تولید توقعات اصلاح‌طلبان برای دولت

به گزارش افکارخبر، دستور کاغذی لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران روز یک‌شنبه در حالی توسط امریکا و اروپا صادر شد که روزنامه‌های اصلاح‌طلب با تیترهای بزرگ و خارج از عرف رسانه‌ای به استقبال این موضوع رفتند. این ذوق زدگی رسانه‌های اصلاح‌طلب در حالی است که بر اساس توافق صورت گرفته میان ایران و گروه ۵ + ۱، لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران زمانی صورت می‌گیرد که ایران به تعهدات خود در خصوص آنچه در سند برجام به آن اشاره شده، عمل کند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به عنوان مرجع ناظر در این روند، حسن نیت و پایبندی جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش در برجام را تأیید کند؛ اقدامی که بیش از دو ماه به طول می‌انجامد و عملاً می‌توان اواسط دی ماه سال جاری را سرآغاز رسمی لغو تحریم‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دانست.

ذوق‌زدگی رسانه‌های اصلاح‌طلب

این واقعیت در حالی بود که رسانه‌های اصلاح‌طلب دیروز با ذوق‌زدگی خاصی به نامه باراک اوباما و اتحادیه اروپا درخصوص آغاز اجرای برجام نگریستند و کوشیدند با تیترهای اغواکننده از این اتفاق استقبال کنند.
در همین ارتباط روزنامه ایران، ارگان مطبوعاتی دولت تیتر نخست و عکس‌های صفحه اول خود را به این اتفاق اختصاص داد و در‌خصوص این واقعه نوشت: «سرانجام پرونده ۱۲ ساله هسته‌ای به ایستگاه پایانی رسید و وارد مرحله اجرا شد. دیروز در رخدادی تاریخی، همزمان در واشنگتن، بروکسل و تهران دستور عملیاتی شدن توافق هسته‌ای صادر شد و به این ترتیب، خروجی مذاکرات نفسگیر و پیچیده دیپلمات‌های طرفین به نتیجه‌ای ملموس رسید. دیروز خاتمه فرصت ۹۰ روزه بررسی توافق هسته‌ای از طرف کشورهای طرف مذاکره به ویژه ایران و امریکا بود و با عبور متن برجام از گردنه صعب‌العبور کنگره امریکا و مجلس ایران، طرفین رسماً آمادگی خود را برای اجرای تعهدات‌شان با صدور فرمان‌های جداگانه‌ای توسط رئیس‌جمهوری امریکا، شورای وزیران اتحادیه اروپا و نیز بیانیه مشترک ظریف و موگرینی اعلام کردند.»

در عین حال روزنامه اعتماد از دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب هم که می‌توان اوج ذوق زدگی از این روند را در صفحه نخستش مشاهده کرد، با یک طرح گرافیکی که بر اساس آن تحریم در حال فروریختن است، به این موضوع پرداخته و در گزارشی نوشت: «روز قبول توافق هسته‌ای موسوم به روز تصویب از راه رسید. اگر تا ١٧ اکتبر ایران و ١ + ٥ در حال گذران ٩ روز پس از روز نهایی شدن و جمع‌بندی مذاکرات بودند، از امروز برنامه جامع اقدام مشترک و تعهدات مندرج در آن عینیت خواهند یافت. از صبح ١٩ اکتبر برابر با ٢٧ مهر، اعضای امضاکننده برجام که شامل ایران و کشورهای امریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان به اضافه اتحادیه اروپا می‌شود، فراهم آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام را آغاز خواهند کرد.»

این ذوق زدگی تا آنجا پیش رفت که حتی روزنامه اعتماد لیستی از تحریم‌هایی که قرار است در آینده حذف شود نیز بدون اشاره به تاریخ دقیق لغو تحریم‌ها به انتشار رسانده است.

اما شاید بتوان مقام ذوق زده‌ترین رسانه را به روزنامه اصلاح‌طلب ابتکار اختصاص داد که تیتر زده بود: «تحریم‌ها به طور رسمی برداشته شد.» همچنین روزنامه شهروند نیز همچون روزنامه ابتکار از پایان تحریم‌ها خبر داده بود و تیتر خود را اینگونه در صفحه نخست بازتاب داده بود: «تمام شد.»

روزنامه قانون هم برجام را یک انقلاب دانسته و مدعی شده بود که با این انقلاب، تحریم‌ها براندازی شده است؛ ادبیاتی که خواننده را به یاد انقلاب‌های رنگی می‌اندازد. این ذوق زدگی با همین درجه از خوشحالی نیز در روزنامه‌های بهار، آرمان و فرهیختگان نیز قابل مشاهده بود.

