر کردند. اگرچه از دیدارهای این هیأت در تهران خبری منتشر نشد، اما ریاست این هیأت را «طیب آغا»، رئیس کمیسیون سیاسی طالبان، به‌عهده داشت و قاری دین‌محمد حنیف و شیرمحمد عباس استانکزی و عبدالسلام حنفی نیز از اعضای این هیأت بودند.

هیئت سیاسی طالبان افغانستان پیش از این نیز دو مرتبه به‌منظور دیدار با مقامات امنیتی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شرکت در کنفرانس بین‌المللی بیداری اسلامی به ایران سفر کرده بودند. طالبان افغانستان پیش از این اعلام کرده بودند که هدف آنها از ایجاد دفتر سیاسی در قطر ارتباط با سایر کشورهای جهان است، به همین منظور از زمان ایجاد این دفتر اعضای آن سفرهای متعددی به سایر کشورها از جمله چین، استرالیا، آلمان، ژاپن و برخی دیگر از کشورها داشته‌اند.

این سفر به‌دنبال نشست «پگواش» در قطر صورت گرفت که در آن طالبان و نمایندگانی از دولت افغانستان به‌صورت غیررسمی باهم ملاقات داشتند. بعد از این نشست، طالبان به دعوت مقامات ایرانی به تهران رفتند و روی مسائل مورد علاقه، باهم به تبادلِ نظر پرداختند. طالبان درباره آغاز عملیات امسال‌شان، که به‌نام «عزم» آغاز شده است، و از موفقیت‌های‌شان در جنگ با نیروهای دولتی و نیز پیشروی‌شان در شمال افغانستان سخن گفتند. آنها درعین‌حال، دیدگاه‌شان درباره صلح را هم واضح کردند و گفتند تاکنون هیچ ملاقاتی درباره صلح میان آنها و نمایندگان دولت افغانستان صورت نگرفته است، زیرا دولت افغانستان می‌خواهد صلح را از طریق پاکستان در افغانستان برقرار کند. در ضمن هیأت طالبان نظرشان درباره موانع پیش‌ِروی صلح در افغانستان را نیز بیان کردند که حضور نیروهای خارجی در کشور، در صدر این موانع قرار دارد.

موضوع مهاجران هم در مذاکرات طالبان در تهران مطرح شده ‌است. اخباری مبنی‌بر اینکه تاکنون تعدادی از مردم افغان به سوریه اعزام شده‌اند تا در کنار نیروهای بشار اسد، علیه داعش بجنگند. تاکنون تعدادی از این افراد دستگیر و تعدادی هم کشته شده‌اند. شایعاتی هم درباره فرستاده‌شدن تعدادی از این افراد به یمن به‌گوش می‌رسد. نگرانی طالبان از این است که این‌گونه اقدامات موجب تحریک احساسات مذهبی در افغانستان شود و درنتیجه برای داعش فرصت مناسبی به‌منظور سربازگیری فراهم آورد.

از سوی دیگر فعالیت داعش در افغانستان هم مطرح است. گروه داعش در بعضی از مناطق افغانستان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و حتی دست به عملیات نظامی زده‌اند. ایران که مرز طولانی‌ای با افغانستان دارد، این نگرانی وجود دارد که در مرزهای شرقی‌ و در افغانستان و حتی ایران، با مسائلی مواجه شود که در مرزهای غربی، به‌ویژه با عراق، با آن مواجه است. مقامات ایرانی می‌خواستند از طالبان بشنوند که این گزارش‌ها به‌ویژه در شرق افغانستان و برخورد نظامی میان طالبان و داعش در این مناطق تا چه حد درست و این خطر چقدر جدی است. از طرف دیگر طالبان نگران انگیزه‌هایی هستند که ممکن است موجب قدرت‌گرفتن داعش در افغانستان شود.