هزینه‌آفرینی برای دولت


اما این حماسه‌سازی رسانه‌های اصلاح‌طلب از آغاز روند اجرای برجام در حالی است که هنوز هیچ تحریمی به طور رسمی علیه کشورمان برداشته نشده و حتی اخیراً ایالات متحده طی هشداری جدی به بازرگانان اروپایی و امریکایی یادآور شده بود که نظام تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی همچنان پابرجاست و باید در این خصوص با احتیاط بیشتری عمل کنند. در عین حال گویا رسانه‌های زنجیره‌ای این نکته را نیز فراموش کرده‌اند که بر اساس توافق صورت گرفته میان ایران و غرب، تحریم‌ها پس از تأیید رسمی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در خصوص پایبندی ایران به مفاد برجام برداشته خواهد شد.

بر این اساس ایران باید نخست شرایطی را که در توافق اتمی ذکر شده برآورده کند و پس از آن قرار است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۱۵ دسامبر گزارشی درباره اینکه تا چه حد ایران مطابق با توافق اتمی عمل کرده، منتشر کند.

سپس بر اساس گزارش آژانس تصمیم نهایی درباره رفع تحریم‌ها گرفته خواهد شد؛ موضوعی که با توجه به سابقه بدعهدی و پیمان‌شکنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و طرف‌های غربی مذاکره‌کننده با ایران، تا زمانی که رسماً عملی نشود، ‌قابل اتکا نخواهد بود، بنابراین به نظر می‌رسد وجود این خوشبینی مفرط در رسانه‌های اصلاح‌طلب و پمپاژ آن به سطح جامعه با اهدافی خاص در حال انجام است؛ هدفی که بر اساس آن می‌کوشد مطالبات مردم را افزایش داده و بهبود وضعیت اقتصادی را تنها در گرو رابطه با غرب ترسیم کند.
این اقدامی بود که درست هنگام حصول توافق اولیه نیز توسط همین رسانه‌ها پیگیری شد و فضای جامعه به گونه‌ای برای مخاطب آرایش شد که امضای توافق هسته‌ای با غرب منجر به پایان تمام مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه خواهد شد؛ ماجرایی که در ادامه نه تنها به وقوع نپیوست ‌بلکه باعثانتقادهای فراوانی در سطح جامعه نسبت به اقدامات دولت شد.

مردم که در آن زمان تحت تأثیر این فضا سازی‌ها منتظر بروز یک معجزه اقتصادی در کشور بودند، عدم تحقق آن فضاسازی‌ها باعثشد مسئولان دولت اقدام به شفاف‌سازی در حوزه اقتصادی کنند و به صراحت عنوان کنند که بخش بزرگی از پول‌های بلوکه شده در خارج از کشور پیش از امضای برجام به ریال تبدیل و در سطح جامعه تزریق شود و نباید منتظر حجم بزرگی از پول‌های بلوکه شده بود.

آغاز تغییرات شاید از سال بعد


اما واقعیت غیر قابل کتمان در خصوص لغو تحریم‌ها آن است که در خوشبینانه‌ترین حالت باید اثرات رفع تحریم‌ها را در سال بعد جست‌وجو کرد. بی‌شک روند اداری لغو تحریم‌ها و بازگشت کشور به شرایط پیش از تحریم، مسیری پر پیچ و خم است که پیمودن آن چندان ساده نیست و به زمان زیادی نیاز دارد.
این موضوعی است که سخنگوی دولت نیز به آن اشاره کرده و در این خصوص گفته است: «شرایط تحریم تا اواخر امسال و اوایل سال آینده در کشور وجود خواهد داشت، ما باید برای این مقطع زمانی برنامه داشته باشیم.»

در اين ميانآنچه قابل ذكر است، لزوم واقع بيني نسبت به شرايط موجو در كشور است؛ شرايطي كه بيشك بخش كوچكي از آن متأثر از تحريمهاست و بخش بزرگي از آن را ميتوان با نسخههاي داخلي نظير اقتصاد مقاومتي مورد معالجه قرار داد؛ نكتهاي كه رسانههاي اصلاحطلب تلاشمي كنند آن را پنهان و علاج دردهاي كشور را به مسائل بيرون از مرزهايمان پيوند بزنند، درست همانند آنچه ديروز در رسانههايشان اتفاق افتاد.