در این سفر، درباره نقش کشورهای همسایه و منطقه در پروسه صلح نیز صحبت شد و نقش مثبت چین در این پروسه نیز به بحثگذاشته شد. در این‌ ارتباط «قاری دین‌محمد حنیف» درباره ملاقات خود با مقامات چینی سخن گفت و در مقابل مقامات ایرانی هم برای کمک به پروسه صلح در افغانستان اظهار آمادگی کردند. لازم به ذکر است که طالبان قبلا هم سفرهایی به ایران داشته‌اند و حتی برای شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی، مانند کنفرانس بیداری اسلامی نیز از آنها دعوت به‌عمل آمده است. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در اعلامیه‌ای که ٣ اردیبهشت به رسانه‌ها فرستاد، سفر هیأت طالبان به تهران را تأیید کرد و آن را بخشی از سفرهای معمولی به کشورهای دیگر، به‌منظور تبادلِ نظر با مقامات آن کشورها خواند.

موضوع دیگر مطرح‌شده در این دیدارها، مسأله جنگ در شمال افغانستان بود. این مسأله نیز نگرانی‌هایی در سطح منطقه، به‌ویژه میان همسایه‌های افغانستان، به‌میان آورده است. وزیر کشور روسیه نیز در همین هفته به کابل سفر داشت و درباره جنگ‌های شمال، به‌ویژه قندوز، با مقامات افغان، ازجمله رئیس‌جمهور تبادلِ نظر کرد.

واقعیت این hست که به دلایل مختلف هم طالبان و هم دولت وحدت ملی افغانستان، بیش از گذشته به مصالحه با یکدیگر نزدیک شده‌اند و در این میان تلاش‌های اشرف‌غنی رئیس جمهور جدید افغانستان بسیار موثر بوده است. فارغ از این که بازیگران دخیل در مذاکرات صلح به چه میزان صداقت دارند، اما آنچه که بطور آشکارا مطرح می‌شود این که هم دولت افغانستان و هم طالبان افغان به عنوان دو طرف درگیر و هم حامیان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هر دو طرف، به دنبال منافع خود هستند تا ایجاد امنیت در افغانستان.

آمریکا، غرب و کشورهای عربی به دنبال ایجاد تهدید جدی برای ایران از طریق داعش هستند. اکنون منابع مالی طالبان کمتر و یا قطع شده و به دنبال حمایت مالی نظامی از داعش هستند. ژنرال کمپل فرمانده نیروهای ناتو نیز به صراحت به عضوگیری داعش از بدنه طالبان اذعان کرد و در واقع غربی‌های رویکرد چندگانه‌ای در افغانستان را دنبال می‌کنند و برای تداوم اشغال افغانستان نیاز به داعش و … دارند.

مشارکت دادن طالبان در ساختار قدرت در افغانستان و کشاندن آنان از بخش نظامی به حوزه سیاسی، یک طرح راهبردی است که پاکستان و آمریکا روی آن متمرکزند. این در حالی است که طالبان با سیاست‌های پاکستان مخالف بوده چرا که صلح از طریق اسلام آباد را مناسب ندانسته و بر این امر پافشاری می‌کند که صلح واقعی باید پس از خروج کامل اشغالگران صورت بگیرد.

البته طي سالهاي گذشته چندين نشست بينالمللي، منطقهاي يا سه جانبه و چهارجانبه و در اغلب كشورهاي اروپايي و آسيايي به اسم مذاكرات صلح با طالبان برقرار شده و در اين ميان سفر هياتي از طالبان به ايران و احتمالا اخذ ديدگاههاي مسئولين كشورمان، يك امر طبيعي است و اينطور نيست كه با آمدن نمايندگاني از طالبان، ديدگاههاي منفي نظير حمايت ايران از طالبان و مطالبي اينگونه بزرگنمايي شود. به طور حتم نمايندگان وابسته به طالبان يا معتقد به اين جريان در سفرهاي خود و يا شركت در كنفرانسها و نشستها به دنبال آن هستند كه ديدگاهها و عقايد خود را آنطور كه هست ارائه كنند و نه آنگونه كه برخي كشورهاي منطقهاي و آمريكايي ارائه ميكنند و عمدتا از طالبان به عنوان ابزاري بهرهبرداري ميكنند و اكنون نيز با توجه به شرايط امنيتي منطقه به دنبال رسوخ دادن و گسترش دامنه تروريسم به اسم داعش در افغانستان هستند.